Lockdownparty, coronamaatregelen en balkonbingo zijn enkele opvallende nieuwe woorden die we continu in de pers zien verschijnen en in de (online) volksmond horen naar aanleiding van de coronacrisis. Ton den Boon, hoofdredacteur van het Van Dale-woordenboek, laat aan de Nederlandse omroep NOS weten dat het einde van deze “interessante ontwikkeling” nog niet in zicht is. Er zijn inmiddels al zo’n 700 woorden opgenomen in een nieuw coronawoordenboek.

Ton Den Boon heeft een heus coronawoordenboek gelanceerd dat mythische proporties begint aan te nemen. Tussen de ongeveer 700 woorden staan begrippen die we al kenden, zoals coronapatiënt en gezichtsmasker, maar ook opvallende, nieuwe termen zoals lockdownkilo’s en balconversatie.

Den Boon laat weten dat zijn team bezig is met het bedenken van portmanteauwoorden. Dat zijn samentrekkingen van twee bestaande woorden: “Neem ‘quarantaine’ en ’tinderen’, dat wordt ‘quarantinderen’.”

Eindeloos samenstellingen maken

“Woorden als anderhalvemetersamenleving drukken ook heel goed uit waar we naartoe moeten straks, namelijk dat we meer afstand moeten houden”, zegt Roos de Bruyn van Onze Taal. “Dat soort woorden voorzien in hun behoefte. Het Nederlands is een heel samenstellingsvriendelijke taal, we kunnen eindeloos samenstellingen maken.”

Onzichtbare vijand

Heel wat nieuwe woorden en uitdrukkingen die we nu veel in de mond nemen, zijn vaktermen uit de zorg, zoals triage en frontlinie. Die woorden zijn ontleend aan de oorlogswoordenschat.

“Het woord zorghelden alleen al komt van het slagveld”, stelt Den Boon. “De artsen en verpleegkundigen werden de frontsoldaten genoemd in de strijd. En het is grappig dat zo’n metaforiek ineens internationaal omarmd wordt. We strijden tegen een onzichtbare vijand.”

Blijvers en eendagsvliegen

Verder schat Den Boon dat er van zijn 700 woorden zo’n 70 in gebruik zullen blijven na de coronacrisis: “Er zijn natuurlijk ook veel eendagsvliegen, die verdwijnen weer. En uiteindelijk zijn mensen kort van memorie. Als er na de zomer nog iets heel belangrijks gebeurt, of we belanden uiteindelijk in een hele diepe depressie met allerlei economische termen, dan zou het best kunnen dat we weer hele andere woorden krijgen.”

“Het is ondoenlijk om alle woorden in het woordenboek op te nemen”, zegt De Bruyn van Onze Taal nog. “En veel samengestelde woorden zijn vaak al heel doorzichtig. Denk aan fietsbel: als je een fietsbel op een driewieler zet, dan heb je een driewielerfietsbel. Dat soort doorzichtige woorden hoef je niet in het woordenboek op te nemen.”

Welke woorden er uiteindelijk vereeuwigd worden in de Dikke van Dale valt nog af te wachten. “Maar anderhalvemetersamenleving is een woord waarvan we nu al weten dat dat een historische term gaat worden”, zegt Den Boon. “Grote kans dat we dat woord dus ook in het woordenboek zullen gaan aantreffen.”