Ananas-tassen en visnetbroeken: eerlijke mode eist haar plaats op

Een t-shirt voor 5 euro, een broek voor minder dan 15euro: we kijken er al lang niet meer van op. Integendeel: hoe goedkoper onze kleren, hoe meer we er kopen. Maar het verhaal achter goedkope kledij is er bijna altijd een van menselijk leed en ecologische problemen. Fair Fashion, of eerlijke mode, zet in op duurzaamheid en respect voor textielarbeiders.

Op 24 april 2013 stortte de Rana Plaza-textielfabriek in Bangladesh in. Meer dan duizend arbeiders kwamen om in de ramp. Op dat moment waren er 5.000 arbeiders aan het werk voor populaire ketens als Mango, Primark en Benetton. Sindsdien herdenkt Fashion Revolution Day jaarlijks de slachtoffers van dit drama. In het verlengde daarvan ontstond Fashion Revolution Week, waarmee de organisatoren nog meer transparantie vragen over de productieketen van de mode-industrie.
De textielindustrie kampt namelijk met serieuze pijnpunten: het businessmodel, de materialen en de mentaliteit van de consument zijn geschoeid op een kapitalistische leest die enkel rekening houdt met winstmarges.

Intussen hebben wereldwijd verschillende bedrijven besloten om enkel nog duurzame en ecologische mode te produceren en te verkopen. Het Britse Piñatex bijvoorbeeld, maakt kleren van ananasbladeren, terwijl de online tool Ecolizer berekent hoe klimaatvriendelijk je design is.

#Haulternative

Maar zijn wij er wel klaar voor om onze goedkope kledij in te ruilen voor duurzame – en vaak ook duurdere – stukken? Als het aan de nieuwe online influencers ligt wel. Zij kiezen steeds vaker voor duurzame kledij en komen daar ook openlijk voor uit.
Voor heel wat bloggers is mode een belangrijke bron van inkomsten: het is de basis van wat ze online doen en ze hebben een grote groep volgers. Het zijn net hun volgers die hun favoriete bloggers er nu op wijzen dat ze fast fashion promoten.

De Nederlandse YouTubester Diana Leeflang (271.000 volgers) postte onlangs een video waarin ze de invloed van influencers benadrukte en bekendmaakte dat ze geen fast fashion meer zal promoten. Op het online videoplatform heerst er onder vloggers momenteel ook een andere trend: #haulternative, met tips om je kleerkast te updaten zonder iets nieuws te kopen. Apps waar je kleren kan kopen en verkopen, zoals Vindet en United Wardrobe, zijn populair bij jongeren, net zoals fair fashion stores, tweedehandswinkels en vintagesstores, die stilaan hun plaats opeisen in de winkelstraten.

Change your mind

Eva Broeckx baat in Berchem samen met haar zus de conceptstore HOST uit. Ze verkopen er decoratiestukken en kledij die zowel sociaal als ecologisch duurzaam zijn. “Ons businessmodel ziet er anders uit dan in fast fashionwinkels,” zegt Eva, “we werken met merken die maar twee collecties per jaar uitbrengen of helemaal geen. Zij hebben meestal ook een kleine stock omdat ze produceren op basis van hoeveel er besteld is.” HOST heeft alleen solden op merken die nieuwe collecties uitbrengen. Klanten staan achter sociale en ecologische duurzaamheid, maar vinden het vreemd dat er op bepaalde merken geen solden zijn. “Onlangs kregen we een mail van een van onze merken dat ze geen solden meer zouden doen op hun webshop. Voor hen is het al heel hard om duurzame artikelen aan een bepaalde prijs te kunnen aanbieden. Door de kleine marge die ze gebruiken, zijn solden moeilijker. Ik snap dat wel, maar bij sommige klanten is er nog een grote mentaliteitswijziging nodig.”

Kledij die niet verkocht wordt tijdens de solden, verkoopt HOST nadien aan maximaal de helft van de prijs. “We hebben een rekje waar het hele jaar door kleren aan hangen. Een stuk dat niemand koopt, heeft een grote impact: denk aan al het werk en materiaal dat voor niets is geweest wanneer niemand het draagt. Ik heb dus liever dat we dat met een beetje verlies verkopen, dan dat we het niet kwijtraken.”

Het materiaal

De kledij die HOST verkoopt, is van verschillende materialen gemaakt. “Biokatoen is een populair gewas, maar het blijft veeleisend. Daarom is gerecycleerde biokatoen steeds populairder. We hebben ook stuks die van houtpulp of visnetten gemaakt zijn.” Het is volgens Eva vooral belangrijk dat je zelf beslist wat je het belangrijkste vindt. “We verkopen ook lederen tassen, maar sommige klanten zijn daar tegen. Dan kan je beter een tas kopen van kunststof. Ook daar komt dan commentaar op, maar je moet voor jezelf uitmaken waar jij het meest belang aan hecht. Alle merken die een poging doen om hun voetafdruk te verkleinen mogen een applaus krijgen.”

Veganistische schoenen

Vandaag kopen we 400 procent meer kledij dan 20 jaar geleden. Vaak vergeten consumenten hoe duur een goedkoop kledingstuk eigenlijk is en welke inspanningen en persoonlijke drama’s er aan vooraf zijn gegaa. “We moeten minder kopen, beter kopen en onszelf de vraag blijven stellen hoe de realiteit achter onze aankoop eruitziet,” schrijft Fashion Revolution op haar site.

Opvallend is dat er onder de duurzame shoppers en vintagefans twee soorten mensen lijken te zijn: de een wil unieke stukken scoren en goedkoop shoppen, de ander vindt vooral duurzaamheid belangrijk. “Ik ben een grote fan van vintagewinkels,” zegt Brent (18), “Er is altijd iets nieuws, speciaals en unieks te vinden en voor een goedkope prijs.” Gorik (18): “Het is leuk om goedkope en vaak originele kleren te kopen in vintage- en tweedehandswinkels, maar ik vind vooral het ecologische aspect belangrijk.”

Maar kunnen ze ook door de Antwerpse Meir wandelen zonder iets te kopen? “Ik koop bijna nooit nieuwe kledij. Pas als ik het echt nodig heb, of als het een verrijking is voor mijn kleerkast, zal ik iets nieuws kopen,” zegt Gorik. “Ik koop bijna elke dag kleren, maar altijd vintage. Het is anders dan wat iedereen draagt en ik ben niet echt voor fast fashion. Hoe dat allemaal in zijn werk gaat, vind ik niet zo chill,” klinkt het bij Brent.

Naast tweedehandskleren, bestaat er ook kledij met duurzame labels. De sneakers van het merk Veja zijn veganistisch en ook Dr. Martens – een schoenenmerk dat bekend staat om de lederen laarzen – produceert nu veganistische schoenen. Nadeel: ze zijn vaak prijziger dan fast fashion-kledij en tweedehandskleren. Brent: “Mocht ik een job hebben, da, zou ik naast vintagekledij ook duurzame merken kopen. Maar als student is dat echt te duur.”

Doe het zelf

Hoe kun je nu zelf duurzamer shoppen? Een eerste stap in de goede richting: neem de merken en winkels waar je graag shopt, onder de loep. Online tools kunnen je daarbij helpen. Rankabrand.nl bijvoorbeeld, analyseert de informatie die bedrijven delen over hun duurzaamheidsbeleid. Op basis daarvan publiceren ze een duurzaamheidsranking die je kan raadplegen tijdens het shoppen. Maar het kan nog eenvoudiger: maak van tweedehandsshoppen je eerste keuze wanneer je op zoek bent naar een nieuw stuk. Regelmatig zijn er vintage beurzen en markten waar je unieke stukken kan scoren. Zo is er elke eerste zondagnamiddag van de maand in onze hoofdstad de Brussels Vintage Market (BVM).
Ten slotte kan je je vrienden en familie vertellen over fast fashion en fair fashion. Dat deed ook Brent: “Ondertussen gaat zeker 90 procent van mijn vrienden shoppen in tweedehandswinkels.”