In een gesprek met Newsweek maakt N-VA-voorzitter Bart De Wever een scherpe analyse, die verder gaat dan de vraag of het nu paars-groen of paars-geel moet worden. Het communautaire is allerminst weg, wat hem betreft.

In het gesprek: Bart De Wever (N-VA) zet de zaken op scherp, als hij naar 2019 terugblikt. Hij heeft het over “hoop” als hij naar Antwerpen en de Vlaamse regering kijkt, maar spreekt over het federale over niets minder dan “wanhoop“. “De factor van wanhoop is dat het eigenlijk volledig rijp is, dit systeem, voor de slacht. Het is een beetje een zombieland aan het worden: iedereen beseft dat het systeem op sterven na dood is.” Daarbij verwijst hij uitgebreid naar z’n vertrouwelijke contacten, ook over de taalgrens: “Als ik onder vier ogen spreek met kopstukken, heb ik nog nooit in mijn vijftien jaar vastgesteld dat de wanhoop waar ik over sprak, het jaar van de wanhoop, dat die zo groot is. In die zin dat men het gewoon niet ziet. Men ziet de oplossing niet meer.”

De details: De Wever haalt een pak zaken aan:

• Over paars-groen: “Zelfs de slechte oplossingen zijn eigenlijk niet meer bereikbaar. Waarbij men op den duur tevreden zal zijn dat er een regering is die gewoon het nongoverno omzet in een malgoverno. Dat is blijkbaar het hoogste wat België nog kan bereiken.”
• Nog over paars-groen: “Er lag een partituur klaar, maar die trein is niet vertrokken. Ze had niet voldoende stuwkracht. Men zegt: ‘Er moest eventueel nog een wagon bij gemonteerd worden, maar die is ook niet gekomen.’ Sindsdien heb ik de indruk dat in veel van die wagons het feest intern begonnen is. En elke dag die langer duurt, lijkt dat verhaal meer weg te glijden dan dichterbij te komen.”
• Over paars-geel: “Maar dat betekent dat N-VA en PS aan elkaar gekoppeld moeten worden. En dat zijn partijen die natuurlijk sociaal-economisch, op het vlak van veiligheid, op het vlak van migratie, niks met elkaar te maken hebben.”
• Nog over paars-geel: “Het enige vlak waarop wij elkaar theoretisch wel zouden kunnen vinden, wat men ook moge beweren, is net het communautaire. De PS heeft dit niet voorbereid. Dat heeft Elio Di Rupo echt niet gedaan. Waardoor die ook niet rijp zijn om die bocht te maken. En het wellicht op dit moment ook niet kunnen.”
• Wat dan wel? “Het is het enige waarin de N-VA en de PS eigenlijk veel meer op elkaar lijken dan dat je zou denken: de ambitie om de leidende partij te zijn in de eigen regio en een afspiegeling te zijn van de grootst mogelijke groep in de democratische consensus. Voor het Zuiden zijn wij even lastig als zij voor ons. Een België waarin wij niet voorkomen, dat is voor hen de ideale toekomst. En voor ons is dat net hetzelfde.”

Tussen de regels: De Wever is van nature al niet de vrolijkheid zelve. Maar wie goed leest, begrijpt dat hij allerminst een oplossing ziet. Integendeel, hij spreekt in termen van “een implosie van het systeem“.

• “In 2014 hadden de traditionele partijen in de kieskring Antwerpen geen meerderheid meer. In alle andere Vlaamse kieskringen wel. In 2019 hebben de traditionele partijen in geen enkele Vlaamse kieskring nog een meerderheid. In Antwerpen hebben ze in 2019 samen met het hulpwieltje van Groen zelfs geen meerderheid meer. In alle andere kringen wel. Ziet u de toekomst die zich afspeelt?”
• “Wat gebeurt er dan? Op dat moment zijn de antisysteempartijen, pure antisysteempartijen, revolutionaire partijen zoals Vlaams Belang en PVDA, samen veruit de grootste. En dan heb je nog de N-VA, die tussen het systeem en het antisysteem in zit. Is dat de toekomst die men wenst? Is dat waar men nu naartoe wil?”
• “Als het nu niet lukt, om de nodige omvorming te doen, dan moeten we het in 2024 op een ordentelijke manier kunnen doen. Elk woord heeft hier zijn belang, hè. De omvorming moet er komen op een ordentelijke manier.”
• “Ik ben daar wel benauwd om. Dat je naar een toestand kunt gaan die niemand nog onder controle houdt. Als mensen echt van dit land houden, dan zou je ervan wakker moeten liggen. En niet in een of andere paars-groene regering stappen die dat verhaal tastbaar dichtbij zal brengen.”

De grote vraag? De Wever zet met z’n gesprek de puntjes op de i: hij wil absoluut een ‘omvorming’, een staatshervorming dus, al neemt hij dat woord bewust niet in de mond. Het oude dilemma van de N-VA blijft overeind: als het sociaal-economisch geen rechts regeerprogramma is, (en dat kan nooit met de PS), dan moet er een staatshervorming komen. Maar gaat iemand hem dat gunnen? Zijn de Franstaligen bereid zo ver te gaan: De Wever beantwoordt zelf de vraag: de PS is niet klaar.

Interessant om lezen: De Wever gaat ook uitgebreid in op de vraag hoe verdeeld z’n partij intern is, en wat de rol van Theo Francken (N-VA) daarbij is.

• Over de tweedracht: “Ik zie ook wel dat men in de media soms zegt: ‘Er zijn twee kampen binnen N-VA federaal’. Er zijn de principiëlen en de participationisten, die per se in een regering willen. De preciezen en de rekkelijken. Ik hoor het Louis Tobback (sp.a) al zeggen over die laatsten: ‘De geilheid om erin te gaan druipt eraf’. Maar dat is echt de realiteit niet. Het is een tegenstelling die, naar waarheid, binnen N-VA niet bestaat.”
• Over de ‘paradox van Francken’, die net in de regering wil, maar tegelijk coalitiepartners afschrikt: “Het is gewoon niet juist. De formules die hij of anderen voorstellen, zijn echt wel eerbare formules die aan veel voorwaarden gekoppeld zijn, die bijlange na niet ingevuld zijn. Dus het issue stelt zich niet.”
• Over de communicatie van Francken: “Wat wel zo is, is dat Theo een politicus is van de nieuwe generatie. Die heeft zijn stijl. En dat die stijl weerstand oproept, dat kan ik niet ontkennen. Maar ik heb hem graag, ik zie hem ook wel graag. Dat voortdurend online zijn en op alles reageren, dat is niet mijn stijl. Dat is mijn kopje thee niet. Ik zie dat dat de Amerikaanse stijl is.”

Een paar opvallende quotes:

• Over de media: “Als dat me even van het hart mag: Ik vind dat van een bedroevend niveau. Dat niemand eens de meta-analyse maakt.”
• Over het premierschap: “Mijn nec plus ultra is dat dit land een transformatie moet doorgaan. Als ik daar iets kan toe bijdragen, dan zal ik dat doen, en de functie die gedienstig is daaraan, mag men mij aanbieden. En dan zal ik ze nog opnemen ook.”
• Over Gwendolyn Rutten (Open Vld): “Als men zo verblind op een functie af loopt, dat men het eigen programma vergeet, de Vlaamse regering vergeet … En zelfs vergeet nog eerst ruzie te maken met een collega die je dan overboord duwt, dan gaat dat toch misschien net iets te snel. Dan denk ik dat dat niet getuigt van een doorluchtig leiderschap. En dat het ook niet gezond is voor de partij waarvan je voorzitter bent.”

Om rekening mee te houden? De kansen op paars-geel worden niet bepaald groter na dit interview. De Wever blijft aandringen op een stevige ‘omvorming’.

The big picture? Gaat iemand mee in het verhaal van een ‘omvorming’, zoals De Wever het stelt? Indien niet, dan resten weinig andere opties dan een poging tot paars-groen-oranje, ofwel de regenboogcoalitie. Maar wil men die gok wagen zonder N-VA? De stok van 2024 en een systeemcrisis houdt De Wever wel heel duidelijk achter de deur.

En nu? De kerstperiode brengt niet bepaald rust.

Lees en bekijk het volledige interview op Newsweek.be!