Vinden burgemeesters van Antwerpen en Charleroi elkaar in het communautaire? PS en N-VA zoeken openingen

Wat bindt de N-VA en de PS? Ideologisch liggen ze ver uit elkaar, maar zowel Paul Magnette (PS) als Bart De Wever (N-VA) zijn burgemeesters van grote steden, en redeneren zo gelijkaardig over wat gedecentraliseerd kan worden.

Wat gebeurt er precies? De commotie over de uitspraken van Georges-Louis Bouchez, MR-voorzitter maar vooral nog steeds integraal deel van het informateursduo, zinderde nog steeds na in de Wetstraat. En dat terwijl hij en Joachim Coens (CD&V) nog precies vier dagen hebben, voor ze op dinsdag opnieuw naar de koning moeten. Daar moet dan de opdracht teruggegeven worden, beide heren zijn het ondertussen wel moe: ze willen afronden met een succes en het dan in handen geven van (één van de) twee partijen die zwaargewichten zijn.

De details: De reacties op Bouchez waren op zich wel interessant om te interpreteren:

Voor de goede orde, de MR-voorzitter Bouchez had in al z’n sturm und drang een interview gegeven aan het Franstalige magazine Wilfried, wat altijd bijzonder uitgebreid en langdradig is. Op liefst acht pagina’s zaten onder meer de volgende twee quotes:
- “Ik ben een unitarist. Ik ga je zelfs vertellen: ik denk dat we alles op federaal niveau moeten terugzetten. Ik ben voor een eenheidsstaat.”
- “Als er ooit een evaluatie zou komen van de zes staatshervormingen, kan ik u al de conclusie geven. Het komt erop neer dat we alles opnieuw op nationaal niveau moeten zetten.”
Het interview was in december afgenomen, en leest eerder als een cri de coeur dan als een beleidsvoorstel: zelfs z’n eigen partij MR heeft niet dergelijk standpunt. Aan de onderhandelingstafel heeft hij ook nog niets in die richting op tafel gelegd.
De enige die hem meteen openlijk steunde was Gwendolyn Rutten (Open Vld): “Frisse ideeën over hoe België beter kan werken zijn altijd welkom. Aan een pensée unique hebben we niks. Aan de splitsing van het land nog minder. Hoe laten we ons land beter (samen)werken: dat is de essentie.”
Verwonderlijk is dat niet, omdat Rutten zo twee vliegen in één klap sloeg.
- Ze kon nog eens dik onderstrepen dat zij “liberalen onder elkaar zijn”. Bouchez en de MR zijn de enige levenslijn om toch nog Open Vld in een regering te krijgen.
- Aan Vlaamse kant lijkt Rutten, na frictie met N-VA en CD&V, uitgespeeld voor de federale regering. Een uitval naar “de splitsing van het land”, was een vingerwijzing naar Bart De Wever (N-VA) en co.
De Wever zelf reageerde fel en afgemeten, ook al in een tweet: “Het unitarisme is al uitgeprobeerd in dit land. Het werkte na 1830, zolang de Vlamingen tweederangsburgers waren en werden bestuurd door mensen die geen Nederlands spraken. Toen de Nederlandstaligen hun burgerrechten eisten en kregen, liep het unitarisme volledig vast en begon het federalisme. Wat Bouchez voorstelt, werpt ons terug naar de 19de eeuw. Het getuigt van een gebrek aan historisch inzicht.”
De uitval was bijna obligaat: spreken over een terugkeer naar ‘Belgique à papa‘ is voor zowat elke Vlaams-nationalist de ultieme blasfemie. En dat is misschien net wat Bouchez ook wel wil zijn: een beetje agent provocateur, iemand die dat tikje te ver gaat om zo de zaak te forceren in zijn richting. Maar die houding wordt niet altijd geapprecieerd bij N-VA.
Interessanter was misschien wel wat CD&V-voorzitter Joachim Coens zei. Bij het verlaten van de Kamer gaf die volgende quote aan de camera’s van VTM, waar een “jongeman” (zoals Coens graag journalisten aanspreekt) hem stond op te wachten: “Ik heb er niets over te zeggen, maar ik denk dat hij een thema aanhaalt dat wel degelijk op de agenda komt te staan. Niet ‘meer België’, maar wel de staatshervorming. Als hij dat aankaart, wil dat zeggen dat dat een belangrijk thema is.”
Het is geen geheim dat Coens een regionalist is, die voorstander is van een verdere stap in de decentralisatie. Met andere woorden: als Bouchez het debat wil openen, dan stapt CD&V gretig in de ring.
Even opvallend: het stilzwijgen bij de socialisten, die andere belangrijke politieke familie aan tafel.
- Voor Conner Rousseau (sp.a) is een nieuwe staatshervorming of een communautair luik aan de regering echt geen prioriteit.
- Bij de PS zwegen ze in alle talen, zowel over de formatie als over de uitspraken van Bouchez.

Tussen de regels: Zeker die radiostilte bij de PS is toch betekenisvol.

Voor PS én voor N-VA geldt dat een devolutie van bevoegdheden uiteindelijk hen als leidende formaties van hun regio meer macht geeft. In die zin zijn Magnette en De Wever ‘bondgenoten’ in dergelijke drang.
Wat hen ook drijft: die ideologische afkeer van elkaar. De dag dat ze zelf kunnen beslissen, zijn ze ‘verlost‘ van de ander, kunnen ze zelf hun eigen ideeën doordrukken. Nieuw is die gedachte niet: binnen de Waalse socialisten is het regionalisme historisch al zeer lang aanwezig. Decennialang was er de frustratie met de CVP-staat en het ‘conservatieve’ Vlaanderen. Vandaag heeft de N-VA die rol overgenomen.
Maar, zo duidt een insider aan tafel, er is nog iets wat Magnette en De Wever bindt: het burgemeesterschap van een grote stad. Met een dikke 525.000 inwoners is Antwerpen administratief veruit de grootste stad van het land (Brussel is opgedeeld in 19 gemeenten). Maar Charleroi, waar Magnette de tricolore draagt, is na Gent de nummer drie van het land met net iets meer dan 200.000 inwoners.
Dat alles om te zeggen dat PS en N-VA wel degelijk praten over het communautaire, maar niet zoals Bouchez ervan droomt. De Franstalige socialisten zijn klaar om met de N-VA een nieuw hoofdstuk staatshervorming aan te snijden en daarbij zeker te kijken naar de noden van de grote steden in dit land.

Waarom dit gebeurt: Het communautaire is een cruciale pasmunt in heel het spel.

De N-VA weet dat het sociaal-economisch geen mirakels kan verrichten met de PS. Een uiteindelijke regering waarin socialisten en rechtse Vlaams-nationalisten moeten verzoend worden, zal onvermijdelijk ergens in het centrum eindigen.
Dat maakt de N-VA kwetsbaar. Zowel de eigen achterban, maar zeker de andere Vlaams-nationale partij Vlaams Belang, staan klaar om de rekening te maken van De Wever en co. Het enige wat de kritiek kan counteren: een verdere stap richting autonomie voor Vlaanderen.
Sleept De Wever een dergelijke devolutie uit de brand, dan kan hij verder. En ook voor de PS is zoiets best te pruimen, als dat een verdere betonering van hun macht betekent, en hen verder wegleidt van de N-VA en Vlaanderen.
Maar voor Bouchez blijft het moeilijk dit te slikken: hij gruwt van het idee dat België verder ontmanteld wordt. Het interview heeft hem in die zin misschien toch niet echt veel deugd gedaan: zo agendeerde hij zelf het thema, en zette hij de deur open.

In de wandelgangen: In de Kamer donderdag was het interessant om eens vooruit te kijken naar potentiële premiers van zo’n N-VA-PS-MR-CD&V-sp.a-regering.

Als de N-VA al de premier zou willen leveren, dan is er eigenlijk maar één kandidaat: De Wever zelf. Jan Jambon (N-VA) zit Vlaams, waardoor er federaal geen boegbeeld meer is die de carrure heeft van een premier. Theo Francken (N-VA) is niet aanvaardbaar voor de andere partijen. Blijft een feit dat De Wever zelf daar allerminst voor staat te springen. Maar stelde de N-VA niet ooit dat het de “constructiefout van de regering Michel” niet wilde herhalen? De grootste moest voortaan de premier leveren.
Bij de PS ook een dergelijk gebrek aan appetijt. Paul Magnette (PS) mag dan al informateur geweest zijn, waarbij hij heel hard reed om een paars-groene regering op poten te zetten, op geen enkel moment lonkte hij naar de Zestien. Het maakte andere onderhandelaars zelfs wat zenuwachtig: de PS kan niet zomaar de verantwoordelijkheid van de Zestien afhouden. Maar insiders wijzen erop dat Magnette niet de hardste werker is, dat een work-life balance belangrijk is voor de vader van vier, dat het voorzitterschap zo’n droom was dat hij dat nu niet meteen gaat afgeven.
Bij de MR manifesteerde Sophie Wilmès (MR) zich manifest, gisteren in de Kamer. Ze greep het vragenuurtje aan om fel uit te varen tegen haatberichten op sociale media, en racisme in het algemeen, en kreeg daarbij luid en lang applaus, behalve dan bij Vlaams Belang en in mindere mate bij N-VA. Maar ook opvallend: retorisch rastalent is Wilmès nu niet bepaald. Haar Nederlands is meer dan in orde, maar echt tweetalig zoals Michel is ze wel niet. Maar ook in het Frans mist ze toch wat bevlogenheid: het blijft een beetje saai. Dat gezegd zijnde: de MR droomt zeker van een verlengd verblijf voor haar boegbeeld in de Zestien, als dat enigszins kan.
Ook opvallend gisteren: Koen Geens (CD&V) die op dreef was in de Kamer. Hij bracht zowaar zelfs even Tom Van Grieken (Vlaams Belang) aan het wankelen, bij een vraag over de gedetineerden. Verbaal is Geens wel sterk, zowel in het Nederlands als Frans. Bovendien heeft hij een aura van geloofwaardige bestuurder. Maar hij heeft z’n leeftijd niet mee, en vooral: moet een partijtje van twaalf zetels de premier leveren? Evident wordt de job van premier dan allerminst, zonder de stootkracht van een zware partij achter zich.

Om weinig rekening mee te houden? Het ACW, tegenwoordig Beweging.net, roerde zich nog eens en wil een Vivaldi-coalitie.

Peter Wouters, de voorzitter van de christelijke arbeidersbeweging, kwam daar donderdagavond mee af op z’n nieuwjaarsreceptie. Eerder had hij in De Ochtend op Radio 1 nog maar eens een “oplossing voor het Arco-dossier” geëist.
“Partijen die het sociaal overleg en de plaats van het klimaat in een regeerakkoord centraal willen plaatsen, krijgen onze steun. In het verleden zijn het de christendemocraten, de socialistische en de groene families geweest die dit hebben verdedigd. Zij hebben een streepje voor.”
Helemaal verrassend is die uitspraak niet. Meer nog, naast CD&V-voorzitter Coens stonden ook Conner Rousseau (sp.a) én Meyrem Almaci (Groen) in de zaal. Dan mag je die mensen ook al eens vernoemen zeker?
Het is wel meteen ook symptomatisch voor de band tussen beweging en partij, in casu CD&V. Decennialang was het ACW een integraal en essentieel onderdeel van de CVP. Maar die tijd is duidelijk voorbij.
Binnen CD&V leeft, zeker na de Zweedse regering, een groot gevoel van verbittering ten opzichte van de beweging. “Stank voor dank”, is wat bij verschillende kopstukken terugkomt, zeker als het Arco-dossier valt. De vakbond ACV én de beweging hakten de afgelopen jaren systematisch en hard in op CD&V, terwijl ze ondertussen wel bleven eisen dat het vreselijke dossier van Arco opgelost zou worden door diezelfde partij.
Dat uitgerekend nu Coens een koninklijke opdracht heeft, ‘zijn’ beweging komt dicteren wat voor coalitie het moet zijn, is nu alweer een ongelukkige zet. Maar de greep op ACW-parlementsleden, als die nog echt zouden bestaan, is zeer flets geworden. Voorzitter Peter Wouters straalt nu ook niet meteen een groot gezag uit.
Bovendien is er de rekenkunde: de drie politieke families die Wouters noemde, komen niet aan een meerderheid samen, ze stranden op 67 zetels:
- Socialisten: PS (20) en sp.a (9)
- Groenen: Ecolo (13) en Groen (8)
- Christendemocraten: CD&V (12) en cdH (5)

The big picture? Feit blijft dat het zoeken en tasten nog vier dagen zal verdergaan. Of er daarbij nog een versnelling komt van de informateurs? Als we mogen afgaan op de opbouw en aanpak in het verleden, is het haast zeker dat Coens en Bouchez ook deze keer een slotoffensief inzetten. Twee weken geleden duwde en trok de MR-voorzitter nog uit alle macht om een Vivaldi-coalitie mogelijk te maken, om toen vast te stellen dat CD&V maar ook sp.a niet aan boord waren. Is er deze keer een beweging om die Rode Duivel-coalitie een zetje te geven? Of stelt men vast dat het onmogelijk is N-VA en PS toch maar iets dichter bijeen te brengen? Het blijft voorlopig onduidelijk.