Klok voor Vivaldi tikt ongenadig: CD&V pokert keihard, ook om de Zestien, en ook sp.a is niet aan boord

Na het enthousiasme van een collectieve meeting in het weekend, sijpelt bij de poging een Vivaldi-coalitie te maken de realiteit in. De Vlaamse christendemocraten zijn niet klaar om te springen: na intern overleg is een duidelijk eisenlijstje overgemaakt. De Zestien is deel van de oefening. En ook de Vlaamse socialisten leggen de lat, na een nachtelijk partijbureau, behoorlijk scherp. Opdrachthouder Egbert Lachaert (Open Vld) heeft nog werk.

In het nieuws: De focus op CD&V, dat de rug recht.

De details: Achter de schermen zijn ze niet de enige.

Partijbureaus zijn zoals een Grieks koor of choros: eerder een bijrol in het plot, maar toch een essentieel onderdeel van het politieke theater in de Wetstraat. Ze zijn nooit de plek waarop écht beslist wordt tijdens formaties, daarvoor zitten veel te veel mindere goden, zoals parlementsleden, ook mee aan tafel. Maar ze zijn wel de echokamer, de softe onderbuik, die collectief de goed- of afkeuring van een onderhandelingspositie uitspreekt.
Maar op die manier zijn partijbureaus soms ook gevaarlijk: aan de deur kan de pers komen kamperen, en zo ongenadig de temperatuur komen opmeten.
Bij CD&V was de sfeer gisteren koortsig. De collectieve vergadering van Vivaldi zondag, handig bijeengeroepen door Lachaert onder de noemer van een “infomoment”, veroorzaakte toch stevig deining in de partij.
Immers: daarop was toch duidelijk gebleken dat de Vlaamse christendemocraten nog lang niet binnen hebben wat ze willen, maar dat hun voorzitter ondertussen toch al aanschoof voor een collectief gesprek en Libanees buffet.
Op een eerste digitaal partijbestuur maandag in de voormiddag, dat drie uur duurde, kwamen dezelfde meningen alweer aan bod. Daarbij is het ondertussen wel al duidelijk dat de CD&V-boegbeelden, Hilde Crevits, Wouter Beke maar ook Koen Geens, toch met grote reserves naar Vivaldi kijken. Maar op het collectief overlegmoment bleef iedereen voorzichtig: CD&V’ers praten liefst wat omzwachteld, zeker de top, op dergelijke meetings.
Daarop besliste Coens eerst om een echt, fysiek partijbureau te laten plaatsvinden om 20 uur. Bedoeling was in tussentijd opnieuw te overleggen met onderhandelaar Lachaert. Maar een meeting met de Open Vld-voorzitter werd uitgesteld, al was er wel telefonisch contact, waardoor de CD&V-voorzitter niet “over nieuwe elementen beschikte”.
Meteen werd het avondlijke partijbureau dan maar afgelast: het beeld dat Coens al mee aan tafel zat met de zeven Vivaldi-voorzitters, had ondertussen toch ook wat irritatie opgewekt intern. “Er waren nul garanties, er is geen respect getoond. Die nota van Lachaert is gewoon bijzonder vaag: het wordt tijd dat de liberalen kleur bekennen en duidelijk maken of ze ons echt willen”, zegt een hoge bron.
Tegelijk vermeed de partij zo om een hopeloos verdeeld beeld aan de ingang van het partijhoofdkwartier in de Wetstraat 89 te geven. Want als de partij fysiek samenkomt, is de kans groot dat een van de mindere goden het moment opportuun vindt om even zijn of haar mening bekend te maken, ook al weegt diens stem nauwelijks door intern. Marc Eyskens (CD&V) is daar bijvoorbeeld kampioen in.
En dus bracht Coens enkel z’n absolute top samen: de ministers en fractieleiders. Daarop werd deze keer wel doorgesproken, en een heldere eisenlijst kwam naar buiten: de camera’s waren op dat moment toch al massaal aanwezig aan de deuren van de Wetstraat 89.
Coens zelf bleef on the record in de deuropening van z’n partijhoofdkwartier vaag: “Iedereen moet z’n eigen positie bepalen nu. Het gaat ons over de setting, de inhoud, de sfeer rond de ploeg.” En ook: “Er leven heel veel bezorgdheden op verschillende domeinen en ik ga die overmaken aan de koninklijke opdrachthouder.”
Maar intern is te horen dat het eisenlijstje wel duidelijk is. En dat CD&V die ‘garanties’ wil, voor het effectief aan tafel komt:
- Het communautaire moet meer zijn dan wat ‘voornemens voor 2024′. Nu spreekt de nota naar verluidt over “twee ministers, die het institutionele moeten voorbereiden” tegen 2024 en zelfs 2030. CD&V eist nu al een concrete invulling daarvan: een aantal dossiers moeten geregeld worden, zoals de gezondheidszorg, de vliegwet, de financieringswetten ook.
- Daarnaast is er de relatie met de deelstaatregeringen. CD&V wil er alles aan doen om die Vlaamse regering niet te laten ontsporen. Een vechtfederalisme moet vermeden worden: geen dossiers, zoals klimaat, die het Vlaamse kunnen usurperen, of in een onmogelijke dwangbuis dwingen.
- De ethische dossiers moeten binnen de regering besproken worden. Dat is en blijft een eis van Coens, waar Lachaert wel in mee wil gaan, maar waarvan nog niets zwart-op-wit is afgeklokt.
- De begroting moet serieus blijven. Daarover zijn tabellen gepresenteerd, maar die zitten ver van wat CD&V aanvaardbaar vindt.
- Tenslotte is er ook een luik over migratie en veiligheid, dat moet garanderen dat het “geen compleet naïef-progressief beleid” wordt, dat overhelt naar Franstalige kant.

De essentie: CD&V speelt hoog spel. En ze zijn niet de enige.

Het ziet er zo naar uit dat de CD&V-top hun voorzitter meteen een heftig kader heeft gegeven, een checklist als het ware, voor die opnieuw naar een collectieve meeting van Vivaldi kan.
Dat keiharde spel maakt plots duidelijk dat Lachaert en co niet alleen met Coens rekening moeten houden, maar met een aantal figuren daarrond, die hun voet zetten.
Daarmee zijn ze niet de enige die het hard spelen. Ook de Vlaamse socialisten vergaderden gisteren, in een partijbureau dat uitliep tot de late uren. De consensus was daar ook duidelijk: de sp.a moet inhoudelijk meer garanties hebben, of Vivaldi start niet. Zo is het minimumpensioen van 1.500 euro netto een must. En moeten de investeringen in de gezondheidszorg er komen.
“Wij kijken niet naar de samenstelling, wel naar de inhoud. Al maanden. Die moet goed zijn”, is de mantra die nu zowat elke sp.a’er ondertussen kan nazeggen. Maar tussen de lijnen is wel te horen “dat de liberalen niet moeten denken er nu goedkoper van af te komen dan bij een paars-gele oefening“. Met andere woorden: wat ze van N-VA en Bart De Wever kregen, eisen ze nu ook opnieuw. “De vaagheid moet weg uit de nota van Lachaert.”
Het contrast gisteren tussen sp.a en CD&V was zo wel groot: terwijl Coens z’n bureau afblies, kreeg men bij sp.a zonder problemen iedereen op één lijn. De sfeer bij de sp.a zit al langer in een soort ‘winning mood‘: de jonge voorzitter is nauwelijks op fouten te betrappen en staat voor een nieuw, combattief, socialisme.
En zo wil ook Rousseau dus z’n huid duur verkopen. Tegelijk zit sp.a in de vreemde positie dat ze, net als CD&V in feite, mathematisch niet nodig zijn: een Vivaldi is immers een brede regering, met 87 zetels. Maar om het Franstalige gewicht een tegenhanger te geven, is CD&V en zelfs sp.a toch eerder nodig. Bovendien lost de PS de sp.a nooit.
Overigens blijven een aantal paars-groene fans ervoor pleiten om dan toch maar, zonder CD&V, te starten: dat geeft een nipte, maar wel werkbare meerderheid, als cdH en/of DéFI mee steunen. Op Twitter zit DéFI-voorzitter François De Smet al dagen af te geven op CD&V, en tegelijk conditieloos steun aan te bieden met z’n twee zetels voor paars-groen.
Dat scenario lijkt (voorlopig) nog ver weg: Lachaert zelf heeft altijd gezegd dat hij voor Vivaldi gaat en niets anders. Maar indien de lat voor CD&V te hoog ligt, zullen niet veel opties overblijven. “In dat geval moeten we zorgen dat de Vlamingen inhoudelijk wel wat binnenhalen, bijvoorbeeld op vlak van migratie en veiligheid, om zo het overgewicht van de Franstaligen te compenseren”, zo stelt een toponderhandelaar. Met andere woorden: ondenkbaar is het niet, dat er toch, zonder CD&V, gestart wordt.

Wat met de Zestien? De geruchten blijven daar ook gonzen.

Ondertussen bevestigd op hoog niveau, zowel aan tafel als in de partij zelf: CD&V pokert om de Zestien. Hoewel ze het op de Wetstraat 89 ontkennen, duiden meerdere bronnen erop dat de afgelopen dagen de Vlaamse christendemocraten duidelijk maakten dat zij wel, met een Vivaldi, hun intrek willen nemen in de Wetstraat 16.
De vraag daarbij was meteen wie dan mocht gaan: Koen Geens (CD&V) is vandaag vicepremier, en de logische kandidaat. Maar evident is het niet. Want als Coens het premierschap onderhandelt, zet hij zichzelf meteen voor vier jaar in de schaduw: een premier weegt in de Wetstraat meer dan een voorzitter.
Bovendien had CD&V eind oktober de kans al eens om Geens in de Zestien te krijgen, als opvolger van Charles Michel (MR). Maar toen maakte men binnen de partij duidelijk dat dat niet gewenst was.
Gisteren werd het beeld vanuit CD&V alvast wat bijgesteld: de posten moeten “zichtbaar” zijn, maar of daarom meteen de hoogste prijs moet binnengehaald worden?
“Het feit dat Yves Leterme (CD&V) plots met grote trom dat claimt, heeft toch iets perfide. Het is een oude wet in de politiek: als je te hard roept om de Zestien, krijg je die niet. Wil de ex-premier het zijn partijgenoten nu niet gunnen dan?”, zo stelt een toponderhandelaar vast.
Feit is dat traditioneel ‘de Zestien’ niet als pasmunt functioneert in regeringsonderhandelingen. Het is een trofee die bijna altijd door de grootste wordt geclaimd: diegene die de regering vormt, en het compromis telkens opnieuw moet maken, in de regeerperiode. In die zin was de regering van Charles Michel (MR) een ‘weeffout’, waarbij de MR plots ruim boven haar gewicht bokste.
Een fout die de N-VA geen twee keer wilde maken, door de Zestien opnieuw weg te geven: het maakt een regering zwak, want de leider is in feite een marionet, die aan een koordje danst van de grootste partij. Dat dreigt een Vlaamse premier nu ook te worden, als de PS haar intrek niet neemt in de Zestien.
Maar voor Franstalige socialisten ligt het ook niet evident: Elio Di Rupo (PS) z’n periode als premier van 2011 tot 2014 wordt binnen de partij niet onverdeeld als een succes gezien. De Franstalige socialisten willen liever ‘zwaar wegen’ dan zelf het compromis te moeten maken. En Paul Magnette (PS) zelf heeft niet de persoonlijke ambitie om dat soort hectisch leven te gaan leiden.
Plus er is de afweging dat na twee Franstaligen, het tijd is voor een Vlaming. Het aanbod is al meermaals vanuit de Keizerslaan gedaan, naar Vlamingen: Magnette speelt telkens datzelfde spelletje. Al die factoren spelen mee, om partijen met 12 zetels, zoals CD&V en Open Vld, nu te doen dromen van ‘de Zestien’.
Maar ondertussen geldt voor kandidaat-premiers zowat hetzelfde als voor de onderhandelingen zelf: elke mogelijke naam is al een paar keer gepasseerd, en net zoals bij golven komt dat op, en gaat dat weer liggen. Zolang er niet eens een akkoord is om met een heuse formatie te beginnen, kan er moeilijk sprake zijn van een premier.

Veelzeggend: De CD&V-burgemeesters zijn niet mee met Vivaldi.

Het is een techniekje dat Het Laatste Nieuws nu al een paar keer heeft toegepast tijdens deze onderhandelingen: een poll bij een aantal lokale burgemeesters, over hoe zij de coalitiegesprekken zien.
Zo waren de reacties van de liberale burgemeesters op paars-groen, toen Gwendolyn Rutten (Open Vld) dat in november 2019 wilde doen, dodelijk: het merendeel van de Open Vld-burgemeesters wilde daar toen niets van weten.
Maar recent deed de krant de poll opnieuw, en kijk, Egbert Lachaert (Open Vld) heeft zijn eigen burgemeesters grotendeels mee: de Open Vld-burgervaders zijn klaar voor een Vivaldi-coalitie.
Alleen, CD&V-voorzitter Joachim Coens krijgt vandaag toch een ander signaal, vanuit zijn lokale spelers. De CD&V-burgemeesters die Het Laatste Nieuws ondervroeg (wel niet allemaal deze keer) zijn toch zeer helder: van de zestien die ze belden, zijn er vijftien nog altijd tegen een Vivaldi-coalitie.
Als die steekproef representatief is voor het geheel van de 106 CD&V-burgemeesters, belooft dat niet veel goeds. In januari waren 75 van de 106 manifest tegen een coalitie zonder N-VA federaal. Slechts 13 burgemeesters vonden toen een coalitie zonder N-VA wel mogelijk.
Vandaag blijven allen zo goed als bij hun standpunt: slechts één van de zestien burgemeesters ‘switcht’ naar Vivaldi.
Een andere maatstaf zou kunnen zijn dat Coens opnieuw een interne bevraging organiseert bij de CD&V-leden. Een vorige oefening, die wel wat kritiek kreeg omwille van de methodologie, leverde wel een duidelijke uitkomst op: de meerderheid van de partij wilde vasthouden aan een ‘Vlaamse meerderheid’ en dus een coalitie mét de N-VA.
Dat resultaat bewees toen alvast dat Beweging.net, de linkervleugel van de partij, die al maanden actief lobbyt om een coalitie zonder N-VA te vormen, niet de interne impact heeft op de mening van de CD&V-leden, om dergelijke stemming te doen kantelen.

Daar gaan we weer: De bubbels worden herzien?

Vaarwel GEES, hallo Celeval. Het ene orgaan is afgeschaft, het andere is het nieuwe zwaartepunt van de experten die de regering moeten bijstaan in de coronacrisis.
En kijk, de discussie die eeuwig lijkt terug te komen, is er weer: hoe zit het met de bubbels? Officieel hebben we nog steeds een ‘bubbel van vijf’, na een, naar verluidt verwoestende, ’tweede golf’ van besmettingen. Die golf was er dan wel in contaminatie, maar niet in ziekenhuisopnames en doden. Maar toch legden de ‘experten’ een rigide sociaal kader op.
Die bubbels blijven een ‘Belgisch’ fenomeen: in weinig andere landen is er sprake van dergelijke rigide sociale restricties. Bovendien zijn ze in praktijk ook onderhevig aan erosie: steeds minder mensen houden zich eraan.
Nu volgt dus het onvermijdelijk: alweer een bocht in de aanpak, die de eerste minister Sophie Wilmès (MR) aankondigt.
Nochtans had de Nationale Veiligheidsraad op 20 augustus beslist om “tot eind september vast te houden aan de bubbel van vijf“.
“We moeten de bevolking opnieuw uitleggen wat de bubbel betekent, namelijk dat het belangrijk is de afstandsregel te bewaren, zelfs bij dierbaren. Hij had zijn nut en zijn gebreken”, zo stelde Wilmès in een paar interviews gisteren. Meteen komt er dus een ‘evaluatie’ van die bubbel, door Celeval.