Vandaag beslissen de Britten of ze in de Europese familie blijven. Vanaf 7 uur Engelse tijd zijn de stembureaus open. Volgens de peilingen wordt het een spannende race. Zeven vragen, zeven antwoorden.
1. Hoe luidt de vraag die de Britse kiezers voorgelegd krijgen in dit referendum?
Omdat de vraag zo neutraal mogelijk moest zijn is daar veel over gediscussieerd. Uiteindelijk is het dit geworden: “Zou het Verenigd Koninkrijk lid moeten blijven van de Europese Unie, of de Europese Unie moeten verlaten?”
Er zijn twee simpele en duidelijke antwoorden mogelijk: Lid blijven van de Europese Unie. Of: de Europese Unie verlaten.
2. Het is een referendum. Is de uitslag wel bindend?
Nee. Formeel gaat het om een raadgevend referendum, waarvan de regering de uitslag naast zich neer kan leggen. Maar het is ondenkbaar dat premier Cameron de uitslag negeert, en hij heeft al toegezegd dat hij die zal respecteren.
3. Is er een opkomstdrempel?
Nee, er is geen opkomstdrempel. De helft plus één van de opgekomen kiezers wint de stemming, ongeacht het aantal. Overigens zal de vraag over een kiesdrempel niet echt spelen. Er staat zoveel op het spel, dat er een hoge opkomst wordt verwacht.
4. Waarom wordt dit referendum eigenlijk gehouden?
Het Verenigd Koninkrijk werd in 1973 lid van de EEG, de Europese Economische Gemeenschap, de voorloper van de EU. In 1975 werd er ook een referendum gehouden met de vraag of de Britten er toch niet uit wilden. Een grote meerderheid wilde toen lid blijven. Maar de verhouding met Europa bleef een moeilijk verhaal.
Tijdens de verkiezingscampagne van vorig jaar, zei de Conservatieve premier David Cameron een referendum toe over het lidmaatschap. Hij deed dat om de opkomst van het nationalistische, rechts-populistische UKIP, de UK Independence Party van Nigel Farage, te stuiten. Dat lukte. UKIP eindigde met een enkele zetel in het Lagerhuis, maar Cameron zat wel vast aan zijn belofte.
5. Wat zijn de belangrijkste argumenten van voor- en tegenstanders?
De voorstanders van een Brexit vinden dat de Britse democratie is uitgehold door Brusselse regelgeving. Ook willen ze zelf bepalen wie zich in het land kan vestigen. Nu kan iedere EU-burger dat.
De tegenstanders van een Brexit willen niet dat de banden met het Europese continent worden afgesneden. Ze vinden dat door de Europese samenwerking de nationale veiligheid en de economische groei beter zijn gewaarborgd.
6. Gaat de moord op Jo Cox nog invloed hebben op de uitslag?
Uit de peilingen blijkt effectief dat na de moord op Jo Cox het bij de EU blijven-kamp licht was gestegen. Maar er zijn zoveel factoren die invloed hebben op de mening van de Brit, dat onmogelijk te zeggen is of die stijging alleen aan de moord op Cox was toe te schrijven.
7. Wanneer weten we de uitslag?
Vanavond om 23 uur Belgische tijd sluiten de stembureaus en begint het tellen. Er zullen dan ook peilingen worden gepubliceerd. Maar dat zijn niet de over het algemeen betrouwbare exit polls, als kiezers bij het verlaten van het stembureau wordt gevraagd wat ze zojuist hebben gestemd. Het zijn peilingen die, net zoals de afgelopen tijd, overdag via telefoon en internet worden gehouden en die een vrij grote foutmarge hebben.
In de loop van vrijdagochtend zal zich waarschijnlijk een redelijk betrouwbaar beeld aftekenen. De echte uitslag wordt in de loop van vrijdagnamiddag verwacht.