Een nieuwtijdse verklaring voor de economische crisis

De economische theorie stelt dat eigenbelang het nastreven van maximaal nut is, waarbij nut een maat is voor relatieve tevredenheid. Een belangrijke vraag is dan of dit individuele streven collectief kan leiden tot een maximaal nut voor iedereen, oftewel of de onzichtbare hand van Adam Smith inderdaad het algemeen belang dient. 

De vraag of en in hoeverre de onzichtbare hand zelfregulerend werkt zonder overheidsingrijpen is tot op heden actueel. Naast die vermeende onzichtbare hand bestaat ook het Aliën Handsyndroom, dit betekent dat de hand – buiten de wil om – onwillekeurig vreemde handelingen gaat verrichten.

Eureka, we hadden hiermee plots een verklaring voor de hebzucht van een aantal die al het geld naar zich toe willen trekken, ze kunnen er echt niets aan doen. Het begon bij een grap, bij nader inzien is het misschien minder grappig dan het lijkt. Hoezo?

Technische fiche

Het alien-handsyndroom (AHS) is een neurologische aandoening, waarbij een ledemaat (meestal de hand) van een persoon gedragingen vertoont, zonder de intentie van de persoon. Het ledemaat lijkt een eigen wil te hebben. De klinische definitie vereist “het gevoel dat een ledemaat vreemd is of een eigen wil heeft, samen met aantoonbare onvrijwillige motoriek” (met nadruk “zonderling”).

Het syndroom is vaak het gevolg van een beschadiging aan het corpus callosum, enerzijds wanneer het is gescheiden ter behandeling van hardnekkige epilepsie, of te wijten aan een beroerte. De standaard neurologische verklaring is dat de gevoelde wil weergegeven door de taaldominante linker hemisfeer niet correspondeert met de handelingen uitgevoerd door de niet-taaldominante rechter hemisfeer, en zo suggererend dat de twee hemisferen onafhankelijk besef van vrije wil zouden kunnen hebben.

Pikken en graaien

De berichtgeving laat niets aan het toeval over, we leven in een pik- en graaimaatschappij. Het is voor iedereen nuchter waarneembaar, een eenzijdig inflatoire systeemconfiguratie leidt tot een aangepast denken en handelen. En zo gebeurt het dan ook, als je genoeg met je kop tegen de muur loopt dan krijgt het iets wetenschappelijks met in het verlengde dubieuze economische wetmatigheden.

De beste manier om dit te testen is door extra geld in het circuit te pompen, een mens moet dan bliksemsnel zijn om er graantje van mee te pikken. Het is als een goocheltruc, het ene moment is er geld genoeg maar plots verdampt het geld in het stijgen van de prijzen. Helaas pindakaas, alweer schaarste aan geld. De overeenkomst met het Aliën Handsyndroom is treffend, bij het zien van geld gaat het verstand op nul en beginnen onze ledematen als vanzelf te graaien, de volgende economische beroerte is alweer in aantocht waarna het niet meer beter wordt.

Hierover kunnen we dan weer vergaderen, het houdt ons bezig en zelfs de overheid tast in het duister van hoe het nu verder moet. De beste remedie lijkt om gewoon mee te doen, in het andere geval heb je immers helemaal geen graan.

Absolute ontevredenheid

Economie is de kunst van het redelijke evenwicht, een individueel collectief proces waar iedereen z’n spreekwoordelijke steentje toe bijdraagt. Anno 2015 mag het duidelijk zijn dat er iets over het hoofd gezien wordt en dat leidt nu tot absolute ontevredenheid. Jammer genoeg gaat het spel gewoon verder, onbewust neemt de linkerhand het op tegen de rechterhand met als gevolg dat niemand nog weet waar het over gaat.

Het monopolyspel werpt dus z’n vruchten af, de wereld is op drift en we hebben geen idee waar het eindigen zal. Gelukkig is er ook goed nieuws, een aantal begint zich bewust te worden van deze tragische absurditeit en hoopt dat het tij nog tijdig gekeerd kan worden. Maar dan komt het, het probleem is niet dat er geen oplossingen zijn, het probleem is dat ze niet worden opgenomen in het maatschappelijke besluitvormingsproces.

En sterker, er zijn zelfs meerdere oplossingen die consensus noodzaken om niet terug in chaos te belanden, dit is geen gewoon probleem maar een luxeprobleem. De slotsom is dermate eenvoudig dat we het amper kunnen geloven, toch werden er al duizenden boeken over geschreven. Maar wat nu?