In heel Europa woedt een felle discussie over de vraag of politie en justitie toegang moeten krijgen tot versleutelde communicatie. Het debat laait op nu steeds meer jeugdbendes zware misdaden plegen, van drugshandel tot moorden en bomaanslagen. Veel van die criminele activiteiten verlopen via populaire berichtenapps die gebruikmaken van end-to-end encryptie, wat het werk van speurders steeds moeilijker maakt.

Volgens de Deense minister van Justitie, Peter Hummelgaard, is het huidige systeem onhoudbaar. “Misdaadbestrijding zonder toegang tot versleutelde communicatie is alsof je geblinddoekt probeert te werken”, waarschuwt hij. Hummelgaard pleit voor een wettelijk kader dat platformen zoals WhatsApp, Signal of Telegram verplicht om bij ernstige misdrijven mee te werken met onderzoeken. Doen ze dat niet, dan zouden ze zelfs uit de markt geweerd kunnen worden, klinkt het dreigend.

Ook op Europees niveau wordt gewerkt aan nieuwe wetgeving. De EU wil een wettelijk systeem waarin “wettige en effectieve” toegang tot communicatie mogelijk is, zonder de volledige versleuteling te ondermijnen. Onder meer een bewaarplicht van gebruikersdata voor berichtendiensten ligt op tafel, ondanks eerdere kritiek van het Europees Hof van Justitie dat zulke maatregelen de privacy van burgers in gevaar brengen.

Privacygroepen en techbedrijven luiden de alarmbel

Tegenstanders van de plannen waarschuwen dat het verzwakken van encryptie net een groter risico vormt voor de samenleving. Cybersecurity-experts, burgerrechtenorganisaties en zelfs sommige inlichtingendiensten zeggen dat zulke achterpoorten niet alleen gebruikt kunnen worden door de politie, maar ook door hackers, buitenlandse mogendheden en andere kwaadwillenden.

Techbedrijven zoals Signal hebben zich fel uitgesproken tegen elke poging om “achterdeurtjes” te bouwen in hun systemen. Ze dreigen zelfs hun diensten stop te zetten in landen die zulke wetten invoeren. “Je kan geen ‘veilig’ achterpoortje bouwen dat enkel voor de ‘goeden’ werkt. Zodra het er is, zullen ook de slechten het gebruiken”, klinkt het daar.

Is een compromis technisch haalbaar?

Dat is meteen de kern van het probleem. Technologisch lijkt het onmogelijk om een systeem te bouwen dat enkel geautoriseerde toegang verleent, zonder ook de hele structuur kwetsbaar te maken. Elke poging om versleuteling selectief te verzwakken, creëert in feite een universeel lek.