Het is nog steeds winter en bij ons betekent dat regenweer. Niet zo in Groenland, waar ’t een stuk kouder is. Maar nu regent het dus in de winter op de Groenlandse ijsvlakten en daardoor smelten ze steeds sneller weg. 

Volgens een nieuwe studie gaat het steeds vaker regenen in Groenland door de klimaatopwarming. Dat heeft rechtstreeks gevolgen voor de ijslaag in Groenland: door de regen smelt die ijslaag en dat is een proces dat steeds sneller zal gaan. Aangezien de klimaatopwarming verergergt, zal het smelten van die ijskappen nog eens versnellen, volgens de studie.

Smeltijs dankzij regen

Groenland is de laatste decennia al behoorlijk wat ijs kwijtgeraakt. Sinds 1999 zijn de temperaturen daar gestegen met 1,8°C in de zomer en gemiddeld 3°C in de winter. De 1.065.000 vierkante kilometer grote ijsvlakte is al zo’n 270 miljard ton kwijtgeraakt per jaar. Wetenschappers dachten lang dat het smeltijs grotendeels te wijten was aan ijsbrokken die in de oceaan terechtkwamen en de andere helft van rechstreeks smeltwater. Maar sinds 2011 geldt dat 70% van het ijs gewoon door temperatuurverandering gesmolten is. Regenwater speelt daar een belangrijke rol in.

Marilene Oltmanns, van het Duitse GEOMAR-centrum, leidde de studie. Daarbij combineerde ze 40 jaar aan satellietbeelden met data uit weerstations en wat bleek: regen was de grootste voorspellende factor voor zo’n smelt-episode. Als het regent, stijgt het smeltwater met de verdubbelde in de zomer en verdriedubbelde in de winter. De totale hoeveelheid neerslag steeg overigens niet in al die jaren, maar wel hoe die eruitziet.

Waarom is regen zo slecht voor ijsmassa’s?

Volgens Columbia-researcher Marco Tedesco, die ook meewerkte aan de studie, is regen zo belangrijk omwille van twee redenen. Enerzijds harnast regen veel meer warmte-energie dan gewoon warme lucht. Die energie komt los als ze een sneeuwachtig oppervlak raakt: de sneeuw smelt, waardoor er weer warm water ontstaat, dat de sneeuw om zich heen smelt. Warme lucht is lang niet zo effciënt. Daarnaast betekent regen ook wolken, die de temperatuur in de atmosfeer ook hoger houden, wat het proces wel versnelt, is zijn theorie.

Daardoor ontstaan er ‘smeltpieken’ en die zijn de laatste decennia langer geworden. Als een regendag vroeger een smeltpiek van zo’n twee winterdagen veroorzaakte, zijn dat er intussen al drie geworden. Hetzelfde geldt in de zomer: dan zijn smeltpieken van twee naar vijf dagen gegaan.

Al dat smelten zorgt ervoor dat er nog meer water smelt in een cumulatief effect. Enerzijds omdat de sneeuw die niet wegloopt als smeltwater, hervormt als ijs dat sneller smelt, omdat het in een andere structuur gedwongen is. Maar ook omdat er meer ijsvorming is en nieuw smeltwater makkelijker van het ijs afglijdt, waarna het niet meer de kans heeft om de ijsvlakte te vervoegen. “We moeten naar alle seizoenen kijken”, is de heldere conclusie.

Regen in het noorden van Groenland

Een groot stuk van de regen valt momenteel in zuid-Groenland, waar de wind warmer wordt door inkomend weer dat op de jetstream meegenomen wordt. Door de ijsmassa in het noorden, blijft de regen die door de jetstream wordt meegebracht, in het zuiden, maar als de sneeuw blijft smelten, zal de lijn waar die regen niet overgaat, steeds meer naar het noorden verschuiven.

Tussen 1993 en 2014 stegen de zeeniveaus zo’n 2,2 millimeter per jaar tot 3,3 millimeter per jaar. Een groot stuk van die ‘groei’ iin de stijging heeft te maken met het smeltwater uit Groenland. Een groot stuk van de projecties voor het stijgend zeeniveau houden geen rekening met wat er kan gebeuren in Groenland, laat staan in Antarctica. De gevolgen daarvan kunnen catastrofaal zijn, volgens de studie.