Groen heeft de wind fors in de zeilen. In de peilingen klimmen ze regelmatig naar resultaten dicht tegen of zelfs boven de drie traditionele partijen. En één thema staat boven alle andere voorlopig op de agenda: klimaat. Bij de groenen blikt men vooruit: machtsdeelname na 26 mei is een duidelijk objectief. Maar hoort daarbij straks geen kandidaat-premier? Die vraag ligt straks onvermijdelijk op tafel: gaat Kristof Calvo voor de Zestien of niet?

Wouter Van Besien, die in oktober scoorde in Antwerpen tegen N-VA, maar Bart De Wever (N-VA) niet uit het Schoon Verdiep kreeg, kon er zich helemaal aan optrekken. Want op de grote ‘confederalisme’-dag die de N-VA in Antwerpen had opgezet, kreeg De Wever vragen over … het klimaat.

Het zegt veel over van waar de politieke wind waait op dit moment. Want afgelopen donderdag kreeg het jongerenprotest van klimaatspijbelaars zo’n 35.000 uiterst jonge betogers in Brussel. En gisteren waren ze voor een klimaatmars met een recordcijfer van 70.000 in de hoofdstad. Plus: het ziet er niet naar uit dat dit protest meteen zal gaan liggen. En dus krijgt De Wever vragen op zijn congres over confederalisme over klimaat, en is dat het hoofdpunt op de VRT NWS-website, niet de stellingnames van N-VA over een nieuwe staatshervorming.

Met dat protest voelt Groen zich meer dan ooit klaar voor verkiezingen. De gemeenteraadsverkiezingen leverden al een groene golf op: zowat overal gingen de groenen fors vooruit, in steden zoals Gent, Mechelen en zelfs Antwerpen zat die score zelfs ruim in de dubbele cijfers. Bovendien is Franstalig België ook ‘mee’ deze keer: Ecolo gooide op 14 oktober 2018 hoge ogen in Brussel, de groenen kregen plots een hele reeks burgemeesters erbij in de hoofdstad.

Groen als beleidspartij

De groenen maken geen enkel geheim van hun ambities: machtsdeelname na 26 mei is meer dan ooit het objectief. Want ook daar zijn de gemeenteraadsverkiezingen een interessante indicator: in de steden waar Groen schepenen had, die een duidelijke stempel drukten, haalden de groenen bijzonder hoge scores. Of anders gezegd: Groen als beleidspartij, dat werkt, zo is het interne geloof.

De groenen mogen daarbij gerust dromen. Verschillende peilingen wijzen erop dat N-VA nog steeds de grootste is in Vlaanderen, maar dat daarna een groepje partijen bijzonder dicht tegen elkaar zit: CD&V waarschijnlijk lichtjes groter, Open Vld kleiner, Groen daar ergens tussen, elk niet ver van de 15 procent op dit moment. De socialisten zijn al lang niet meer de grootste partij op links, dat is Groen. In Franstalig België geldt dat na PS en MR, Ecolo nadrukkelijk de derde plek claimt.

In dat opzicht was de keuze van afgelopen weekend voor de groene boegbeelden interessant: na toch wat interne discussie legde Groen vast dat Kristof Calvo het boegbeeld wordt voor de federale campagne, en voorzitter Meyrem Almaci naar het Vlaamse parlement verkast. Niet onlogisch, omdat Calvo vandaag al de fractieleider is van de eengemaakte fractie Groen-Ecolo in de Kamer.

Heerlijk: N-va doet dag over ‘confederalisme’ maar de voorzitter moet antwoorden op vragen over klimaat. Met dank aan de scholieren, studenten en oma’s die de juiste prioriteiten in de politiek brengen! (Zijn antwoorden zelf waren dan weer een karikatuur.) https://t.co/qHt0IzYkDA

— Wouter Van Besien (@WouterVanBesien) January 26, 2019

Wie is kandidaat voor de Zestien?

De kans bestaat dat Calvo na 26 mei zo de grootste fractie in de Kamer aanvoert, als Groen effectief z’n peilingen verzilvert. Maar daarmee duikt meteen een belangrijkere tactische vraag op: schuiven de groenen een kandidaat-premier naar voren? En eventueel een kandidaat als Vlaams minister-president.

Op Radio 1 kreeg Almaci de vraag vandaag, “of Groen dergelijke kandidaten heeft?” “Ik heb gehoord dat anderen daar mee bezig zijn, dat ze oorlogstaal hanteren en het over hun eigen carrière hebben. Ik kom naar het Vlaamse niveau om samenwerking te zoeken, net zoals we fantastische kandidaten hebben voor de Kamer en voor Brussel. Dat willen we zo goed mogelijk doen. Laat de kiezer de kaarten eerst maar schudden, en dan zien wij wel”, zo bleef Almaci ongelofelijk op de vlakte.

Maar wie zich als ambitieuze beleidspartij in de markt wil zitten, komt er toch niet zo makkelijk van af, met een nietszeggend antwoord. Bij N-VA hebben ze zich in de markt gezet met die expliciete claim van twee kopstukken: Bart De Wever wil Vlaams minister-president worden, en Jan Jambon is hun ‘kandidaat-premier’. Het is expliciet naar die uitspraken dat Almaci ook verwijst, als ze het heeft over ‘oorlogstaal’ en ‘de eigen carrière’.

Maar er is meer. Bij CD&V stuwt Pieter De Crem z’n voorzitter Wouter Beke naar voren om Jambon uit te dagen en zich ook als kandidaat-premier te lanceren. Voor het Vlaamse niveau is De Crem opvallend minder enthousiast: Hilde Crevits als uitdager van De Wever noemt hij niet. Maar zowel CD&V als Groen moeten de komende weken nadenken of ze dergelijke zet willen doen: tegenover de N-VA eigen figuren zetten en de ‘rechtstreekse strijd’ aangaan of dat uit de weg gaan.

Zeker voor Calvo is het haast onmogelijk om niet in de ring te stappen. De Mechelaar is een symbolisch interessante figuur: met z’n 31 jaar is hij nog bijzonder jong, maar ondertussen wel al jaren fractieleider in de Kamer en zo één van de felste critici van de centrum-rechtse regering. Met z’n scherpe reacties kan hij z’n tegenstanders flink op stang jagen, zeker aan de rechterkant roept Calvo heel veel tegenreactie op. Een debat tussen Calvo en Jambon als kandidaat-premiers zou een pak vuurwerk kunnen opleveren en een polemiek tussen Groen en N-VA, die bij de vorige verkiezingen voor beiden uiteindelijk positief was.

Warm lopen in Brussel

Vraag is of de groenen klaar zijn voor een dergelijke zet: de partij heeft absoluut niet de traditie om te veel “met de posten” bezig te zijn. En zeker niet met individuele carrières. Maar wie in verkiezingen wil meespelen met de grote jongens, moet soms zich eens durven lanceren. Vraag is of Groen dat straks durft.

Opvallend is overigens dat Groen zich klaarzet in Brussel, om daar te gaan mee besturen. In Brussel haalden Groen en Ecolo samen immers de meeste stemmen op 14 oktober. Elke Van den Brandt is daarbij de nieuwe kopvrouw voor de komende verkiezingen, ze trekt de Brusselse lijst. Kopstuk Bruno De Lille maakt dus plaats. Stijn Bex, ex-Volksunie, ex-Spirit, ex-Vl.Pro, ex-sp.a en sinds 2010 bij Groen, trekt de lijst voor het Vlaams parlement.

Opvallend is ook dat Groen waarschijnlijk de enige Kamerzetel voor een Vlaamse partij in Brussel zal halen. Die zetels zijn voor de Vlaamse partijen quasi onhaalbaar, maar omdat Groen en Ecolo één lijst vormen en Groen met Tinne Van der Straeten de derde plaats krijgt, maken ze een kans.

Petra De Sutter als minister?

Groen vernieuwt ook opvallend met Jessika Soors, een deradicaliseringsambtenaar, die de kamerlijst trekt in Vlaams-Brabant en met Barbara Creemers die de kamerlijst in Limburg trekt. Groen-ondervoorzitter Jeremie Van Eeckhout is in West-Vlaanderen lijsttrekker voor het Vlaams parlement.

In Oost-Vlaanderen trekken Björn Rzoska (Vlaams parlement) en Stefaan Van Hecke (Kamer), twee anciens. Die eerste maakt kans om minister te worden, als Groen straks in de regeringen stapt. Een naam die op dat vlak ook circuleert, is die van Europees lijsttrekker Petra De Sutter. Die is bijzonder ambitieus en heeft als professor aan het UZGent ook ervaring met management.