In een “nieuwe visie” voor Facebook, belooft topman Mark Zuckerberg dat zijn bedrijf zich de komende jaren veel meer gaat richten op de privacy van zijn gebruikers. En dat de focus van Facebook niet meer openbare berichten op sociale media wordt, maar de chatdiensten. Een grote ommezwaai, omdat Facebook juist is opgericht als open kanaal dat zijn geld verdient met de data van zijn gebruikers. Maar zijn boodschap wordt met flink wat scepticisme onthaald. 

Met Facebook Messenger, WhatsApp en Instagram is het bedrijf van Zuckerberg een van de grootste spelers binnen de berichtendiensten. Elke applicatie heeft meer dan 1 miljard gebruikers.

In zijn “visie” zegt Zuckerberg dat hij wil dat de berichten die worden verstuurd via Facebook Messenger versleutelen, zodat berichten alleen voor verzender en ontvanger te zien zijn. Dankzij end-to-endencryptie worden de verstuurde berichten op de servers niet ontsleuteld, waardoor ook Facebook zelf ze niet kan inzien.

De berichten op WhatsApp zijn op dit moment al standaard voorzien van end-to-end-encryptie. In Messenger biedt Facebook met de optie ‘Geheime gesprekken’ dezelfde sterke versleuteling, maar dat is niet de standaard.

De onderliggende boodschap

Zuckerberg wil ook dat gebruikers kunnen kiezen hoe lang berichten worden bewaard. Berichten zouden na enkele weken, maanden of een jaar gewoon kunnen verdwijnen. Ook wil Zuckerberg geen privacygevoelige gegevens meer opslaan in landen die slecht omgaan met zaken als privacy en vrijheid van meningsuiting.

Maar onderliggend aan in die boodschap is er dit: Zuckerberg zegt ook dat hij de systemen van de drie platforms – Messenger, WhatsApp en Instagram – wil samenvoegen.

Met de integratie moet het bijvoorbeeld mogelijk worden dat een Messenger-gebruiker een bericht kan sturen naar een WhatsApp-gebruiker en vice versa. “We willen mensen een keuze geven zodat ze hun vrienden kunnen bereiken vanaf de app die hun voorkeur heeft”, schrijft Zuckerberg.

“Als deze evolutie succesvol is, wordt in gesprek gaan met je vrienden en familie op het Facebook-netwerk fundamenteel iets meer voor jezelf.” De topman zei in zijn bericht niets over eventuele aanpassingen van de tijdlijn van Facebook of Instagram zelf.

Critici zeggen dat Zuckerberg eigenlijk gewoon aankondigt dat hij de chatdiensten van zijn apps Messenger, WhatsApp en Instagram met elkaar wil laten integreren. En ze wijzen erop dat hij door die boodschap te verpakken in een mooi praatje over privacy-bezorgdheid die move wil laten ontsnappen aan wetgeving die data sharing tussen die apps aan banden wil leggen.

Timing

De “visie” van Zuckerberg komt na een jaar waarin het bedrijf zwaar onder vuur lag. Zo werd vorig jaar bekend dat databedrijf Cambridge Analytica de gegevens van tientallen miljoen Facebook-gebruikers had buitgemaakt. Ook krijgt het bedrijf veel kritiek vanwege de aanwezigheid van nepnieuws, trollen en haatzaaien op het platform.

De ophef rond Facebook is de laatste maanden overigens niet gaan liggen. Vorige maand noemde een onderzoekscommissie van het Britse parlement de top van Facebook “digitale misdadigers”. De Duitse mededingingsautoriteit berichtte eveneens vorige maand dat Facebook zijn dominante marktpositie misbruikt door buiten het eigen platform data te gebruiken. Momenteel onderzoekt de privacywaakhond van Ierland – waar Facebook zijn Europese hoofdkantoor heeft – tien kwesties waarbij Facebook mogelijk de Europese privacywet overtreedt.

“Privécommmunicatie, verdwijnende berichten en kleine groepen zijn veruit de hardst groeiende manieren van online communicatie”, schrijft Zuckerberg. “De openbare sociale netwerken hebben inmiddels een plek, maar ik zie een grote toekomst voor mij voor een simpeler product, dat is gefocust op privacy.”

Misbruik voor terrorisme, kindermisbruik en afpersing

“Ik kan mij voorstellen dat mensen niet geloven dat Facebook dit kan of wil doen”, schrijft Zuckerberg. “We hebben helaas geen goede reputatie als het om privacybescherming gaat. Maar we hebben laten zien dat we producten kunnen maken die mensen echt willen.”

Facebook manoeuvreert zichzelf met de keuze in een moeilijke situatie, erkent Zuckerberg. “De implementatie van end-to-end-encryptie zorgt voor wezenlijke veiligheidszorgen die we moeten afhandelen. Versleuteling is een krachtig middel voor privacy, maar ze beschermt ook de privacy van mensen die kwaad in de zin hebben.”

Hij haalt ook aan dat mensen de geïntegreerde berichtendienst – die miljarden gebruikers zal hebben – kunnen misbruiken voor terrorisme, kindermisbruik en afpersing.

Zuckerberg zegt het de verantwoordelijkheid van Facebook te vinden om dat misbruik zo veel mogelijk tegen te gaan. “Maar we staan voor een moeilijke keuze, omdat we nooit alle potentiële schade zullen vinden die we dat op dit moment met onze veiligheidssystemen zouden kunnen vinden.”

Hoe de Facebook-koers er de komende jaren concreet uit gaat zien, onder meer voor het verdienmodel van het advertentiebedrijf, is nog niet helemaal duidelijk. Zuckerberg schrijft dat het werk zich in een vroeg stadium bevindt en dat het bedrijf met deskundigen overlegt over het vormgeven van de plannen.