Het overlijdensbericht van de Duitse sociaaldemocratische partij was nochtans al geschreven. Een oude partij met een ouder wordend ledenaantal, aangevoerd door een politicus met het charisma van een bankbediende, die een vernederende val doormaakte naar loutere electorale figuranten: de SPD leek gedoemd het lot te ondergaan van haar kameraden in heel Europa.

Maar verrassend genoeg is het de centrumlinkse partij van Olaf Scholz die momenteel alle aandacht opeist in de campagne voor de nakende parlementsverkiezingen. De laatste vijf peilingen zijn gepubliceerd, hebben aangetoond dat de SPD de Groenen inhaalde, die dit voorjaar nog op koers leken om de grote winnaars te worden.

In twee polls kwam de SPD voor het eerst sinds het voorjaar van 2017 zelfs op gelijke hoogte met de Christen-Democratische Unie van de vertrekkende kanselier Angela Merkel, met beide partijen op 22 procent van de stemmen. Onder het proportionele stemsysteem van Duitsland zou Scholz de volgende kanselier kunnen worden, zelfs als zijn partij tweede werd achter de CDU.

Grijze muis meer dan dubbel zo populair als blunderende rivalen

Als de naam van Scholz op 26 september op het stembiljet zou staan ​​in plaats van die van zijn partij, zou hij al de onbetwiste koploper zijn: in een vorige week gepubliceerde enquête zei 41 procent van de Duitsers dat ze rechtstreeks op hem zouden stemmen als kanselier als ze konden. Dat is meer dan het dubbele vergeleken met de slechts 16 procent voor Merkels aangewezen opvolger van centrumrechts Armin Laschet en de 12 procent voor de groene partijkandidaat, Annalena Baerbock.

De strijd van de twee voormalige koplopers is de meest voor de hand liggende factor die de opleving van de sociaaldemocraten verklaart: de huidige kracht van Scholz is voornamelijk het resultaat van de zwakte van zijn rivalen. De waarderingscijfers van Baerbock en Laschet, die geen van beiden ministersposten op nationaal niveau hebben bekleed, zijn verschrompeld.

Laschets impopulariteit wordt gezien als een van de belangrijkste redenen waarom het zo slecht gaat met de CDU. Hij was al nooit geliefd bij kiezers, die hem kleurloos, planloos en weinig charismatisch vinden. Een blunder tijdens een bezoek aan het overstromingsgebied – hij stond grappen te maken tijdens een toespraak van een collega – heeft zijn imago nog verder aangetast.

Annalena Baerbock werd betrapt op het opleuken van haar CV en kopieerde stukken tekst zonder bronvermelding in haar boek “Jetzt”. Ze maakte nog wat onhandige versprekingen en lijkt daardoor zich vooral de hele tijd te moeten verontschuldigen. De fouten die Baerbock maakt, versterken het beeld dat haar concurrenten van haar willen schetsen: dat Baerbock als 40-jarige zonder bestuurservaring niet klaar is voor het bondskanselierschap.

Scholz, de huidige minister van Financiën en voormalig minister van Arbeid en burgemeester van Hamburg, schitterde ook niet echt op het campagnepad. Maar de zwijgzame noorderling, die ooit de bijnaam “Scholzomat” kreeg vanwege zijn monotone présence, heeft tenminste niet geblunderd tot nu.

De strategie van de socialisten: wapenstilstand in eigen rangen

De campagne van de SPD loopt ook veel vlotter dan velen hadden verwacht. Scholz, die van de rechterzijde van de partij komt, werd voorgedragen als kandidaat-kanselier van zijn partij, ook al wordt die geleid door twee politici van links. In die race om de partijleiding verloor Scholz nog maar anderhalf jaar geleden van Norbert Walter-Borjans en Saskia Esken. Maar tijdens de campagne hebben de twee vleugels een overtuigende show neergezet van een wapenstilstand binnen de SPD. In de Berlijnse UFA-filmstudio’s deelde Scholz vorige week zelfs het podium met Kevin Kühnert, de linkse voormalige leider van de SPD-jeugdvleugel die een opstand had georganiseerd om te voorkomen dat zijn partij in 2018 een alliantie aanging met de CDU.

Scholz heeft als een van de belangrijkste beloften van zijn campagne het verhogen van het minimumuurloon van 9,50 naar 12 euro en een nieuwe vermogensbelasting van 1 procent. En verder pleit hij voor het versterken van het sociale vangnet van Duitsland – iets wat erg populair is bij de kiezers. Maar om na de stemming in september als directe of indirecte winnaar naar voren te komen, zal Scholz de onbesliste kiezers ervan moeten overtuigen dat hij ook de behoeften van Europa’s grootste economie begrijpt.

En dat zit wel snor. Vroeger was er een vooroordeel onder de Duitse kiezers dat de sociaaldemocraten niet met geld te vertrouwen waren. Maar Scholz heeft de reputatie van zijn partij voor losbandigheid zeker verminderd als een man die de Duitse fiscale orthodoxie nauwelijks heeft uitgedaagd tijdens zijn vierjarige periode bij het ministerie van Financiën. Peilingen suggereren dat hij de favoriete keuze is voor kanselier, zelfs onder de kiezers van de FDP, die sociaal liberaal maar fiscaal conservatief is.

Stoplichtencoalitie of rood-rood-groen?

En toch heeft onderzoek na onderzoek aangetoond dat de meeste kiezers nog steeds het beste vertrouwen op Merkels CDU om de economie aan te pakken en zo hun financiële welzijn te garanderen. En, alle polls ten spijt: in Duitsland wordt het stemgedrag traditioneel minder bepaald door persoonlijkheden dan door partijen.

In zijn poging om de kiezers ervan te overtuigen dat ze van hem opvolger van Merkel moeten maken, kopieerde Scholz vorige week zelfs haar beroemde handteken, de Merkel-Raute, tijdens een fotoshoot op de cover van een tijdschrift. Toch zeggen zijn tegenstanders dat Scholz kiezers bedriegt, met het argument dat hij de koers van Merkel niet zou voortzetten, maar Duitsland op een linksere koers zou zetten, en mogelijk zelfs een extreemlinkse.

Aangezien Duitsers hun kanselier niet rechtstreeks kiezen, maar stemmen op partijzetels in de Bondsdag, moeten politieke partijen coalitiebesprekingen voeren om een ​​meerderheid in het parlement te bereiken die vervolgens de volgende kanselier kan kiezen. In de huidige peilingen heeft Scholz twee hoofdopties als hij een coalitie met de CDU wil vermijden: een “stoplichtcoalitie” bouwen met de Groenen en de pro-business FDP (een moeilijke taak gezien de ideologische verschillen tussen de Groenen en de FDP), of een “rood-rood-groen” coalitie met de Groenen en de Linkse partij.

In een poging om zijn verkiezingsverschuiving een halt toe te roepen, heeft Laschet zijn toevlucht genomen tot een angststrategie, waarbij hij conservatieve kiezers waarschuwde dat Scholz wel eens een linkse coalitie zou kunnen vormen waarbij uiterst links betrokken is. Dat zou “vergif zijn voor onze economie” en “gevaarlijk voor onze nationale veiligheid”, vertelde hij.

(lb)

Lees ook: Dit zijn de 3 grootste uitdagingen van Duitsland in het post-Merkel-tijdperk

Lees ook: Le Pen volgende Franse president? Macron opnieuw? Waarom de Fransen dat enigszins anders zien