Na meer dan 150 dagen van regeringsvorming, mag een gek idee al eens. Dus waarom niet: de kiezer zélf z’n coalitie laten samenstellen?

In het nieuws: Een interessant kamerlid van de MR, Michel De Maegd, komt in Le Soir met een op het eerste zich toch gek idee: een verkiezing in twee rondes. Want De Maegd, een bekende tv-journalist van RTL, die in maart z’n overstap maakte naar de politiek en voor de Franstalige liberalen koos, wil z’n out of the box-denken introduceren in de politiek. De man is behoorlijk bekend in Franstalig België, hij presenteerde het journaal op RTL, en haalde bij de verkiezingen op een derde plek op de Kamerlijst in Brussel 8.000 stemmen. En hij kijkt sinds 26 mei toch enigszins gefrustreerd naar de lethargie, het gebrek aan vooruitgang bij het vormen van een regering. En dus heeft hij een origineel idee, dat hem meteen terug even in z’n geliefde spotlights brengt, wat ook handig meegenomen is.

De details: De Maegd stelt de volgende verandering aan het kiessysteem voor, om “een beter werkbare politiek te krijgen, dat het land stabieler maakt en de particratie wat terugdringt”:

• Eerst gaat iedereen gewoon stemmen, in de ‘eerste ronde’ worden dan de krachtverhoudingen van alle partijen vastgelegd, in Vlaanderen, Wallonië en Brussel. Er verandert daar dus niets aan het systeem.
• Twee weken later volgt dan een tweede ronde, waarbij elke kiezer zijn of haar voorkeur voor een coalitie mag geven. Ze moeten dus aangeven welke partijen ze kiezen die samen 76 zetels of meer hebben in de Kamer.
• De Maegd laat hier nog een opening: eventueel mogen de Vlaamse kiezers dan een meerderheid voor de Vlaamse Kamerzetels kiezen (44 zetels op 86) en de Franstalige kiezers dan voor de Franstalige zetels (32 zetels op 64).
• De voorzitters van de partijen in de coalitie die de tweede ronde ‘gewonnen’ heeft moeten zich dan samen zetten en proberen een regering te vormen.
• Lukt dat niet, en trekt één van de partijen zich na een “redelijke termijn” terug uit die onderhandelingen dan komen er nieuwe verkiezingen.

De grote vraag? Origineel is het voorstel alvast wel. En Le Soir geeft het genoeg aandacht om het toch wat legitiem te maken. Maar of het werkbaar is? Er zijn allerlei bezwaren.

• Praktisch: telkens opnieuw naar de stembus lopen kost geld, en leidt tot frustratie.
• De tijdsdruk die De Maegd wil opleggen, “als het mislukt na een redelijke termijn: nieuwe verkiezingen” is bijzonder vaag gedefinieerd.
• Het maakt de zaak mogelijks nog complexer: kiezers hoeven zich geen jota aan te trekken van de partijpolitieke koers van hun voorkeurpartij: met name het cordon sanitaire zou zo bijzonder makkelijk kunnen sneuvelen. Peilingen wijzen immers uit dat in Vlaanderen een meerderheid daar tegen is. Niet meteen waar een Franstalig politicus van droomt, zou je dan denken?
• De twijfel over “ofwel een meerderheid in de Kamer over het geheel”, of “mogelijks een meerderheid per taalgroep”, is wel redelijk fundamenteel qua keuze. Dat laatste zou een de facto opsplitsing van de regering in confederale deeltjes zijn: Vlaanderen kiest haar partijen én haar coalitie, en Franstalig België doet hetzelfde. Voor N-VA zou dat laatste een natte droom zijn: opvallend dus dat MR zo’n voorstel doet, of minstens de deur open laat.

In de wandelgangen: Het is maar zeer de vraag of De Maegd z’n voorstellen gedragen worden door de MR. Het zou sterk verbazen: het lijkt meer speilerei van een ex-TV-journalist die creatief uit de hoe komt.

Waarom dit gebeurt: De Maegd raakt wel iets aan dat wel degelijk leeft: de frustratie bij de MR is net zoals bij alle andere partijen, behalve PS en N-VA, bijzonder groot over de gang van zaken. De zaak lijkt wel gegijzeld door die twee, en dan vooral door de Franstalige socialisten die maar geen snelheid willen maken, en maar geen keuze publiekelijk willen of kunnen maken tussen ofwel paars-geel ofwel paars-groen. Mensen zoals De Maegd, pas verkozen, klaar om z’n job te gaan doen als kamerlid, gaan dan op zoek naar ‘creatieve oplossingen’.

De essentie: Het voorstel van De Maegd is dood bij geboorte. Maar het idee dat een hervorming van het kiessysteem het land mogelijk politiek en institutioneel wat minder complex maakt, is natuurlijk zo oud als de straat. Alleen, dan openen de onderhandelaars natuurlijk de doos van Pandora: een nieuwe staatshervorming…