De torenhoge inflatie heeft een enorme impact op de lonen. Door de automatische indexering lopen de loonkosten fors op voor de bedrijven. HR-dienstverlener SD Worx, die meer dan een derde van de lonen in de privésector in België berekent, spreekt van een ongeziene situatie. Bedrijven maken zich dan ook zorgen.
De afgelopen 10-15 jaar kwam de gemiddelde indexering in ons land uit op minder dan 2 procent per jaar. Volgens de prognoses van SD Works zou dit cijfer tegen juli 2023 kunnen oplopen tot 12 procent.
De automatische indexering van de ambtenaarslonen en uitkeringen in België is bijna uniek in Europa. Alleen Luxemburg en Malta maken gebruik van dezelfde procedure. Ook de lonen in de privésector worden automatisch aangepast aan de toegenomen levensduurte.
Concurrentievermogen bedrijven
Dit beschermt uiteraard de koopkracht van de Belgische consumenten. Maar het leidt ook tot extra kosten voor de bedrijven en dat schaadt hun vermogen om te concurreren met buitenlandse bedrijven. In onze buurlanden wordt er onderhandeld over de lonen. De indexering gebeurt daar niet automatisch.
“Voor een aantal sectoren, zoals hotels en restaurants of (werknemers in de voedselproductie), zal er begin volgend jaar een stijging zijn van meer dan 8 procent, bovenop de stijging van (ten minste) 3 proceent dit jaar. Andere sectoren krijgen te maken met meervoudige (en snellere) indexeringen, zoals bouwvakkers, voor wie de stijgingen bij elkaar opgeteld ook meer dan 8 procent zouden bedragen voor 2022 (8,12 procent); en nog eens 3,63 procent als we vooruitkijken naar 1 juli 2023. Dit is ongekend”, zegt Jean-Luc Vannieuwenhuyse, juridisch adviseur van SD Worx.
De werkgevers maken zich dus zorgen over wat de impact daarvan zal zijn op hun concurrentievermogen. Daarnaast wordt er ook gewaarschuwd voor een zogenaamde loon-prijsspiraal, waarbij de stijgende lonen de inflatie verder aanwakkeren. Vorige week hebben het VBO en Voka opnieuw gepleit voor een indexsprong. De socialisten en de groenen antwoordden dat daar geen sprake van kon zijn.
Automatische indexering en inflatie
De automatische indexering is gebaseerd op de spilindex. Als die wordt overschreden, worden de lonen aangepast. Deze afgevlakte gezondheidsindex is de gemiddelde waarde van de gezondheidsindexen van de vier jongste maanden, waaruit alcohol, tabak, benzine en diesel zijn verwijderd. Telkens wanneer de spilindex wordt overschreden, worden de ambtenaarslonen en uitkeringen automatisch met 2 procent geïndexeerd.
Het Belgische inflatiecijfer is bijzonder hoog in vergelijking met de rest van Europa. Voor de maand maart bedroeg de inflatie 8,31 procent, het hoogste niveau in bijna 40 jaar.
De loonindexering in de privésector is afhankelijk van de afspraken gemaakt binnen de CAO waar je onderneminig deel van uitmaakt.
Elk jaar wordt er tussen de sociale partners onderhandeld over interprofessionele akkoorden. Maar de zogenaamde wet van 1996 beperkt de loonstijgingen tot een marge van 0,4 procent (exclusief de automatische indexering van 2 procent). De vakbonden willen een einde maken aan deze wet, die volgens hen hun manoeuvreerruimte inperkt. Ook zij oefenen momenteel druk uit op de regering. De automatische indexering en de garantie daarvoor – de wet van 1996 – zullen in de komende maanden en jaren zeker een politiek strijdtoneel zijn.