Na Geens gaapt de leegte: geen enkel alternatief dient zich aan, terwijl Bouchez duwt richting verkiezingen

Het belangrijkste argument dat koninklijk samenbrenger Koen Geens (CD&V) vandaag heeft? Après moi le déluge: na mij de chaos. Want het is allerminst duidelijk of er daarna nog iets kan, behalve die gevreesde verkiezingen.

Wat gebeurt er precies? Terwijl z’n koninkrijk kreunt onder een uitgerekte regeringsvorming die langzaam maar zeker richting existentiële crisis opschuift, is koning Filip in New York.

België wil daar z’n beste beentje voorzetten: het is immers voorzitter van de VN-Veiligheidsraad. Dat is het resultaat van een lange diplomatieke campagne, die nu dus bekroond wordt met een speech van Filip bij de Veiligheidsraad. De wereld houdt alvast haar adem in …
Nobele onbekende Phillipe Goffin (MR) is de Belgische minister van Buitenlandse Zaken die de honneurs mag waarnemen. Hij geniet zichtbaar met volle teugen van z’n job, die hij zo groots mogelijk uitoefent, lopende zaken of niet: een beetje een constante bij de Franstalige liberalen. Eens je ‘meespeelt met de groten der aarde‘, is België zelf nog maar ‘een futiel detail’: een fenomeen dat zeker Charles Michel (MR) ook heeft gekend.
Overigens waagt Goffin zich in een politiek mijnenveld: de repatriëring van de IS-kinderen in Syrië, waarbij hij veel voluntarisme aan de dag legt. Hij ziet “voor het eerst in maanden een mogelijkheid om de kinderen terug te brengen”, zo stelde hij aan Le Soir. Benieuwd of de rest van de regering zo enthousiast is.
De koning kan nu in elk geval alvast geen verrassende manoeuvres in de regeringsvorming uitvoeren: hij is voorlopig even niet in het land. Gisteren waren koningin Mathilde en hijzelf bij het herdenkingsmonument voor de aanslagen van 9/11.
Verder komt er naast de speech bij de VN ook nog een bezoekje aan Broadway: het koninklijk koppel heeft een date. Ze gaan de musical West Side Story van regisseur Ivo van Hove en choreografe Anne Teresa De Keersmaeker bekijken.

Ondertussen in België: Opdrachthouder Koen Geens (CD&V) doet naarstig verder.

De fase van teksten is aangebroken. De PS-voorzitter Paul Magnette heeft maandag een lange sessie gehad met Geens. De nota-Geens is daar uitgebreid aan bod gekomen, de PS heeft inzage in het geheel.
Ook N-VA-voorzitter Bart De Wever heeft de nota al ingekeken. Om lekken te vermijden, is er geen enkele tekst meegegaan met de N-VA-voorzitter.
Voorlopig blijft de nota een bijzonder goed afgedekt geheim. Zowat iedereen aan tafel wijst erop dat de kans op lekken groot is, eens ze breder verspreid geraakt dan de PS- en N-VA-voorzitter. De Franstalige liberalen zijn een notoire zeef: ook de nota van Magnette, die destijds de basis van paars-groen moest vormen, werd zo op straat gegooid.
Wat we ervan begrijpen: de nota zelf maakt niet veel warme reacties los bij de betrokkenen. Zowel bij de PS als de N-VA wijzen ze erop dat Geens, logischerwijze, heel strak in het midden blijft. Zo strak, dat het behoorlijk inspiratieloos is, zowel voor PS als N-VA. Beide tegenpolen zouden dus gerust wel wat gewaagder willen gaan: meer sociale toegevingen versus meer institutionele hervormingen bijvoorbeeld.
“Is politiek de kunst om het onmogelijk mogelijk te maken of de kunst om u neer te leggen bij wat je kan krijgen? Dat is de vraag die boven deze onderhandelingen zweeft”, zo duidt een betrokkene. Feit is dat de hoofdrolspelers nu wel al uren bij Geens doorbrachten, en zich daarbij flink in de haren krabben: hoe kan hieruit ooit iets komen dat enthousiasmeert, of nog beter, dat simpelweg door een partijcongres raakt?
De PS wil wel degelijk over institutionele hervormingen praten, zo is te horen. “Niet om heel de inboedel te gaan splitsen, wel om de zaken efficiënter te laten verlopen.” Een afbouw van de solidariteit, raken aan de sociale zekerheid: dat zijn wél taboes. En het mag uiteraard geen ‘project voor het einde van België zijn’, “daar doet de PS niet aan mee”.
Over het ‘optimisme van Geens’ zijn ze zowel bij N-VA als PS mild. “Ach, pour les besoins de la cause moet Geens natuurlijk nu ‘positieve signalen‘ sturen. Dat hoort bij de job. Maar van een doorbraak is in deze fase echt wel in de verste verte nog geen sprake”, noteren we bij een onderhandelaar.
Bovenop de complexiteit van PS en N-VA, die samen moeten komen, is er de houding van de MR. Georges-Louis Bouchez (MR) laat niet toe dat de PS-voorzitter ook maar enige ruimte heeft. “Die onderhandelingen, dat is naakt door een mijnenveld moeten lopen. Dat is op zich al niet aangenaam, allerminst. Maar als er ondertussen nog iemand van aan de kant met stenen zit te smijten, terwijl je probeert erdoor te komen, dan wordt het helemaal moeilijk.” Veel minder optimisme dus, dan bij de CD&V van Geens zelf.

Om rekening mee te houden? Bart De Wever (N-VA) kwam gisteren, na een lange stilte, weer in het nieuws.

Erg gepland was dat niet. RTL stuurde een cameraploeg naar Antwerpen voor de plechtige opening van het Maison de la France in z’n thuisstad. Daar hangt overigens een portret van de Franse president Macron aan de muur, geen foto van Filip en Mathilde: het is een stukje Frankrijk in Antwerpen.
“Ik ben hier voor die opening, niet om commentaar te geven op het werk van Geens”, zo probeerde De Wever eerst.
“Ik constateer, samen met u, dat er partijen zijn die elke dag gebruiken om zich uit te laten over de werkzaamheden, en ‘dat het niet mogelijk is’. Dat betreur ik. Ik denk dat het beter is om in discretie te werken en dan echt te zien of het mogelijk is of niet. Het zou echt dom zijn om aan de pers zomaar de gemeenschappelijke punten van een mogelijk akkoord tussen N-VA en PS op tafel te leggen”, zo liet De Wever zich uiteindelijk toch ontvallen.
Vervolgens moest De N-VA-voorzitter ook nog even z’n eeuwige analyse meegeven over de staat van het land: “Het feit dat Vlaanderen eerder rechts heeft gestemd en Wallonië links en zelfs extreemlinks, maakt dit land bijna onbestuurbaar. Een compromis maken is dan al zeer moeilijk, maar als men telkens nog de spanningen tussen de MR en de PS eraan toevoegt, wordt het hypercomplex, zelfs onmogelijk.”
In Vlaanderen veroorzaakten die uitspraken geen rimpel, niemand nam ze over. In Franstalige België waren het wel even de headlines van de nieuwssites. Le Soir ging in overdrive, geholpen door een selectieve lezing van de quotes. Want plots vergaten ze daar het woordje “bijna”, die “presque” viel weg, en De Wever had het land “onbestuurbaar” verklaard.

Tussen de regels: Opvallend blijft hoe strak de PS communicatief de boel dichthoudt.

Magnette laat quasi niets doorsijpelen, al zeker niet naar de Franstalige media. Die beginnen nu, heel schuchter, vragen te stellen over een mogelijke alliantie tussen PS en N-VA, zoals in L’Echo vandaag. Zou het dan toch kunnen?
Niet volgens onder meer La Libre en Le Soir: daar gaat het nog steeds over Vivaldi, en blijft een ‘Rode Duivel’-coalitie een compleet onmogelijke gedachte. Iets dat de Franstalige voorzitters met enig plezier vaststellen: zij ervaren geen enkele mediadruk daardoor.
De these dat de PS zou verwacht hebben dat Geens ook Vivaldi op tafel zou leggen, en zeker dat ze daar alsnog op aandringen, is daarbij zeer vreemd. Onomwonden geeft men aan de Keizerslaan ook toe dat “Vivaldi morsdood is”, als iemand het alsnog eens zou willen proberen. Alleen: die boodschap dringt maar zeer moeilijk door bij de vele ‘waarnemers’ in de media.
Die worden ook geholpen door Ecolo én MR, die nog steeds op Vivaldi blijven duwen en het in de markt willen houden. Opvallend wel, omdat het niet meteen politieke bondgenoten zijn. Maar voor Ecolo is het de enige manier om in een regering te raken, voor de Franstalige liberalen geldt dat een ‘Rode Duivel’-coalitie echt niet evident is, misschien zelfs de minst interessante optie.

In de wandelgangen: Eigenlijk mogen we ervan uitgaan dat niet twee, maar drie partijen nu toch duidelijk op nieuwe verkiezingen aansturen.

Van de twee extremen, Vlaams Belang en PVDA/PTB, is het nu wel algemeen geweten dat ze héél graag naar de stembus zouden gaan. Peilingen zetten hen op winst, Vlaams Belang is al weken bezig met het organiseren van een online petitie om verkiezingen af te dwingen.
Maar ook de MR nestelt zich langzaam maar zeker in dat groepje. Zoals we al schreven: hardnekkige geruchten wijzen erop dat voorzitter Bouchez een paar zeer gunstige peilingen in handen heeft, die hem een heftige winst in Franstalig België bezorgen.
De MR-voorzitter windt er intern ook geen doekjes om: hij is klaar voor een strijd met de PS. In Henegouwen kan hij fors winnen, hij droomt ervan Magnette te onttronen als de sterke man daar.
Vraag is wie nog die verkiezingen wil. Zowel de PS als N-VA geven toe er echt niet op te zitten wachten: in peilingen gaf liefst vier op tien mensen de N-VA de schuld van de crisis, en drie op tien wees naar de PS. Alleen vertrouwen ze elkaar niet: ze vermoeden dat de ander misschien wel verkiezingen prefereert op een akkoord.
Als Geens straks mislukt, gaapt ook het grote gat. Scenario’s dat PS of N-VA, of beide, zouden gaan overnemen, worden op licht ironisch ongeloof onthaald. Niemand wil dan nog aan zet. “Het is de grote leegte. Maar als die stopt, heb je welgeteld 48 uur om te zeggen hoe het dan wel moet gaan, of je hebt die verkiezingen aan je broek”, zo duidt een speler.
Zo lijkt het scenario van nieuwe verkiezingen steeds meer op The March of Folly: een fantastisch historisch werk van Barbara W. Tuchman uit 1984. Daarin toonde ze aan dat politici, compleet tegen hun eigen belang in, beslissingen kunnen nemen die niemand wenste, maar waar ze toch mee eindigden. “Een grote meerderheid wil absoluut geen verkiezingen, maar wie weet, eindigen we er toch”, zo zegt een partijvoorzitter. Een andere spreekt over “het einde van België, als we toch naar de stembus moeten”.

Wat er nog gebeurt: Gisteren zat Geens ook plots terug middenin een dossier dat hem al langer achtervolgt: de moord op Julie Van Espen.

Met een open brief aan de minister van Justitie en de partijvoorzitters zetten de ouders van de vermoorde Julie Van Espen de werking van Justitie plots weer hoog op de agenda.
Destijds was het menselijk drama ook een politieke ramp voor Geens. Vlak voor de verkiezingen kreeg z’n imago een stevige deuk, binnen de partij lieten een pak mensen plots een wel heel stevige afstand, sommigen pleitten intern zelfs ronduit voor zijn ontslag.
Dat kwam er nooit: Geens overleefde de crisis door zich zeer nederig op te stellen. Maar de oude wonde ging gisteren weer open: de ouders klopten hard op tafel. Wanneer komen er nu magistraten bij, en hoe zorgt men dat de fouten van toen niet opnieuw herhaald worden?
Vanuit het parlement zijn er wel wetsvoorstellen: zedendelinquenten worden veel strikter opgevolgd, inclusief verplichte therapie na de straf.
De ouders van Julie Van Espen vroegen om een Comité J, dat, zoals het Comité P bij de politie, Justitie zou gaan controleren. Maar behalve van sp.a lijkt dat voorstel niet veel steun te krijgen.
Geens zelf pleit vooral voor meer geld voor Justitie. Liefst 750 miljoen meer, wil hij voor zijn departement. Met een tekort van zo’n 12 miljard kan dat er nog wel even bij: politiek is er zo’n druk door het dossier Van Espen, dat niemand durft te zeggen dat er federaal gewoon geen geld is. Ook de koninklijke opdrachthouder dus niet.

Compleet niet van tel: Veel nieuws van Geens is er niet. Hij blijft zwijgen. Z’n secretaresse spreekt wel.

Trees Van Eykeren is de ‘persoonlijke assistente‘ van de koninklijke onderhandelaar, en dat zal u geweten hebben. In Het Nieuwsblad legt ze haar ziel bloot. Na Steven Vanackere (CD&V) kwam ze bij de professor/zakenadvocaat/minister terecht, nu zes jaar geleden.
Het is hard werken, en Geens is duidelijk veeleisend: “De minister vraagt een voortdurende beschikbaarheid, maar hij maakt daar geen misbruik van. Vóór het slapengaan check ik nog even mijn gsm en het is ook het eerste wat ik doe als ik opsta. Al moet ik toegeven dat als ik toch eens een oproep van hem mis, mijn stressniveau de hoogte in gaat.”
“Eén keer moest ik ’s nachts een chauffeur zoeken die de minister ’s ochtends thuis moest ophalen. Gelukkig hebben de meeste collega’s hun gsm ook op hun nachtkastje liggen. Wat een persoonlijke medewerkster allemaal doet?”
Ze is naar eigen zeggen z’n grote beschermer: “Wie tot bij de minister wil geraken, moet via mij passeren. (…) Dat betekent ook: selecteren in de vele uitnodigingen die hij krijgt. Het hoofd van een minister zit zo vol. Het is aan zijn medewerker om ballast over te nemen en te zoeken naar oplossingen.”
“Daarnaast probeer ik mee zorg te dragen voor zijn gezondheid. Toen de minister verkouden was, ben ik op zoek gegaan naar een medicijn zodat hij zeker niet ziek zou worden. Maar dat middel was zo sterk dat hij nachten bijna niet heeft geslapen. Soms lucht de minister ook eens zijn hart. Toppolitici moeten soms ook eens stoom aflaten.”
En kijk, z’n secretaresse klapt toch wat uit de biecht: “De vertrouwelijke gesprekken met de partijvoorzitters voert de minister helemaal alleen. Ik ben er zeker van dat hij het best mogelijke resultaat zal proberen te bereiken. De koning heeft hem niet zomaar aangeduid als koninklijk opdrachthouder. Hij gelooft dat hij met Koen Geens de beste kansen heeft om verkiezingen te vermijden.” Goed, dat weet de rest van de wereld nu ook weer.

Waarom dit van tel is: De waarheid is dat “verkiezingen” als loodzwaar argument ondertussen wel stevig boven de onderhandelingen hangen. Maar is dat genoeg, zeker om toch ergens een enthousiasmerend project uit te werken? De nota van Geens zal nog stevig moeten bijgeschaafd worden, maar overleeft ze daarna het mijnenveld, waar PS en N-VA door moeten. En met een “stenen smijtende” Bouchez aan tafel in die onderhandelingen? Koen Geens is nog lang niet thuis.

Ondertussen bij Open Vld: We zouden het bijna vergeten, maar er is nog een voorzittersrace. Na ‘Team Egbert’ is er nu de ‘Bende van Bart’.

Egbert Lachaert (Open Vld) heeft een hele reeks, vooral jonge, mensen rondom hem verzameld in ‘Team Lachaert‘. Die endorsen één voor één op social media Lachaert, wat een beetje een cascade-effect geeft.
Tommelein komt nu met een eigen initiatief “met liberalen uit alle gelederen”. Tommelein “wil meer ‘out of the box‘ in de politiek én aan de top van de partij”, zo laat hij weten. Daarbij een hele reeks dure woorden: “Het is tijd om drastisch te hervormen. Burgerparticipatie, het doorbreken van partijtradities, ruimte en zuurstof geven aan nieuw, fris politiek talent … Francesco Vanderjeugd is gestart met een ambitieus traject om de partij te vernieuwen en dat zullen we samen verderzetten.”
“Ooit trokken Wim Opbrouck, Jean Blaute en Michiel Hendrickx samen met de moto door Europa. Hun wedervaren werden in beeld gebracht in het programma De Bende van Wim. Het inspireerde Bart en een aantal verwante zielen om ‘De Bende van Bart‘ in het leven te roepen. Doelend op de reis die voor de boeg ligt en waarbij ze zo veel mogelijk liberalen van alle gelederen willen betrekken.”
Wie precies aan die reis gaat deelnemen? Niet helemaal duidelijk, behalve dan voormalig BV Bob Savenberg, die blijkbaar ook regionaal voorzitter is van een Open Vld-afdeling.
Maar vermoedelijk komt er wel nog brede steun: Tommelein heeft onder meer Maggie De Block, Patrick Dewael, Marino Keulen en Bart Somers achter zich.