Open Vld wil 'niet klassiek' gaan onderhandelen met de groenen, maar eerst volgt paars-gele begrafenis

Koninklijk onderhandelaar Egbert Lachaert (Open Vld) start zijn opdracht met afspraken met de socialisten, de N-VA en ook CD&V en cdH: de paars-gele bubbel krijgt dus ‘voorrang’. Maar het is niet meer dan de begrafenis van paars-geel: wat een ‘discrete’ missie moest worden, staat bol van de lekken. En die wijzen allemaal in dezelfde richting: paars-groen wordt voorbereid. Daarbij willen de liberalen niet op traditionele manier gaan praten met de groenen: “Een lastenverlaging van 5 miljard zit er niet in.”

In het nieuws: Vandaag ziet Lachaert voor het eerst voorzitters.

De details: Dat gebeurt niet bepaald in serene omstandigheden.

“Een bijzonder vervelend lek in Het Laatste Nieuws“, zo geeft men toe aan de top van Open Vld. Immers, daar verscheen gisteren het bericht dat bij de Vlaamse liberalen de keuze al gemaakt is. In een overleg maandag zou de partijtop beslist hebben om voor paars-groen, of Vivaldi, te gaan.
Officieel ontkent de partij dat bericht fel: de mantra van ‘gespin’ klinkt nu al dagen op de Melsensstraat, waarbij men fel richting N-VA wijst. “Onze partij is breed genoeg, en zit zo ineen dat als je lang genoeg belt, er altijd wel iemand te vinden is, die zoiets bevestigt“, zo duidt men aan de top.
Maar tegelijk valt op verschillende plekken bij de Vlaamse liberalen te horen dat de knop inderdaad is omgedraaid. “Paars-geel, dat is dood en begraven.”
Want los van het lekken van een intern overleg maandag, was er natuurlijk het contact tussen Lachaert en Paul Magnette (PS), diezelfde dag. Nog voor de Open Vld-voorzitter z’n koninklijke opdracht aanvaardde, had hij al een uitgebreid overleg met de PS-voorzitter. Daarvan is nu te horen bij de liberalen “dat het de PS-baas was die daar paars-geel toen als ‘niet langer leefbaar’ omschreef“, waarbij de bal in het kamp van de PS gelegd wordt.
Bij de socialisten klonk eerder deze week een ander verhaal: daar was te horen dat Lachaert in dat gesprek duidelijk de interne keuze, om voor paars-groen te gaan, kwam bevestigen aan Magnette. En dat de oefening om eerst paars-geel te doen dus “voor de galerij” zou zijn.
Het lijken de twee kanten van eenzelfde muntstuk. De blauwe en rode versie spreken elkaar niet tegen, en de essentie is wel hetzelfde: paars-geel is morsdood.
Voor Lachaert moet het een bevestiging zijn van wat hij al dagen zo aanvoelt: die “framing”, of “dagelijkse bagger”, zoals hij het noemde, zorgt ervoor dat veel kapotgemaakt wordt in de relaties tussen toppolitici in de Wetstraat. Net daarom kondigde hij ook ‘discretie’ aan in z’n opdracht.

En nu? Een ontmoeting met de N-VA-voorzitter kan zo onmogelijk iets opleveren.

Op de Melsensstraat kan men dus ‘framing’ roepen zo veel men wil, maar de schade is wel reëel. Zowel de interne gesprekken, die erop wijzen dat de Open Vld-top kiest voor paars-groen, als vooral het overleg met Magnette lekten uit.
Ondertussen is Lachaert z’n werkzaamheden gestart, met symbolisch een reeks ontmoetingen met de voorzitters van de socialisten en N-VA: de oude as van paars-geel.
Het contact met de PS en sp.a kan niet anders dan constructief lopen: Lachaert heeft straks hoe dan ook Magnette en Conner Rousseau (sp.a) hard nodig. Zonder socialisten is er niets: zij zijn de grootste familie en zowel in paars-geel, waarvan ze komen, als in paars-groen, straks hoogst noodzakelijk.
De socialisten wachten af, zijn voorzichtig. In de Wetstraat wordt met wat verbazing gekeken, naar hoe snel de PS toch blijkbaar de bocht aan het nemen is richting paars-groen. “De analyse dat er grondig hervormd moet worden, dat de Belgische constructie zoals ze vandaag staat, niet werkt, geldt die dan niet meer?”, zo vraagt men zich ook bij de christendemocraten af.
Of de PS definitief gekozen heeft voor paars-groen, is een open vraag. Maar niemand aan de Keizerslaan steekt onder stoelen of banken dat het de ‘droomcoalitie’ is. Alleen, ze leggen de lat ondertussen wel lekker strak en hoog. In Le Soir, de krant die dicht tegen de PS aanleunt, staat zeer ernstig te lezen dat de PS niet tevreden zal zijn met minder dan het kreeg bij de onderhandelingen met N-VA, als het over de sociale agenda gaat. Dat maakt het dus niet meteen prettiger voor Lachaert.
Voor de liberalen zou het bovendien bijzonder handig zijn, moesten de socialisten, en niet zijzelf, straks luidop het paars-gele scenario doodverklaren. Dan kan alvast de beeldvorming gekeerd worden, dat het de Vlaamse liberalen zelf waren, die maandag intern beslisten om voor paars-groen te gaan. Maar of men Lachaert die handigheid ‘gunt’, is maar zeer de vraag.
Vervolgens staat er ook een ontmoeting met N-VA-voorzitter Bart De Wever op de agenda. Die krijgt zo waar hij Lachaert al weken om vroeg: een gesprek onder vier ogen. Die vraag weigerde de Open Vld-voorzitter, in de periode dat De Wever preformateur was, dagenlang, tot grote frustratie van de N-VA-baas. Anderzijds voelde Lachaert zich al die tijd “niet met het nodige respect behandeld”, en ergerde hij zich aan de batterij scheldwoorden die de liberalen moesten ondergaan.
Op de laatste meeting tussen de liberalen en de twee preformateurs, waar Lachaert geflankeerd werd door Georges-Louis Bouchez (MR), waarmee hij “één en ondeelbaar” is politiek gezien, kwamen die ook naar boven.
Nu zijn de rollen omgekeerd: Lachaert heeft een opdracht, De Wever komt als ‘gewone sterveling’. De Open Vld-voorzitter wil er graag laten weten dat hij wel degelijk nog geen keuze gemaakt heeft. Maar na alles wat in de pers verscheen over de interne Open Vld-meeting én het overleg met Magnette, dreigt het een erg korte meeting te worden tussen beiden.

The big picture: Een kruispunt in de partijkoers van zowel Open Vld als N-VA.

Voor Open Vld:

De consequenties zijn anderzijds wel zeer groot, van die meeting tussen Lachaert en De Wever die zich aankondigt. Dat het zo loopt, mag toch verbazen: maandenlang waren Lachaert en de N-VA-voorzitter in contact, wat hartelijk verliep, dit jaar. Lachaert leidde als de toenmalige Open Vld-fractieleider het verzet tegen paars-groen binnen zijn partij, tegen zowat heel de partijtop in.
Zeker toen hij kandidaat-voorzitter werd, speelde men het spel keihard. Zo werden de verkiezingen plots ook uitgesteld, wat het momentum voor Lachaert even dreigde weg te halen. “Het niveau van een bananenrepubliek”, stelde men toen in het kamp-Lachaert.
Maar ondertussen is er veel veranderd: Lachaert heeft, niet verwonderlijk, heel z’n partijtop nu achter zich. “Het is opvallend hoe groot de consensus is rond Egbert, hoe iedereen de voorzitter steunt. Van interne strijd is geen sprake meer”, zo duidt een blauwe bron.
Lachaert presenteerde zich destijds ook als iemand die garant zou staan voor een ‘donkerblauwe koers’: ‘puur blauw‘ heette dat in z’n campagneslogan, waarbij hij de meer traditionele vleugel van z’n partij achter zich kreeg, en een ruime verkiezingsoverwinning boekte.
Als straks de paars-groene richting wordt ingezet, is onvermijdelijk de meer progressieve, stedelijke vleugel van de partij de grote winnaar: daar leeft al veel langer de overtuiging dat het liberalisme in Vlaanderen enkel verder kan op die manier, met een ‘progressief project’, zich afzettend tegen de ‘donkere’ Vlaams-conservatieve N-VA.
Binnen de partij rommelt het daar wel wat over. Op het partijhoofdkwartier komen wel wat boze reacties van de basis binnen, van leden die iets anders van Lachaert verwacht hadden. Maar nu de twee uitgesproken verdedigers van paars-geel, Lachaert en Van Quickenborne, stevig ingekapseld zitten in de partijtop, zijn daar geen leiders meer van de ‘donkerblauwe’ vleugel. De koers met paars-groen, in combinatie met een duidelijke ‘Belgische’ keuze voor een alliantie met de MR, duwt Open Vld weg van de rechterflank.

Voor N-VA:

Een zo mogelijk nog fundamentelere zelfbevraging dringt zich straks op bij de N-VA. Want die partij koos de afgelopen jaren, ondanks haar separatistische en radicale fundamenten, voor een ‘participatieve’ koers, voor het maken van beleid.
Maar de vaststelling dat het compleet onmogelijk is geworden om federaal nog akkoorden te maken, laat staan een staatshervorming te forceren, maakt dat de ‘legalistische’ strategie van De Wever flink op de helling komt te staan.
Dat het bovendien uitgerekend met Lachaert, op wie men bij de N-VA toch enige hoop had gesteld, op deze manier mislukt, laat een diepe verbittering na. Een die mogelijk, als paars-groen er straks komt, ook grote consequenties heeft voor de Vlaamse regering.
Dat men bij N-VA niet van plan is te doen alsof de neus bloedt, en dan maar doodleuk vier jaar verder gaat regeren met Open Vld, is duidelijk. Ook daar zal dan de vraag moeten gesteld worden of de grootste partij van Vlaanderen nog langer zoete broodjes kan bakken met andere in een regime en een structuur waar ze eigenlijk van af willen.
Maar zo dreigt de participatieve koers van de tot nader order grootste Vlaams-nationale partij definitief te keren: een terugtocht die grote gevolgen heeft voor het langetermijnvoortbestaan van heel het Belgische huis. De overtuigde conservatief in De Wever betreurt die gang van zaken diep: een revolutionair scenario, waarbij Vlaams Belang en N-VA dicht op elkaar kruipen en samen een meerderheid in één landsdeel halen, is meer een ideaalbeeld van de ‘offensieve’ vleugel van de partij, verpersoonlijkt door pakweg een Theo Francken (N-VA), dan dat het ooit de wensdroom van de Antwerpse burgemeester was en is.

Wat nu? Paars-groen kampt met mistige vooruitzichten.

Bij de liberalen beseft men alvast dat een onderhandeling die zich straks aandient met de groenen en socialisten niet evident wordt.
“We gaan dat niet op een klassieke manier mogen benaderen, zoals we dat normaal zouden doen: lastenverlagingen voor ons, sociale maatregelen voor hen. We zitten in een enorme crisis, we weten dat nu nog eens vijf miljard lasten eraf doen niet zal lukken“, zo is te horen bij de Open Vld-top.
Daar circuleert het idee van een “niet-klassieke” onderhandeling, waarbij naast de huidige symbolenstrijd (blijven de kerncentrales open of niet, bijvoorbeeld) er toch een eigen, nieuwe agenda wordt geschreven.
Eén thema dat spontaan dan opkomt, bij die ‘progressieve frontvorming’: de ethische hervormingen. Daarrond werd in november vorig jaar al een en ander uitgedacht. Het verklaart ook waarom liberalen en groenen altijd zo vasthielden aan de hervorming van abortus: het blijft een glijmiddel dat handig zou zijn bij paars-groen.
Eén partij die vandaag ontvangen wordt, kan daardoor de komende weken toch een sleutelrol spelen: CD&V. Want de christendemocraten maken met een paars-groen-plus-coalitie (een Vivaldi, zoals dat in het jargon heet) wel een pak meer een ‘centrum’-verhaal mogelijk, maar tegelijk kan paars-groen zonder CD&V zich als ‘jonger’ en ‘minder afgestoft’ presenteren.
“Wij gaan toch niet opnieuw met die oude boegbeelden van CD&V, die mensen die al jaren minister zijn en blijven, nu weer verder doen? Dat zou dodelijk zijn”, zo is bij een prominente bron te horen.
Vraag is hoe CD&V er zelf in zit: daar blijft men voorlopig zeer voorzichtig. Maar het ongeloof, over het snel verdampen van de paars-gele bubbel, van de plannen die PS en N-VA samen gemaakt hebben, blijft er wel groot: de christendemocratische analyse is altijd geweest dat voor het duurzaam overleven van het land, die beide grote partijen mee in bad moesten. Die analyse verandert niet op één nacht.

En nog: De Zestien blijft over de tongen gaan.

Een vaststelling: vanuit Open Vld zelf wordt door prominente spelers de discussie over het premierschap aangesneden, onder meer bij socialistische gesprekspartners. Het is duidelijk dat ‘de Zestien’ in het spel is.
Daarbij blijft de naam van Alexander De Croo (Open Vld) circuleren, ook al spreken verschillende bronnen bij de liberalen dat dan weer manifest tegen: “Dat is echt niet aan de orde, het enige waar wij over onderhandelen is het inhoudelijk. En een premier wordt in België ook zo niet premier: dat is geen post die je op voorhand uitdeelt, maar iets wat spontaan in de onderhandelingen ontstaat, eens er vertrouwen is. Dat nu al gaan opstoken, heeft maar één doel: onrust zaaien.”
Maar tegelijk kijkt iedereen, ook binnen de paars-groene familieleden, wat angstig naar de MR van Bouchez. Die blijven immers rustig achteruitleunen: het default-scenario, waarbij als alles mislukt, er ook nog steeds Sophie Wilmès (MR) is als premier, geldt net zo goed nu, dan een paar weken geleden.
In de Franstalige pers is dan ook te lezen dat Lachaert nu “een paar weken de tijd kan doden”, om dan in september het echte eindspel te kunnen zien: wie krijgt dan de huidige premier en haar MR weg van de macht?
Een paars-groene deal kondigt zich dus ook als complex aan: de PS wil veel krijgen, en legt de lat hoog. De groenen gaan hun huid duur verkopen, én de MR hoeft helemaal niet te allen prijze een regering. Geen makkelijke dagen voor Lachaert.

Om te volgen: De Veiligheidsraad kondigt zich aan als meer van hetzelfde.

Een interessant debat is bezig: in Franstalig België komt men meer en meer in opstand tegen de bubbel, zoals hier gisteren ook te lezen was. En daar komen, eindelijk, ook eens andere medici aan het woord, die een dissonante mening vertolken.
Vandaag de weerslag in de Nederlandstalige pers, met onder meer interviews in De Morgen en op Radio 1, van dezelfde critici: Yves Coppieters, professor epidemiologie en publieke gezondheidszorg aan de ULB, en Jean-Luc Gala, hoofd van het universitair ziekenhuis Saint-Luc.
Hun kritiek, in een notendop: er is helemaal geen tweede golf, afgaande op de ziekenhuisopnames en aantal doden. Er is paniekzaaierij, en draconische maatregelen die mensen sociaal kreupel maken, zoals de bubbels, die helemaal niet nodig zijn.
Maar of dat de Veiligheidsraad vandaag kan overtuigen? Het is maar de vraag: daar lijkt men vooral van plan om op de gekozen weg verder te gaan.
De cijfers toppen ondertussen verder af, wat het aantal besmettingen betreft. Die gaan nu naar gemiddeld 535 per dag.

In de marge: Nog wat ‘politiek’ coronagekakel.

Vanuit de politiek gisteren een opvallende reactie van de MR. Die was twee weken geleden nog volop in de weer, om collectief de cijfers in Antwerpen te brandmerken, en “strenge lokale maatregelen” te eisen.
Vandaag zijn de virologen kop van Jut. Pierre-Yves Jeholet (MR), de minister-president van de Franse Gemeenschap, had het over een “kakofonie aan communicatie” van de experten “die nu maar moet stoppen”.
Maar uiteraard zou Jeholet niet opereren zonder de goedkeuring van MR-baas Bouchez. Die botste zelf op Twitter met niemand minder dan Marc Van Ranst.
Die had immers gisteren al publiek gesteld dat het niet aan de orde was de bubbels te vergroten (“Het is te vroeg! Het is te vroeg!”). Bouchez wees hem terecht, stelde dat het aan de Veiligheidsraad was om te beslissen en sneerde naar Van Ranst: “Wanneer men adviseert, adviseert men. Dan stelt men zich niet in de plaats.”