Binnen Open Vld woedt al weken een felle discussie over het federale premierschap, en vooral de vraag of de Vlaamse liberalen niet zelf een kandidaat moeten naar voor schuiven. Intern onderzoek wees Alexander De Croo (Open Vld) aan als meest geschikte kandidaat, maar nu lijkt Gwendolyn Rutten na een pak ontkenningen zichzelf toch te lanceren. En ook Vlaams blijft het onduidelijk: plots is Bart Somers wél kandidaat, maar als minister of minister-president?

“We gaan zich niet bezig houden met de poppetjes”, en “ze hebben wel heel wat geschikte kandidaten in huis om het land te leiden en nog, “ze zijn allemaal even goed”.

In een hele reeks interviews de afgelopen weken sloofde Gwendolyn Rutten zich uit om vaag te blijven over een mogelijke kandidaat-premier. Op de expliciete vraag van newsmonkey eind april, of ze zelf kandidaat-premier was, was het antwoord kort en krachtig: “Neen”. Even later zei ze erover: “Je bent daar ook geen kandidaat voor, want dan doe je aan politiek voor de posten en in ons land gaat het daar al veel te veel over.”

Een vrouwelijke (kandidaat)-premier?

En kijk, afgelopen weekend zette ze de deur in Het Laatste Nieuws toch ferm op een kier, wat meteen voorpagina-nieuws opleverde. “Ik ben geen kandidaat-premier in de betekenis dat ik er de inzet van de campagne van maak. Maar ik denk wel dat het eens tijd wordt voor een vrouwelijke kandidaat-premier. En wij hebben de ambitie om het land te leiden. Als de kiezer de kaarten verdeeld heeft en ze komen bij mij te liggen, dan zal ik de handschoen opnemen. Met veel goesting.”

Die uitspraak, dat zij de handschoen zal opnemen, en zichzelf nu toch naar voor lijkt te schuiven, zet de relaties aan de top meteen op scherp bij Open Vld. Want al weken is daar een discussie bezig over ‘boegbeelden’. Intern verkiezingsonderzoek dat de Vlaamse liberalen lieten uitvoeren toonde aan dat Alexander De Croo veruit best ligt bij de Vlaamse kiezers als Open Vld een boegbeeld zoekt. En De Croo is vandaag vice-premier en minister van Financiën, de logische man dus ook politiek gezien.

De campagne is alvast begonnen, blijkt uit deze opvallende beelden van Ketnet.

De Block en Rutten weigerden om De Croo als kandidaat-premier naar voor te schuiven

Al heeft een voorzitter na de verkiezingen altijd één praktisch voordeel natuurlijk: hij of zij verdeelt bij regeringsonderhandelingen op het eind de posten in zijn of haar partij. Het is een publiek geheim dat iedereen bij Open Vld verwacht dat Gwendolyn Rutten straks zichzelf op het einde van onderhandelingen, als de liberalen erbij zijn, een politieke post in de regering geeft. Alleen gingen de meesten ervan uit dat De Croo dan het federale niveau zou nemen, en Rutten op het Vlaamse niveau minister zou worden.

Maar eerst weigerden zowel Rutten als Maggie De Block dat De Croo de ‘kandidaat-premier’ zou worden bij Open Vld. Op de sociaal-economische persconferentie van de partij, zat Rutten ook expliciet naast De Croo op de persconferentie. En toen maakte ook De Block haar ambities voor de volgende legislatuur kenbaar: ze wil graag opnieuw minister van Volksgezondheid en Sociale Zaken geworden.

Ook dat is meteen een statement: in 2014 pakte De Block die superportefeuille, waardoor Open Vld niet veel meer bevoegdheden kon verdelen. De Croo moest als vice-premier genoegen nemen met het eerder schamele ‘Ontwikkelingssamenwerking’. Dat zorgde voor een ‘weeffout’: de zwaarste portefeuille zit veel beter bij de vice-premier.

Maggie klopt op tafel

Vandaag geeft De Block een persconferentie over haar plannen rond gezondheidszorg en sociale zaken. Ze wil graag haar ambities nog eens kracht bij zetten, met “12 concrete afspraken”. “Het zal onder meer gaan over de mentale gezondheid, hoe we naar 100% kans op overleving gaan na kanker en betere sociale bescherming kunnen bieden”, laat ze weten.

Dat Rutten zelf nu de deur openzet voor het premierschap, moet bij De Croo, naast de ambities van De Block, toch behoorlijk bitter smaken. Want de vraag is natuurlijk ook of de Vlaamse liberalen hoe dan ook veel aanspraak kunnen maken op het premierschap. Want ondanks alles wat daarover gezegd en geschreven wordt, zijn de regels toch redelijk simpel: het is de grootste politieke familie die het initiatiefrecht krijgt, en dan is het aan de grootste partij binnen die familie. De kans dat Open Vld groter wordt dan MR in de Kamer is klein. En als dat wel gebeurt, dan betekent dat meteen dat de MR zo zwaar verliest dat de kans bijzonder klein is dat de liberalen nog de grootste familie zijn.

De ambities in Mechelen zijn gewijzigd

Maar de koerswijziging is wel opvallend. En die heeft misschien ook wel te maken met de ambities van de huidige Mechelse burgemeester, Bart Somers. Op een verkiezingscongres van Open Vld op 26 mei in zijn Mechelen, was Somers nog fel. “Wij concentreren ons niet op de poppetjes, maar de inhoud. Sommigen verklaren zichzelf nu al minister-president, voor mij is dat niet de inzet”, sneerde hij toen naar Bart De Wever (N-VA), die kandidaat minister-president is. En nog explicieter: “Ik weet dat politiek een ploegsport is, en dat ik zelf niet beslist over mijn positie. ik ga daar dus geen stoere uitspraken over doen. “

Maar nu laat Somers die ploegsport dus varen: hij maakte bekend dat hij Mechelen wil verlaten om opnieuw Vlaams minister te worden. Of dat als kandidaat minister-president is, wilde hij niet zeggen. Dat zou, met zijn Open Vld ergens tussen de derde en de vijfde plaats in de peilingen, ook misschien we wat potsierlijk zijn. Maar intern is de boodschap wel duidelijk: Somers komt eraan voor het Vlaamse niveau. Met voorzitter Rutten die nu plots naar het federale niveau ook lonkt. Of hoe ze toch behoorlijk veel met de poppetjes bezig zijn, ook al zegden ze dat niet te willen doen.