Premier Wilmès probeert vandaag opnieuw: hoe crisis beheersen, terwijl politieke spelletjes doorgaan?

De superkern vandaag is een nieuwe kans voor de regering om de zaak op de rails te krijgen, en een lijn in het het crisisbeleid te trekken. Maar dat het een helse opdracht is, met horten en stoten, geeft men zelfs op de Zestien toe. Hoe lang kan dit blijven duren?

In het nieuws: Vandaag komen de tien partijen die de regering stutten opnieuw virtueel samen.

8AM Wetstraat Insider

De details: Het is een nieuwe kans om aan te tonen dat een en ander nog werkt in dit land, dat de crisis wordt aangepakt.

  • Het is Pasen, maar dus opnieuw een vergadering, die zonder twijfel een nieuwe marathon zal worden, na vier uur vorige week.
  • Veel heeft te maken met het groot pakket aan maatregelen dat de regering voorbereidt om de economie op de been te houden, om toch maar de schade te beperken die de coronacrisis veroorzaakt bij de bedrijven.
  • Maar daarnaast is het ook een symbolische oefening om de ’tien’, alle partijen die deze minderheidsregering steunen via de volmachten, bijeen te houden, en enige lijn te krijgen in een beleid.
  • De voorbije dagen viel het op dat de premier zelf daarbij ook onder vuur kwam, vaak door ‘ricochets‘, verdwaalde kogels die onder de tien, of nog erger, onder de coalitiepartners werden afgevuurd.
  • Heel de episode over de privacy, maar ook de economische maatregelen en een aantal unilaterale aankondigingen daarin, laten wel wat blauwe plekken na. “Want terwijl de crisis volop bezig is, vervallen sommigen in politieke spelletjes, in gespin, in elkaar bestoken via de pers”, zo is in kringen rond de Zestien te horen.
  • De onervaren premier, Sophie Wilmès (MR), heeft soms het gevoel om op “een bende kleuters” te moeten passen, eerder dan te kunnen focussen op de crisis. Op de Zestien is er het besef dat deze situatie niet bepaald een garantie op een stabiele coalitie biedt: met 38 zetels ben je altijd afhankelijk van een parlement, waarbij de oppositiepartijen in wezen geen enkel politieke voordeel hebben bij de regering te laten scoren.
  • “Maar ze hebben ook expliciet niet de verantwoordelijkheid willen en durven nemen, in deze zwaarste storm sinds de Tweede Wereldoorlog in dit land”, zo klinkt het scherp. “Dat maakt het een ‘lose-lose situatie‘ voor de premier: je kan nooit goed doen, want hoe dan ook kom je onder vuur.”
  • Feit is dat de PS, de grootste oppositiepartij aan Franstalige kant, de laatste dagen zich behoorlijk roerde: zij presenteerden hun eigen ‘relanceplan’ om na de crisis opnieuw een ruk naar links te maken. En ze toonden zich bijzonder scherp voor de aanpak van de regering, die via minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) keihard onder vuur ligt vanuit de socialistische mutualiteit. De ‘besparingen’ op de gezondheidszorg, fel tegengesproken door de MR, worden als oorzaak van de malaise aangeduid door de PS.

The big picture: In Franstalig België is de premier in sneltempo een politiek figuur met naam en faam geworden.

  • Tot voor de crisis sprak niemand echt over Wilmès. Als Brusselse uit de rand, had ze weinig tot geen impact in Wallonië. Haar post als minister van Begroting was er pas nadat Hervé Jamar (MR) wandelen werd gestuurd wegens een vergaand gebrek aan arbeidsethos. En in die rol merkte niemand haar echt op.
  • Het contrast met vandaag is groot: in Le Soir wordt ze dit weekend stevig bejubeld. De krant doet een reconstructie achter de schermen, van hoe men de crisis aanpakt. “Ze doet alles om de regio’s bijeen te houden, ook al is ze daar niet toe verplicht. Dat gaat zeer goed”, is vanuit de Franstalige deelstaten te horen, zo schrijft de krant. Ze prijzen ook het feit “dat daarover niets in de kranten staat, maar ze doet het wel”.
  • Feit is dat Wilmès inderdaad erg vaak naar twee mensen kijkt: Elio Di Rupo (PS) en Jan Jambon (N-VA). De minister-presidenten beslissen samen met de premier in de Nationale Veiligheidsraad, en zijn zo het ‘leidende trio’ van het land. Gisteren nog kwamen ze samen om meer steun te bieden aan de rusthuizen, waar de crisis nu het hardst toeslaat.
  • Dat leidt zelfs wat tot spanningen binnen N-VA en PS: twee partijen die de facto federaal oppositiewerk voeren tegen de premier. Maar via Le Soir wordt in elk geval het beeld van de premier wat bijgesteld, haar rol stevig versterkt.
  • Uiteraard beseft men op de Zestien hoe tijdelijk de huidige constructie is. De hoop leeft dat de ‘profileringsdrang’ van sommigen zou ophouden, eens er een meer stabiele coalitie is, met een duidelijke meerderheid in het Parlement. En tot zolang is het behelpen.
  • Anderen stellen zich vragen bij die ‘slachtofferrol‘ voor de premier. De MR vocht met hand en tand in het cruciale weekend om haar toch maar op post te houden. Er is dus maar weinig begrip bij anderen over de positie waar de Zestien op dit moment in zit.

Hoe moet het nu verder? De vraag blijft over hoe een stabiele coalitie, mogelijk dan vanaf juni, tot stand kan komen. Geen enkele combinatie lijkt evident vandaag.

  • MR, CD&V en Open Vld lijken ‘gevangen‘ te zitten in de regering. Die raken er niet meer uit. De kans is bovendien klein dat zij nog fundamentele herschikkingen kunnen en zullen willen doen. Het gevecht daar draait dus rond zo veel mogelijk ‘behouden‘ wat er is.
    • Want moet de MR dan straks zeven ministers opgeven? Dat wilde voorzitter Georges-Louis Bouchez (MR) eigenlijk op geen enkel moment, ook al betekende dit de huidige, wankele constructie.
    • En moet CD&V dan een kopstuk (of twee) laten sneuvelen?
    • Net als Open Vld, dat mogelijk dan van Maggie De Block (Open Vld) of hernieuwde held Philippe De Backer (Open Vld) afscheid moet nemen?
  • De PS is tegelijk alvast niet bepaald in Vivaldi-modus: eerder dan appeasement, klopt men op de harde ‘neo-liberale lijn’. Om maar te zeggen: de broodjes met de liberalen zijn nog niet gebakken.
  • De N-VA is ook in dubio: nog een poging wagen om in een regering te komen, om weer vernederd te kunnen worden? Die kans is toch zeer klein. Of een Vivaldi laten ontstaan waarin zeker CD&V en Open Vld zich hopeloos gaan vastrijden, maar waarbij de ‘beleidspartij’ N-VA aan de kant staat? Er zit hoe dan ook weinig winst aan.
  • De groenen hebben zichzelf in een vreemde positie gezet, door iedereen binnen de ’tien’ dood te ergeren met langdradige tussenkomsten en geduw en getrek om postjes, in specialisten-comités, zoals het GEES en de ERGM, die het post-corona tijdperk moeten voorbereiden. Niet meteen een wegbereider voor Vivaldi.
  • De sp.a blijft bijzonder huiverig voor een Vivaldi-coalitie, maar ziet tegelijk ook dat een paars-geel kabinet evengoed een utopie is. In elk geval is voorzitter Conner Rousseau (sp.a) na al wat gebeurd is, meer dan op z’n hoede.
  • De kleintjes, cdH en zeker DéFI, zijn slechts pasmuntjes in een groter geheel. Die laatste, met voorzitter François De Smet, slaagt erin om met twee zeteltjes ellenlange tussenkomsten te houden en iedereen op stang te jagen.

De harde cijfers: Een triest record is gebroken. Geen enkel land rapporteerde op één dag zoveel doden, in verhouding tot zijn bevolking.

  • De cijfers van het aantal doden zijn al langer grimmig. Gisteren haalde België een nieuw dieptepunt: bijna 500 doden op één dag. 325 doden werden de laatste 24 uur gerapporteerd, 171 doden vielen al in maart maar worden er nu bijgeteld.
  • Daarmee staan we op één qua aantal doden op één dag per miljoen inwoners. Zo behoren we meteen ook bij de zwaarst getroffen regio’s in Europa, zoals Madrid, Noord-Italië of New York in de VS.
  • Alleen Spanje en Italië hebben een hoger ‘relatief’ dodental, ten opzichte van hun bevolking.
  • Die cijfers blijven gevaarlijk: het heeft er alle schijn van dat België meer nauwkeurig doden telt dan de buurlanden. Daar rapporteert men enkel corona-overlijdens in ziekenhuizen bijvoorbeeld.
  • Rankings met ‘nummer één’, zoals die nu gemaakt worden, zijn daarom niet meteen helemaal juist. In sommige gevallen gaat het om andere rapportage, maar aangenomen wordt dat een groot deel van de wereld ook manifest doelbewust onderraporteert. Wie werkelijk gelooft dat China amper 3.300 coronadoden heeft, leeft toch op een andere planeet.
  • Zo worden de cijfers meteen ook een politieke realiteit: al dagenlang vertellen sommigen in de media dat de VS “op de knieën zit”, en dat New York een soort oorlogsgebied zou zijn, dat dodelijk getroffen is, terwijl daar het beeld van een ‘ordelijk’ China dat “de zaak onder controle heeft” gezet wordt. Dat is uiteraard niet onschuldig, maar past in een groter narratief.
  • In het Parlement wees premier Wilmès donderdag er nog op dat die vergelijkingen met de grootste voorzichtigheid moeten gemaakt worden. Maar zeker door het hoge aantal doden in de zorgcentra, neemt de boosheid over de aanpak, en de bijzonder zware tol, toch wel langzaam aan de overhand in het politieke debat in België ook.
  • In een opvallend scherp stuk op de voorpagina van Het Laatste Nieuws schreeuwt de krant om “politici van hoog niveau”. “Leiders die hun partijbelang overstijgen. Vooralsnog zijn die schaars. Laat ze nu opstaan. Het is de hoogste tijd. Voor dit lamme land en voor zijn meest kwetsbare inwoners”, zo schrijft Jan Segers.
  • Opvallend, omdat diezelfde krant aan het begin van de crisis nog heel sterk haar lof uitsprak over de aanpak. Maar het zegt veel over de toon in de Wetstraat, die aan het verharden is. De wittebroodsweken voor Wilmès II zijn voorbij, de harde realiteit van de menselijke loodzware tol begint te dagen.

Facebook als schouder om op te huilen: In een opmerkelijke post neemt de vrouw van Wouter Beke (CD&V) het hartstochtelijk op voor haar man, de minister.

  • Het gebeurt niet alle dagen dat de vrouw van een toppoliticus haar hart uitstort op sociale media. Maar Leen Desmyter, mevrouw Beke, liet eens goed haar emoties de vrije loop, op het publieke platform, waarna verschillende klassieke media het oppikten.
  • “Lieve schat. Als ik de commentaar lees, dan ben ik precies getrouwd met de meest onverantwoordelijke mens ter wereld. Gelukkig weet ik beter. Het is eenvoudig om van de zijlijn te roepen en te schreeuwen. Blindelings te volgen wat sommigen beweren, maar helaas niet weten of niet willen weten of zelfs niet willen horen …”
  • “Boos word ik van die negativiteit, tranen laat ik wanneer ik mooie, steunende reacties lees … Gelukkig ben ik omdat ik met een zorgende man ben getrouwd, met het hart op de goei plaats, die doordachte, verantwoorde beslissingen neemt. Ik hou ontzettend veel van wie je bent, wat je doet en hoe je ervoor gaat en je ervoor inzet.”

Waarom dit van belang is: De politieke consequenties voor Beke, na deze crisis, kunnen wel groot worden.

  • Die hartenkreet van mevrouw Beke lijkt voorlopig wel niet op te kunnen tegen de kritische analyses die zowat in elke krant gemaakt worden dit weekend. De enorme golf aan slachtoffers in de woonzorgcentra, en met name wat er nog zit aan te komen, voortgaand op het hoge aantal besmettingen, belooft niet veel goeds.
  • Dat Beke nu de volle laag krijgt, ook van verschillende virologen, is daarbij ook wat vreemd. Zo verklaarde Marc Van Ranst gisteren op VTM over de woonzorgcentra: “Het is duidelijk een groot probleem, maar ik vrees dat het nog erger gaat worden.” De vraag duikt dan wel op waarom diezelfde experten niet al weken geleden wakker waren om de zaak in de woonzorgcentra aan te kaarten.
  • Maar ook uit eigen rangen kreeg Beke toch een stevige klap. Want op De Afspraak op Vrijdag, stelde CD&V-voorzitter Joachim Coens zonder schroom dat hij “een onderzoek wil“. Toen journalist Ivan De Vadder verduidelijking vroeg of dat een “onderzoekscommissie moet zijn”, bevestigde Coens.
  • Dat is behoorlijk ongezien: een voorzitter die z’n eigen minister zo blootstelt. Een parlementaire onderzoekscommissie is een wapen dat het parlement krijgt, dat wel erg ver gaat: ze hebben de bevoegdheden van een onderzoeksrechter om de zaak tot de bodem uit te spitten. Geen kattenpis dus.
  • Al wil Coens vooral dat in eerste instantie niet naar personen wordt gekeken, maar wel naar structuren. “Het gaat daarbij niet zozeer over personen op dit moment – al is het mogelijk dat daaruit conclusies moeten worden getrokken. Maar de crisis is van die aard, met alle gevolgen – of je nu zegt dat dat te voorzien was of niet, … ook die vraag moet gesteld worden. Hoe zijn onze structuren daarop aangepast of niet, hoe zijn onze beslissingsniveaus in geval van crisis, wie, wat is er gebeurd?”

Ook genoteerd: Minister Philippe De Backer (Open Vld), een van de frissere gezichten in het crisisbeheer, gaat in tegen de experts.

  • Dat is opvallend, want de tendens lijkt net alsof experts tegenwoordig in elke discussie de bovenhand krijgen. Zeker in de audiovisuele media krijgen ze niets dan vrije baan.
  • Niet zo bij De Backer, zelf een doctor in de biomedische wetenschappen. Hij wil stappen ondernemen om hoe dan ook alle bewoners in de woonzorgcentra zo snel mogelijk te testen.
  • Er is immers een capaciteit van 10.000 testen per dag, maar die worden niet uitgevoerd omdat de Risk Assessment Group, met wetenschappers, op de rem staat, zo stelt De Backer. De groep wil immers enkel testen voor wie symptomen vertoont.
  • Ook het verdelen van 20.000 testen, wat deze week gebeurde in de woonzorgcentra, was tegen het advies van die wetenschappers in.
  • “Ik respecteer de wetenschap, maar op een bepaald moment moet je naar de realiteit kijken en niet enkel naar de theorie. Ik wil de discussie niet op de spits drijven, maar we hebben tijd verloren.”
8AM Wetstraat Insider
Meer
Lees meer...