Sereniteit in de politiek, in tijden van corona? Vergeet het maar: het blijft een gevecht om in de kijker te lopen en met ‘eigen’ maatregelen te komen. Maar steeds duidelijker blijkt dat die waterval aan premies en steun geld gaan kosten. “We zijn putten aan het slaan die we tientallen jaren gaan meesleuren.”

In het nieuws: Het is al corona wat de klok slaat. En daarbij gisteren misschien het meest opvallende nieuws: de kappers. Die case kan als voorbeeld tellen, van wat er in de Wetstraat gebeurt.

De details: Gisteren kwam er dus het nieuws dat kappers nu toch ook dicht moeten.

• Daarrond was wel al een polemiek ontstaan: kappers mochten wel degelijk openblijven de afgelopen dagen, als ze maar één klant per keer binnenlieten, en als ze ‘social distancing’ toepasten. Maar hoe knip je haar op 1,5 meter afstand?
• En vooral, door niet ‘verplicht’ dicht te gaan, hadden de kappers ook geen recht op de hinderpremie van 4.000 euro, die de Vlaamse regering aan zelfstandigen geeft.
• Onder meer de erg vocale viroloog Marc Van Ranst had daarover al scherpe kritiek geuit en de beslissing “medisch onverantwoord” genoemd. Daarin traden verschillende politici hem bij: zowel Zuhal Demir (N-VA) als ook Hilde Crevits (CD&V) lieten hun ongenoegen horen over de maatregel.
• Tegelijk was er de lobbying van de kappers zelf, die sterk aandrongen op een verplichte sluiting en dreigden “met het aansprakelijk stellen van de Belgische staat voor elke dode kapper door corona”.
• En kijk gisterenmiddag was het zover, de federale regering zette de kappers op de lijst van verplichte sluiting. Daarop kwam een cascade van communicatie:
  • Hilde Crevits (CD&V) was er als eerste bij, om het nieuws te communiceren met een heus persbericht. Als Vlaams minister van Economie kondigde ze meteen aan dat die ‘hinderpremie’ in orde kwam.
  • Jan Jambon (N-VA) tweette ook vrijwel onmiddellijk: “Kappers eindelijk dicht. Tevreden dat de federale regering is ingegaan op de vraag die wij vrijdag al met de Vlaamse regering gesteld hebben.”
  • Ook Maggie De Block (Open Vld) was er snel bij, met een tweet: “De zelfstandige kapper kan zo rekenen op een regionale hinderpremie, een vervangingsinkomen en het personeel op tijdelijke werkloosheid wegens overmacht.”
  • Ook de account van Open Vld claimde de ‘overwinning’ met een meme op Twitter en Facebook: “De Nationale Veiligheidsraad heeft beslist dat ook kappers de deur moeten sluiten. Ook zij zullen recht hebben op een hinderpremie van 4.000 euro.”
  • En kijk, zelfs PVDA roerde zich, de account van Peter Mertens stuurde een beeld met als slogan “bescherm de kappers”, waarbij Mertens stelde: “Na een week druk zetten van onderuit moet de regering toch overstag gaan en beseffen dat je geen haar kan knippen op 1,5 meter.”
  • Een paar uur later volgde dan een persbericht van zowaar nog premier Sophie Wilmès (MR): “Tijdens de elektronische vergadering van de ministerraad van vandaag is beslist dat er niet langer een uitzondering wordt gemaakt voor kappers.”

De profileringsdrang: Zowat iedereen struikelde over elkaar om dus die overwinning te ‘claimen’. Maar wie had dan de afgelopen dagen toch die kappers willen openhouden?

• Bij de christendemocraten wees men erop “dat de liberalen blijkbaar toch nogal vasthielden aan het feit dat ze ‘een krul’ wilden laten zetten“.
• Bovendien was het een ander debat in Franstalig België: daar hebben de Brusselse en de Waalse regering geen ‘hinderpremie’, en dus vroegen de kappers niet meteen die verplichte sluiting: ze kregen toch geen compensatie.
• “Ach, het wringt dat onze kopstukken als Maggie De Block (Open Vld) en Alexander De Croo (Open Vld) nu federaal volop in beeld lopen, terwijl de Vlaamse regering nauwelijks aan bod komt. Dan moeten ze zich aan de kappers vastklampen zeker?”, zo was bij de liberalen te horen.
• Opvallend is het wel: federaal komen nieuwe gezichten aan het venster kijken, terwijl oude bekenden zichzelf heruitvinden.
  • Zo houdt minister van Werk Nathalie Muylle (CD&V) zich stevig recht: West-Vlaanderen zou er wel eens een oranje boegbeeld bij kunnen krijgen straks.
  • Ondertussen geeft Philippe De Backer (Open Vld) zichzelf een tweede leven: hij gooit zich op de mondmaskers en de testen.
  • En ook Pieter De Crem (CD&V), in 2018 helemaal klaar met de nationale politiek, is ondertussen steviger dan ooit minister van Binnenlandse Zaken: hij heeft met een paar stevige optredens z’n oude ‘Crembo’ teruggevonden.

The big picture: Leidt die profileringsdrang niet tot een opbod?

• De cascade aan maatregelen om de economische klappen op te vangen, is er wel:
  • Meer dan een miljoen mensen zit in de technische werkloosheid. De kost is geraamd op meer dan 2 miljard.
  • Die krijgen nog een premie van 150 euro extra.
  • De Vlaamse regering doet er een energiepremie bij van 200 euro.
  • Er is de opvangmaatregel voor zelfstandigen, die moeten sluiten.
  • Er is de ‘bazooka’ van de banken: alle leningen worden zes maanden opgeschort, voor wie dat nodig heeft.
• Maar er is ook grote bezorgdheid over wat de financiële gevolgen zijn. Want de hoop is dat dit ‘eenmalige maatregelen zijn’, maar de vrees leeft dat dit een krater zal slaan: “We zijn hier putten aan het graven die we tientallen jaren gaan meeslepen“, zo is in regeringskringen te noteren.
• Verschillende werkgeversorganisaties, onder meer Unizo en het VBO, uitten bovendien hun bezorgdheid: de hele economie dreigt stil te vallen als te weinig mensen aan het werk blijven. Tussen de lijnen is te lezen: het hele systeem om thuis te blijven is “te gul” in vergelijking met wat werkenden hebben.
• Bovendien dreigen echt cruciale sectoren, zoals de voedselvoorziening, in het gedrang te komen: “Zes op de tien bedrijven kampen met personeelstekorten, in vier op de tien leidt dat tot productieproblemen“, zo laat de sectorfederatie van voeding Fevia weten in De Tijd.
• Zo komt een erg gevoelig punt op tafel: premies om te blijven werken. De vakbonden dringen daarop aan, omdat velen kijken naar het alternatief: thuiszitten, zonder risico op besmetting, en toch behoorlijk betaald worden, onder meer dankzij alle premies en ‘bonussen’. Zeker de ‘energiebonus‘ van de Vlaamse regering, die willen de werkenden ook wel, zo stelt het ABVV.
• Maar ze zijn niet alleen, de werkgeversorganisatie Voka dringt daarop aan: zij vragen een tijdelijke prestatiepremie van 150 euro per maand, te betalen door de RVA, de overheid dus.
• Bij de christendemocraten is te horen dat die maatregel er snel zal komen. “Het is echt essentieel om in sleutelsectoren genoeg mensen op de been te houden”, zo is te horen in federale kringen.
• Maar bij de liberalen toch een ander signaal: “Sinds wanneer gaan we een premie geven om gewoon te gaan werken?” Hetzelfde gevoel bij het VBO en Unizo: “Ooit gaan we dit wel allemaal moeten betalen.”
• Zo komt de eerste grote sociaal-economische knoop meteen op de tafel van het nieuwe minderheidskabinet. Of wordt dit straks voer voor de ‘superkern’, de vergadering van de kern plus de partijvoorzitters op zaterdag? Het is in elk geval een debat met mogelijk grote gevolgen.

Hoe het minderheidskabinet moet werken: De groenen willen iets doen met hun rol als ‘steungevers’ aan het minderheidskabinet Wilmès II.

• Ze komen af met een hele reeks ideeën, ‘suggesties‘ over hoe de crisis kan aangepakt worden. Dat willen ze als één pakket voorleggen, zo leggen ze uit aan De Standaard.
• Bedoeling is ook dat ze dat week na week gaan herhalen.
• In het lijstje onder meer:
  • Wie tijdelijk werkloos is toch aan de slag houden met een aanvullende baan in een sector die cruciaal is.
  • Daklozen nu meer dan ooit onderdak geven: in overheidsgebouwen of vakantieparken.
  • De degressiviteit van de werkloosheid tijdelijk bevriezen: werklozen kunnen niet solliciteren nu, maar mogen daarvoor niet gestraft worden.
  • Administratieve verplichtingen rond ziektebriefjes laten vallen.
• Of veel van de voorstellen opgepikt gaan worden, is maar de vraag. Want meteen is wel duidelijk dat een pak van deze ideeën niet gewoon praktisch zijn, maar toch een stevige ideologische inslag hebben. Of hoe ook in coronatijden alles wel politiek blijft. Vraag is natuurlijk hoe hard de groenen hun agenda kunnen doordrukken: de volmachtwetten geven een kader, maar ook niet meer, aan de regering. Die kan zonder problemen al deze ideeën naast zich neerleggen: een vertrouwensstemming komt er straks pas na zes maanden.

Een interessante oproep: Moet de overheid de data van Covid-19 opengooien?

• ‘Open data‘ is een methode die onder meer in Silicon Valley erg vaak wordt toegepast, als je snel resultaten wil, en de uitkomst ook graag wil delen met iedereen.
• In het geval van het bestrijden van het virus, geeft de federale overheid nochtans de ruwe gegevens over Covid-19 niet vrij. Zo kunnen andere wetenschappers, medici maar ook statistici, niet aan de slag met die info. In Italië en Frankrijk is de data wel ‘open’.
• Zeker in Franstalig België kwam zo (alweer) druk op Maggie De Block, om haar data ‘open’ te maken. Zo ging epidemioloog Marius Gilbert fel in de aanval: “De wetenschappelijke wereld heeft momenteel geen toegang tot de ruwe gegevens. Dat is een groot probleem dat tot vertraging kan leiden bij het vinden van een oplossing”.
• Ook Damien Van Achter, media-ondernemer en professor, zette druk, met een heel draadje aan argumenten en de dwingende vraag: “Kan u duidelijkheid verschaffen over uw strategie in verband met de data?”. Daarop antwoordde De Block via Twitter: “U kan op de website van Sciensano elke dag de cijfers en evolutie terugvinden.”
• Maar daarmee was de kous uiteraard niet af, die cijfers zijn niet bepaald ‘open data’.
• Ecolo kwam met een persbericht: “De groenen vragen minister De Block om alle ingezamelde gegevens over de pandemie onmiddellijk en systematisch ter beschikking te stellen aan de wetenschappelijke wereld, opdat die beter antwoorden kan leveren.”
• “Een elementaire oproep, het moet makkelijk zijn voor de wereldleiders om dit snel af te dwingen. Het verhoogt de kans op een snelle oplossing en redt levens. Alleen bepaalde cashmodellen van een paar multinationals zullen dit niet willen”, zo tweette John Crombez (sp.a) over de ‘open data’-discussie.

Ondertussen nog steeds bezig: De hele discussie over de mondmaskers gaat maar niet liggen.

• De afgelopen weken was er consternatie ontstaan over het gebrek aan mondmaskers. Zeker het gebrek aan de zogenaamde FFP2-maskers, essentieel voor alle personeel dat in aanraking komt met coronapatiënten, leidde tot irritatie en boosheid bij veel medisch personeel.
• Zeker toen bleek dat in 2017 nog liefst 6 miljoen van die ‘beste’ maskers vernietigd zijn geweest, omdat ze ‘over tijd waren’. Daarna werden ze niet vervangen, omdat er bespaard moest worden. 
• Daar kwam veel kritiek op, onder meer van Theo Francken (N-VA) die dat een “ernstige beleidsfout” noemde.
• Minister De Block duidde in een reactie op het nieuws dat de voorraad bij Defensie lag, maar daar “niet in goede omstandigheden” werd bewaard en zo “onbruikbaar” is geworden. Het leverde ontzette reacties op.
• Maar zo kwam de verantwoordelijkheid plots ook wel bij Defensie te liggen, en werd de bal teruggekaatst naar de N-VA: want wie was minister van Defensie in 2017? Juist, Steven Vandeput, een N-VA’er. Opvallend was dat CD&V, via hun voorzitter in Antwerpen, Jan Braeckmans, erg actief via Twitter de N-VA daarop aanpakte.
• Bij Defensie leek men in elk geval niet van plan om zomaar passief die beschuldiging te slikken. Aan Belga reageerde het leger fel, want het ging om een ‘concessie om te stockeren’, niet meer: “De FOD Volksgezondheid ondertekende in 2012 een concessie om medisch materiaal te stockeren in niet-verwarmde loodsen. Dat ging onder meer om FFP2- en chirurgische maskers. De concessie liep af in 2017. Defensie zegt dat het niet verantwoordelijk was voor het beheer en de opvolging van de stocks.”
• Zo blijft de verantwoordelijkheid toch in de eerste plaats bij Volksgezondheid liggen, terwijl een eerder beschamend spelletje van zwartepieten bezig blijft.

Om op te volgen: De Europese financiële visie op de coronacrisis blijft diep verdeeld.

• Gisteren was er een videocall met de Eurogroep, de Europese ministers van Financiën van de landen die de euro hebben. Daarop werden zware financiële instrumenten besproken die de EU kan inzetten om de coronacrisis en vooral de economische gevolgen daarvan te bestrijden.
• De Amerikanen zitten niet stil. Daar werd vannacht een reddingspakket van liefst 2.000 miljard dollar uitgewerkt.
  • Daarbij grote pakketten om de Amerikaanse bedrijven overeind te houden.
  • Maar ook 500 miljard dollar aan ‘helicopter money‘: elke Amerikaan krijgt 1.500 dollar en tot 3.000 dollar per familie. Cash op tafel, want alle kosten lopen door in deze crisis.
  • Ter vergelijking: bij de bankencrisis was er een stimuluspakket van ‘maar’ 800 miljard dollar.
• Maar Europa is daar nog lang niet klaar voor. De ministers van Financiën werkten een aantal opties uit, maar het zijn de ‘big shots‘, de regeringsleiders, die donderdag op een videobijeenkomst van de EU-leiders knopen kunnen doorhakken. Als dat al zal lukken.
• Want er is grote verdeeldheid, zoals al jaren. Het zuiden, dat meer getroffen is ook door de crisis, staat lijnrecht tegenover Duitsland, Nederland, Finland en Oostenrijk.
• De Zuid-Europese landen willen een gigantisch reddingsplan, zoals de Amerikanen doen. Ze willen ook dat er gezamenlijke obligaties worden uitgegeven, zodat er geen afzonderlijke rente op hun eigen staatspapier moet betaald worden. En ze willen noodkredieten zonder voorwaarden.
• Maar de discussie gaat ook over ‘moral hazard‘: wat wordt nu geforceerd in overheidsfinanciën door pakweg Italië, Spanje en Griekenland, dat straks, na de crisis, ook grote gevolgen zal hebben? Het is duidelijk dat landen als Nederland niet meteen de vinger van de knip willen halen.
• Wat er zeker wel al komt, is een open EU-kredietlijn, waarbij landen tot 2 procent van hun bbp kunnen gaan opnemen. Maar er moet wel een minimaal noodprogramma zijn, zeer tegen de zin van Italië.
• Of er donderdag een doorbraak komt, is maar zeer de vraag. Mogelijk moet de crisissituatie in Duitsland en Nederland ook veel erger worden, voor daar politieke ruimte ontstaat om op Europees niveau drastische stappen te nemen.

Ondertussen in het Vlaams Parlement: Een rustige boel:

• Het Vlaams Parlement is op minder dan halve kracht vandaag: er zullen maar 16 van de 124 parlementsleden zijn, en de ministers zullen elkaar afwisselen, bij het beantwoorden van vragen. Het gaat maar over één thema: corona.
• De commissievergaderingen zijn overigens ook opgeschort: “De administraties en kabinetten hebben de handen vol met corona en willen nu niet nog moeten antwoorden op vragen die niets met corona te maken hebben”, zo laat Parlementsvoorzitter Liesbeth Homans (N-VA) weten op Radio 1.

Ondertussen bij de klimaatjongeren: Het was een tijdje geleden, maar nu laat ze toch van zich horen:

• Anuna De Wever haalde fel uit naar Ben Weyts (N-VA). Die had op Het Journaal gesteld: “Wij in Vlaanderen hebben altijd één lijn aangehouden, wij volgen altijd de adviezen van de wetenschappers“, zo stelde Weyts over het openhouden van scholen voor opvang in de paasvakantie.
• “Iedereen dit goed gehoord?… IEDEREEN DÍT GOED GEHOORD?!? EXCUSEER??? Oh boy I wish … I WISH you’d listen to science …”, zo tweette De Wever.

Ondertussen in Izegem: Daar was de lokale burgemeester en Vlaams Parlementslid Bert Maertens (N-VA) toch wat in de fout gegaan.

• Maertens nam in z’n eigen straat deel aan een spontaan feestje, inclusief bierbakken en een discobar, ondanks de strenge coronamaatregelen. De politie moest dat komen opbreken.
• “Een scheet in een fles“, zo werd de zaak afgedaan, de “man met de discobar wilde z’n vrouw, die in de medische sector werkt, een hart onder de riem steken”.
• Maar zo denken de politiemensen van zijn eigen gemeente er toch precies niet over: ze eisen nu excuses. “De burgemeester is ver over de schreef gegaan”, zeggen politiemensen van zijn eigen korps. “De mensen stonden daar veel te kort op elkaar. De burgemeester is nog tussengekomen om te onderhandelen. Hij zette ons voor aap zo. Terwijl dat feestje echt een voorbeeld was van overtreding van het samenscholingsverbod wegens corona. Iedereen in het korps is gedegouteerd door zijn optreden.”

Ondertussen op VTM: Een afleveringen van Helden van Hier: Corona had een opmerkelijke politieke hoofdrolspeler.

• In de reportage, die bijna een uur interessante televisie opleverde, duiken alle usual suspects op die we ondertussen kennen als hoofdrolspelers in de crisis: de federale regering en bijhorende politici, maar evengoed de virologen, die ondertussen bekende koppen geworden zijn.
• En kijk, ook één opvallende gast: Bart Tommelein (Open Vld), die als Oostends burgemeester ook plots een sleutelrol krijgt op nationale televisie. Het zal wel toeval zijn dat het productiehuis van de VTM-reeks, Geronimo, ook net het productiehuis is dat de campagnevideo’s draaide voor de interne voorzittersverkiezingen van Tommelein bij de Open Vld?

Slotbedenking: Vanavond zet ook de VRT met Pano een kakelverse reportage uit over de coronacrisis. Zij gingen naar het UZ Gent.

• Uit de repo blijkt dat er in dat universitair ziekenhuis nu 130 beademingstoestellen klaarstaan. Een overrompeling is het niet: er liggen al vier mensen aan die toestellen nu, zo is te horen.
• Wie weet zou België, net als Duitsland, toch ook patiënten uit Italië of Spanje kunnen opvangen? Al was het maar symbolisch, dat Europa toch niet helemaal terugplooit op de eigen, nationale reflex?