’s Werelds beroemdste geiser dreigt door klimaatverandering te stoppen met spuiten. Met desastreuze implicaties

door Mick Van Loon
gepubliceerd op zondag 04 juli 2021 om 22:13 •
5 min lezen

Als de temperaturen tegen het einde van de eeuw blijven stijgen zoals voorspeld, zou ’s werelds bekendste geiser, Old Faithful in Yellowstone National Park, kunnen stoppen met spuiten. Dat lijkt op het eerste gezicht vooral dramatisch voor de 4 miljoen toeristen die er elk jaar naar komen kijken. Maar de implicaties zijn veel desastreuzer dan dat.

Hoewel de geiser zeer voorspelbaar is – hij barst sinds 2000 elke 44 tot 125 minuten uit – blijkt uit een nieuwe klimaatanalyse en een recente studie dat stijgende temperaturen, minder sneeuwval en meer regen de Old Faithful tegen het einde van de eeuw volledig kunnen lamleggen.

150 jaar nadat Yellowstone Amerika’s eerste nationale park werd, bezoeken jaarlijks ongeveer 4 miljoen mensen het park om de beroemdste geiser te zien: Old Faithful. Ongeveer 17 keer per dag schiet die tienduizenden liters kokend water tot 50 meter hoog de lucht in.

Als dat schouwspel stopt, is dat sneu voor al die toeristen, maar het betekent ook iets anders: dat een ecosysteem dat zo groot is als heel Vlaanderen, dat zich uitstrekt over Montana, Wyoming en Idaho, wordt geconfronteerd met een bedreiging waartegen geen enkel nationaal park bescherming kan bieden: stijgende temperaturen.

Een van de laatste intacte gematigde ecosystemen ter wereld

Het land in en rond Yellowstone, de Greater Yellowstone Area, is een van de laatste intacte gematigde ecosystemen ter wereld en omvat twee nationale parken, vijf national forests en een verbluffende biodiversiteit. Het rust ook op een supervulkaan met 10.000 hydrothermische bronnen, waaronder 500 geisers.

Als de temperaturen in Yellowstone tegen het einde van de eeuw met 4 graden stijgen, zoals wordt verwacht, zal dit enorme ecosysteem worden verstoord. Old Faithful zal vrijwel zeker stoppen met spuiten en een sneeuwpakket dat rivieren in het hele Amerikaanse westen voedt, dreigt te verdwijnen.

Het is niet de eerste keer dat dit gebeurt. Ongeveer 800 jaar geleden zorgden extreme hitte en droogte ervoor dat Old Faithful tientallen jaren volledig tot stilstand kwam, en die een verschuiving veroorzaakte die alles veranderde in het gebied: van welke plantensoorten in het gebied groeiden tot hoe het land eruitzag.

Laatste keer dat Old Faithful stopte was droogte minder extreem dan nu

Wetenschappers proberen het recente verleden van het park te gebruiken als een soort klimaatroutekaart, zodat we kunnen voorspellen wat er gaat gebeuren. Maar het lezen van die kaart is niet gemakkelijk. De geologische monsters die zijn bestudeerd om te helpen voorspellen wat er na de shutdown 800 jaar geleden gebeurde, zitten vol modder, stuifmeel en slib – en ze zijn moeilijk te bereiken want diep begraven onder meren.

In 2018 ging Chris Schiller, een postdoctoraal onderzoeksmedewerker aan de Montana State University, op zoek naar waarom een meer in het geiserbassin eeuwen geleden van thermaal naar zoet water veranderde, en of die verandering veroorzaakt kon zijn door een periode van duizelingwekkende hitte en droogte die erg veel lijkt op de temperatuurverschuivingen die we vandaag ervaren.

In het laboratorium ontdekte het team van Schiller bewijs in het sediment van branden, droogte en temperatuurverschuivingen. We weten dus dat de omstandigheden die tot de verandering hebben geleid, plaatsvonden in een periode van extreme droogte, zoals vandaag. Of niet helemaal: de periode van megadroogten die ervoor zorgden dat Old Faithful opdroogde, was minder extreem dan nu.

Warmste periode in 800.000 jaar

In de afgelopen decennia was de gemiddelde temperatuur in het park zo hoog of hoger dan in eender welke periode dan ook in de afgelopen 20.000 jaar, en hij zou volgens de recente klimaatanalyse van Yellowstone de warmste van de afgelopen 800.000 jaar kunnen zijn.

Het werk van Schiller en Whitlock toont aan dat ongeveer 4.000 jaar geleden een koele, natte periode abrupt eindigde en de temperaturen veel op die van vandaag leken. Het moderne Yellowstone staat bekend om dichte dennenbossen en uitgestrekte geiserbassins met grasachtige vergezichten die de boombedekking breken. Toen het team het stuifmeel analyseerde dat begraven was in Goose Lake, ontdekten ze dat zodra de temperatuur opwarmde, de dennen stopten met groeien en dat er een plotselinge explosie was van citroenkruid en andere grassen die het goed doen in warmere klimaten.

Met bomen die afsterven door het warmere klimaat, zou dit hier de komende decennia kunnen betekenen dat er minder bos is, wat een watervaleffect heeft: minder bos en boomwortels betekent meer gras en meer erosie. Droger gras betekent minder voedingsstoffen voor grote zoogdieren. Minder water heeft een impact op dat andere toeristische icoon van Yellowstone: grote grazers zoals bizons die minderde voedingsstoffen uit droge planten kunnen halen.

Enorme implicaties

Grote flora zoals de witte basten, een belangrijke soort die al kwetsbaar is door jaren van vernietigende keverplagen door de stijgende temperaturen, wordt nu al geconfronteerd met een sterftecijfer van 79 procent, verder toenemende bodemerosie en verdwijnende habitat.

Het opdrogen van Yellowstone zal niet alleen voor het natuurschoon in het park zelf grote gevolgen hebben. Boeren, mijnwerkers en het toerisme in de aanpalende regio’s zullen allemaal getroffen worden. De Yellowstone, Snake en Green Rivers voeden bovendien belangrijke zijrivieren van de Missouri, Columbia en Colorado River – en die zijn van vitaal belang voor landbouw, recreatie, energieproductie, zelfs het drinkwater dat uit de kraan loopt in miljoenen Amerikaanse huizen.