Is er dan toch meer dan enkel een verbeten strijd tussen vakbonden en de regering Michel? De vakbonden geven aan dat ze willen praten over nieuwe afspraken rond het stakingsrecht. Maar daarvoor willen ze wel met de Groep van Tien samenzitten, nét om het niet aan de politiek over te moeten laten.
Het is op het eerste gezicht een vreemde paradox: de sociale vrede is soms ver te zoeken, de ene staking volgt op de andere vakbondsbetoging. En toch blijven de sociale partners elkaar relatief veel zien, en kunnen ze zelfs akkoorden maken in de Groen van Tien.
De reden is simpel: als het daar niet lukt, dan is er altijd de regering die op eigen houtje beslist. Een soort stok achter de deur dus, een dreigement: als de vakbonden er met de werkgevers niet uitgeraken, dan moeten ze met de nog veel lastigere (lees: rechtse) regering rekening houden.
Tegelijk wordt de Groep van Tien steeds meer een instrument om het regeringsbeleid op een centrumkoers te houden. Want zowel CD&V en MR blijven hameren op het belang van de sociale partners, ook al levert dat in praktijk geen seconde sociale vrede of goodwill op van de vakbonden. De textiel- en metaalcentrale van het ACV zegt bijvoorbeeld “z’n vertrouwen in CD&V” openlijk op, maar toch doet het ACV stevig door in de Groep van Tien. Want daar hebben regeringspartijen N-VA en Open Vld veel minder greep op de zaak.
Frustratie bij de N-VA en Open Vld
Bij N-VA en Open Vld kijkt men er dus met enige frustratie naar: in veel dossiers zitten ze niet rechtstreeks aan tafel. En de akkoorden die de werkgevers sluiten met de werknemers zijn niet altijd naar hun zin. Grote winnaar in dat spelletje: Kris Peeters en CD&V. Want de vicepremier is als minister van Werk uiteraard wel betrokken bij alle gesprekken van de Groep van Tien.
Het dossier van het stakingsrecht gaat helemaal de zelfde weg op. N-VA, Open Vld, maar deze keer ook de MR hadden keihard geschoten op de vakbonden afgelopen week. Dat twee mensen gestorven waren door wegblokkades van de vakbond, was de directe aanleiding om hervormingen te eisen. Mensen verhinderen om naar hun werk te gaan, dat kon echt niet meer, zo zegden de drie regeringspartijen. Alle drie hadden ze wetsvoorstellen klaar.
Daarop riep Peeters op tot overleg in de Groep van Tien, eerder dan het in het parlement over te laten aan zijn meest kritische tegenstanders uit de meerderheid. Egbert Lachaert (Open Vld), Zuhal Demir (N-VA) en Denis Ducarme (MR) moeten dus nog even wachten met hun ideeën, de vakbonden willen aan tafel met de werkgevers.
Regels over stakingen: afdwingbaar of niet?
Niet dat die laatste het soft zullen spelen. Zij praten al langer over juridisch afdwingbare regels. Want er is een ‘herenakkoord’ over stakingen, maar dat bleef de afgelopen jaren dode letter. In 2002 beloofden het ACV, het ABVV en de ACLVB geen spontane stakingen te organiseren. Ook geweld zou worden vermeden. En ze zouden nooit werkwilligen tegenhouden bij stakingen.
In ruil beloofden de werkgevers geen juridische acties tegen stakingen. De realiteit is dat in praktijk beide zaken gebeurden: er waren wel degelijk een pak spontane stakingen, en vaak werd de toegang tot bedrijven volledig geblokkeerd. Maar het regende ook rechtszaken die werkgevers opgestart hadden. Dat ‘herenakkoord’ is dus niet veel waard, ook niet in een rechtbank.
Het is dus niet duidelijk hoe de Groep van Tien deze keer iets kan veranderen. Goed, er kunnen wat striktere regels komen, het valt maar zeer te bezien of de vakbonden over de naleving van die regels veel harde garanties kunnen en willen geven. En de werkgevers komen hoe dan ook met hun eigen, stevig eisenpakket. Maar de vakbonden winnen alvast één ding: tijd. Want de rechtse partijen in de regering moeten zich voorlopig kalm houden.
De geest is ondertussen wel uit de fles bij N-VA en Open Vld. Die willen nog een oude droom in vervulling brengen: de vakbonden rechtspersoonlijkheid geven. Dan kunnen die vervolgd worden als een actie uit de hand loopt. En N-VA doet er nog een schepje bovenop: ze willen het lidmaatschap van vakbonden ook fiscaal aanpakken. Maar voorlopig staan ze dus aan de zijlijn: eerst moet de Groep van Tien de kans krijgen.