Weer een belangrijke week voor de federale regering: het sociaal overleg moet landen. Daar staan vakbonden en werkgevers nog altijd met getrokken messen, onder meer over het brugpensioen en de verhoging van het minimumloon. Het is overleggen in de snelkookpan: er staat enorme druk op. Mislukt het, dan keert het dossier terug naar de regeringstafel en dreigt de PS de boel op te blazen. Een zoveelste keer hoogspanning, na vorige week heel het incident rond de hoofddoek.

In het nieuws: Nog altijd geen breed akkoord tussen vakbonden en werkgevers.

De details: De patstelling is steeds dezelfde.

• Het lijkt een feuilleton dat zich in verschillende afleveringen afspeelt, maar waarbij het scenario telkens hetzelfde lijkt: werkgevers staan tegenover vakbonden. De onderhandelingen zitten vast en niemand wil echt toegeven: beide kampen voelen zich immers gesteund door “hun” politieke bondgenoten, die over de schouder meekijken.
• Dat is in elk geval de situatie die zich deze week opnieuw voordoet: de uitloper van het IPA, het Interprofessioneel Akkoord, moet onderhandeld worden. Daarbij moeten de vakbonden – met onder meer ABVV en ACV – enerzijds en de werkgevers – met onder meer het VBO en Unizo – anderzijds een grote deal vinden. Dat sociaal overleg is de hoeksteen van hoe sociale partners akkoorden maken.
• Er ligt heel wat op tafel. Over het loon zelf raakte de regering het eens nadat het overleg daarover al volledig mislukt was. De vakbonden willen absoluut de “sjoemelsoftware” van de aangepaste loonnormwet uit ’96 weg, terwijl de werkgevers er niet van willen afwijken. Uiteindelijk besliste de Kern van De Croo I om de wet wel degelijk te handhaven en 0,4 procent loonsverhoging bovenop de index toe te kennen. Wel kwam er nog een coronapremie bij voor sectoren die het goed gedaan hadden: die wordt ook niet of nauwelijks belast.
• Alleen, bij het sluiten van die deal toonden de liberalen in de regering, de grote voorstanders van het gaaf houden van de loonnormwet, zich bijzonder triomfantelijk: zij hadden hun slag thuisgehaald. Maar dat ontplofte in hun gezicht: de PS verbond meteen een stevige “maar” aan het akkoord. Want parallel liggen er nog dossiers op de tafel van de onderhandelaars. Belangrijkste is de verhoging van de minimumlonen. “Zonder een akkoord daarover, geen grotere deal”, zo liet de PS vrijwel meteen verstaan. Dat dreigement herhaalde Paul Magnette (PS) ondertussen nu al een paar keer.
• Dat zet dus stevige druk op de ketel van de volgende heikele punten, die ook op tafel liggen:
  • Gelijkschakeling van het aanvullend pensioen van arbeiders en bedienden: een oud, heel symbolisch dossier, waarin de arbeiders nu eindelijk een forse stap willen zetten.
  • Hogere minimumlonen: hier zou dus een “substantiële stap” gezet moeten worden, al lijkt het toch vooral symbolisch, omdat het “maar” over een kleine 70.000 mensen gaat.
  • Brugpensioen: misschien wel het meest symbolisch. Net op een moment dat er krapte op de arbeidsmarkt ontstaat, leggen de vakbonden fors dit SWT weer op tafel, vanaf 58 jaar zelfs. Politiek ligt dit zeer gevoelig.
  • Soepelere overuren, landingsbanen: eveneens restdossiers waarover er nog geen akkoord is.

The big picture: Hoe sterk is de cohesie binnen Vivaldi na een lastige week?

• Het was geen fraaie week voor de eerste minister, Alexander De Croo (Open Vld). Een dossier uit de Brusselse regering, over het al dan niet toelaten van de hoofddoek bij de MIVB, sijpelde ongenadig zijn federale regering binnen. Met dank aan coalitiepartner en “blauwe familielid” Georges-Louis Bouchez (MR) die plots luidkeels eiste dat Ecolo en staatssecretaris Sarah Schlitz de benoeming van een regeringscommissaris zouden terugdraaien.
• Voor Bouchez was een benoeming van Ihsane Haouach als regeringscommissaris bij het Instituut voor de Gelijkheid van Mannen en Vrouwen onaanvaardbaar, omdat ze ostentatief een hoofddoek draagt: dat is volgens de MR een manifeste schending van het neutraliteitsprincipe bij de overheid.
• Maar de premier sloeg terug: De Croo kwam in de Kamer met een stevige reprimande voor de MR. Deze benoeming was al lang gebeurd, en bovendien, de dame in kwestie “heeft een cv van beton”. En vervolgens kwam het cruciale zinnetje: “Dit is vandaag in het kernkabinet besproken en de aanduiding van deze regeringscommissaris wordt door geen enkele partij binnen de regering in vraag gesteld.”
• Daarop schoot David Clarinval (MR), toch minister in de regering van De Croo, via Twitter terug: “Ik heb wel degelijk verzet aangetekend”. Ontsteltenis, en de premier moest het in de Kamer aan de oppositie komen uitleggen.
• Daarmee sloop het conflict manifest de regering binnen, met een MR-minister die openlijk in opstand kwam. Dat Clarinval de tweet zou hebben moeten sturen onder druk van zijn voorzitter Bouchez, zoals Open Vld-vicepremier Vincent Van Quickenborne in de Zevende Dag stelde, maakte het alleen maar erger: kwam Bouchez nu dan letterlijk stoken in de regering? “Hij heeft de stijl van iemand van 33 jaar”, suste de Vlaamse liberaal nog over de MR-voorzitter.
• Niet alleen vicepremier Van Quickenborne kwam zijn premier ter hulp. Opvallend was dat ook Frank Vandenbroucke (Vooruit) op RTL nog eens naar de MR uithaalde: “Het was bijzonder duidelijk: David Clarinval heeft geen herziening van die benoeming van Haouach gevraagd. En er is maar één criterium: vroeg een minister om dat te herzien? Het antwoord is duidelijk: neen.”
• Bouchez lijkt niet af te laten. Hij verklaarde alvast luidkeels “alle steun” aan DéFI, de kleine coalitiepartner in de Brusselse regering van Rudi Vervoort (PS). Want DéFI verzet zich in alle hevigheid tegen het opheffen van een hoofddoekenverbod bij de MIVB. En de MR-voorzitter drukte erop dat “in de Kamer nog steeds een Wetsvoorstel ligt“: daar willen de Franstalige liberalen “neutraliteit als essentieel begrip voor de overheid” in de Grondwet laten opnemen.
• Een meerderheid, laat staan een tweederde meerderheid, lijkt daar niet haalbaar. Het enige netto-effect zal zijn dat de MR mogelijk voluit steun krijgt van de Vlaamse, rechtse oppositie van N-VA en Vlaams Belang en zo alweer de verdeeldheid van Vivaldi op een in Vlaanderen ook gevoelig thema, stevig aantoont.
• Met een stevig sociaal-economisch dossier deze week mogelijk eveneens op het bord, wordt het er allemaal niet beter op. Want ook Paul Magnette (PS) is op het oorlogspad: hij is de “vernedering” vanuit het jubelende liberale kamp na de deal over de 0,4 procent loonsverhoging niet vergeten.

De essentie: Peilingen hangen, nu al, als donkere wolken boven Vivaldi.

• Behoorlijk ontnuchterend, zo waren de resultaten van de nieuwste VTM/HLN/RTL/Le Soir-peiling van afgelopen weekend. Want opnieuw was er winst voor de oppositie aan Vlaamse kant: zowel N-VA als Vlaams Belang gingen stevig vooruit.
• Beide partijen blijven als een grote schaduw hangen over de federale coalitie, die aan Vlaamse kant geen meerderheid heeft. En de centrumpartijen in die coalitie, CD&V en Open Vld, kunnen in de peiling nauwelijks lichtpuntjes zien.
• Voor Open Vld, dat verder zakt van 13,5 procent in 2019 naar nog 11,4 procent, lijkt maar één reddingsboei over: de premier zelf. Die staat in elke poll nog steeds netjes op één als populairste politicus. Alleen, het straalt voorlopig niet af op zijn partij.
• Bij CD&V is die reddingsboei zelfs niet meer voorhanden: de partij zakt weg naar nog 10 procent en komt straks in de single digits terecht. Een bijzonder zorgelijke situatie: zelfs het cdH in Franstalig België peilt op 10,8 procent beter. Als vijfde Vlaamse partij lijkt CD&V echt geen verhaal meer te hebben.
• Bovendien breken de boegbeelden ook niet door: Hilde Crevits haalt nog een zevende plaats, Annelies Verlinden scoort een tiende plek. Voorzitter Joachim Coens zakt verder weg. Zowat overal volgen nu pijnlijke dissecties van het probleem bij CD&V. Maar één alomvattend antwoord is er niet. “Eerlijk gezegd, ik begrijp het écht niet“, is de reactie van Coens vandaag in De Morgen, die het zowat moet samenvatten.
• Heel deze peiling, waarbij Vlaams Belang opnieuw vooruit marcheert, net in tijden van een extreemrechtse terrorist die op de dool is, toont de sclerose in het centrum. Enkel Vooruit, dat met Conner Rousseau en Frank Vandenbroucke wel twee echte boegbeelden in huis heeft, weet het negatieve rond Vivaldi te vermijden en significant te stijgen.
• Opvallend: in Wallonië stijgt de PS opnieuw, wat het zelfvertrouwen een boost kan geven. De communisten van PVDA-PTB staan daar zelfs op de tweede plek, voor de MR.
• Het geeft een beeld van twee landsdelen die elkaars spiegelbeeld kunnen zijn:
  • In Wallonië halen socialisten, communisten en groenen in de peilingen samen ruim 60 procent van de stemmen: nergens in Europa stemt een regio zo links.
  • In Vlaanderen zitten met Vlaams Belang en N-VA twee separatistische partijen – één uiterst rechts, één stevig rechts – op bijna 48 procent. Ook dat is onuitgegeven.