Een team van Duitse wetenschappers gelooft dat het heeft ontdekt waarom sommige mensen die de AstraZeneca- en Johnson & Johnson-vaccins tegen Covid-19 hebben gekregen, ernstige trombose in combinatie met een verlaagd aantal bloedplaatjes ontwikkelen. Ze beweren dat ze de fabrikanten kunnen vertellen hoe ze het vaccin kunnen verbeteren om het te vermijden. Johnson & Johnson zou daar al mee bezig zijn.
Alleen voor mensen vanaf 41 jaar: na AstraZeneca voerde de Belgische overheid gisteren nu ook dezelfde leeftijdsgrens in voor het J&J-vaccin. De beslissing kwam er nadat een buitenlandse vrouw jonger dan 40 jaar in België overleed kort na haar inenting met het J&J-vaccin aan een trombose. Dezelfde bijwerking die ook al een aantal keren is voorgevallen bij jonge vrouwen na het vaccin van AstraZeneca. De bloedstolsels zijn erg zeldzaam, maar verontrustend in de jongere leeftijdsgroep, die er meer risico op lijken te lopen. Vooral jonge vrouwen lijken kwetsbaar.
De sleutel zit volgens de Duitse wetenschappers in het adenovirus – het verkoudheidsvirus dat wordt gebruikt om DNA te dragen dat codeert voor het SARS-CoV-2-spijker-eiwit. De mRNA-vaccins die zijn ontwikkeld door Pfizer/BioNTech en Moderna maken geen gebruik van dit toedieningssysteem en er zijn geen gevallen van bloedstolling aan gekoppeld.
De wetenschappers stellen in een preprint die nog geen peer review heeft ondergaan, dat ze geloven dat het probleem ligt in het binnendringen van het adenovirus in de kern van de cel in plaats van alleen in de cellulaire vloeistof, waar het virus normaal gesproken eiwitten maakt.
Met de gegeven kunnen vaccins aangepast worden
‘De levenscyclus van het adenovirus omvat de infectie van cellen (…) het binnendringen van het adenovirale DNA in de kern, en vervolgens gentranscriptie door de transcriptiemachine van de gastheer’, schrijven ze. ‘En precies hier ligt het probleem: het virale stukje DNA (…) is niet geoptimaliseerd om in de kern te worden getranscribeerd.’
In de celkern splitsen delen van het spijker-eiwit zich op. Dit worden gemuteerde stukjes eiwit die in het lichaam drijven en zeer zelden bloedstolsels kunnen veroorzaken, geloven de wetenschappers.
Ze zeggen dat de vaccins opnieuw kunnen worden ontworpen om dat probleem te voorkomen: ‘Met de gegevens die we in handen hebben, kunnen we de bedrijven vertellen hoe ze deze sequenties kunnen muteren, door te coderen voor het spijker-eiwit op een manier die onbedoelde splitsingsreacties voorkomt.’
Johnson & Johnson heeft al contact met hen genomen en het bedrijf probeert nu zijn vaccin te optimaliseren volgens de wetenschappers. Met AstraZeneca had het Duitse team nog geen contact.
Lees meer: Mondkapje here to stay? In VS blijft meer dan helft volledig gevaccineerden het dragen
(jvdh)