NFT’s, ofwel ‘non-fungible tokens’, kwamen tijdens de lockdowns van 2020 uit het niets en namen de digitale kunstwereld onmiddellijk in een wurggreep. Het succes van NFT’s is complex en wordt vaak misbegrepen door critici. De mogelijkheid om te bezitten wat niet te bezitten valt, blijkt echter onweerstaanbaar voor de mens.

Stukjes virtuele kunst die voor eeuwig verbonden zijn aan de kunstenaar en eigenaar in blockchain en direct aangekocht worden via crypto. Zo kan u NFT’s in een zin samenvatten. De NFT’s maakten voor het eerst echt furore toen enkele digitale kunstwerken van de Amerikaan Mike ‘Beeple’ Winkelmann voor steeds grotere hallucinante bedragen online geveild werden. In maart verkocht een stuk van hem nog voor 69 miljoen dollar. Sindsdien is de hype rond NFT’s enkel verder uit de hand gelopen.

Ondertussen is er onder critici al sprake dat het einde van het NFT-tijdperk mogelijk al aangebroken is. Er wordt zelfs gefluisterd over een zeepbel die op barsten staat. Uit recente cijfers bleek dat de waarde van NFT’s in de laatste weken inderdaad afneemt. Het handelsvolume van de digitale kunstwerken zakte sinds 21 februari van 169,4 naar 34,3 miljoen dollar, ofwel een daling van 72 procent.

Als de NFT-markt dan toch maar een kort leven beschoren is, hoe komt het dan dat ze zo razendsnel aan populariteit won vorig jaar?

Daar zijn verschillende, uiteenlopende en bizarre redenen voor:

1. NFT’s spelen in op nostalgie en verzamelwoede

Net zoals de populaire baseball-verzamelkaarten van de vorige eeuw, spelen de creators van NFT’s in op een bepaalde verzamelwoede die in ons brein gelinkt wordt aan nostalgische waarden en de beruchte FOMO.

De meeste kopers van NFT’s tussen de twintig en dertig jaar verzamelden in hun eigen jeugd ook allerlei hebbedingetjes die op het eerste gezicht evenmin relatief weinig waarde hadden. Denk maar aan de hype rond Pokémonkaarten, die sinds de pandemie aan een ongelooflijke comeback bezig is (een ‘Charizard’ ging onlangs over de toonbank voor 311.000 dollar) omdat die generatie ondertussen heel wat geld bij elkaar gewerkt heeft.

De baseball-verzamelkaarten zijn bijna letterlijk gereïncarneerd in de NFT-markt. De digitale markt NBA TopShot verkoopt namelijk 3D-kaarten in NFT-vorm van bekende spelers. Die kan u net als populaire kaartspellen zoals ‘Magic: The Gathering’ in ‘booster packs’ (een pakket met een aantal willekeurige kaarten) aankopen. Daardoor krijgt het aanschaffen van deze NFT’s ook een soort gokgehalte, waardoor het verzamelen nog verslavender wordt.

NBA TopShot heeft op dit moment zo’n 64 procent van de hele NFT-markt in handen. Een business van 125 miljoen dollar, dus.

2. Virtueel vastgoed is big business

U hoort het goed: virtueel vastgoed. Zoals het technologiebedrijf Decentraland bijvoorbeeld aanbiedt. Volgens die onderneming biedt digitaal vastgoed reëel potentieel voor beleggingen. Kopers zouden land kunnen opkopen om er dan allerlei NFT’s aan te schaffen zoals huizen, meubels, auto’s, kleren, etc.

Verschillende bedrijven die virtueel vastgoed produceren en verkopen, zagen het laatste jaar een monsterlijke groei in hun verkoopcijfers. Decentraland verkocht vorig jaar meer dan 1 miljoen dollar aan virtueel vastgoed. In Axie Infinity, een ander virtueel stuk land, werd er een perceel verkocht voor 888,25 ether. Op dat moment was de waarde van dat crypto-bedrag goed voor zo’n 1,5 miljoen dollar.

Het bedrijf The Sandbox werkt momenteel aan een digitaal universum waar NFT-aankopen en stukken land worden gelinkt aan gebruikers via blockchain.

3. Mensen willen bezitten wat ze niet kunnen bezitten

De abstracte natuur van NFT’s is wellicht ook deel van de aantrekking. Hoe absurder de NFT is, hoe waardevoller hij wordt voor de klant.

Een NFT bezit u ook nooit echt volledig. Het stuk kunst blijft in de meeste gevallen zichtbaar voor het publiek. Daarom bezit u het kunstwerk eigenlijk niet, hoewel de blockchain-code u wel zal aanwijzen als de eigenaar. Eigenlijk bent u in feite de bezitter van een idee waar u financieel in belegd heeft en kan verder verkopen. Dat idee kan u niet in een kluis of onder de matras wegsteken. Een NFT blijft dus deels openbaar goed.

Een goed voorbeeld is misschien een NFT van Belgische makelij. De Leuvense kunstonderneming Les Pères Fondateurs veilde eind maart een NFT van één blauwe pixel aan de startprijs van 1 miljoen dollar.

Het idee dat u in het bezit bent van het concept van de blauwe pixel is al vreemd op zich. Maar het feit dat de blockchain-code achter het kunstwerk vele malen groter is dan het kunstwerk zelf, is ook speciaal. De kunstenaars wilden mensen met de NFT laten nadenken over het materialisme achter kunst en de relatie tussen kunstenaar en verkoper.

4. De heilige graal van kunst

Wie ook iets over die relatie te vertellen had, was Sean Ono Lennon, de zoon van John en Yoko. Lennon tweette over het werk van Beeple dat de kunstenaar met zijn NFT’s de machtsverhouding tussen kunstenaar en koper voorgoed had veranderd. De tussenpersoon die medieert tussen kunstenaar en publiek is uitgeschakeld. Kunst kan nu rechtstreeks van de bron aan het publiek worden vrijgegeven.

Volgens sommige kleine kunstenaars zijn NFT’s inderdaad de ‘heilige graal’ die ze zochten. Producenten van onafhankelijk strips, muziek, digitale visuals of speciale video’s konden met die kunst namelijk niet naar een veilinghuis of atelier trekken. Door hun werken in een blockchain te gieten en aan te bieden als NFT kunnen ze hun stukken nu wel aan de man brengen.

De elektronische muzikant Joel ‘deadmau5’ Zimmerman, die NFT’s eigenlijk maar niets vindt, kon een NFT verkopen voor enkele tientallen duizenden dollars. Naar eigen zeggen had de muzikant maar weinig moeite in de NFT gestoken. Op Instagram vertelde Zimmerman aan zijn volgers dat kunstenaars via NFT’s de ‘ultieme manier hadden gevonden om mensen nog harder te belazeren dan platenlabels ooit zouden kunnen’.

Eigenlijk bedoelt Zimmerman hiermee dat kleine kunstenaars met unieke NFT’s heel wat geld kunnen binnenhalen zonder eerst de commerciële goedkeuring van grote spelers in een industrie te krijgen. Die dynamiek ontketent heel wat mogelijkheden om wilde creativiteit te laten botvieren, en enkele ‘nobody’s’ uit de kunstwereld pijlsnel te veranderen in miljonairs. Dat is ook zowat het levensverhaal van Beeple in een notendop, trouwens.

5. Aanhang van celebrities

Buiten Lennon, is er een hele vocale schare van bekendheden die NFT’s non-stop aanprijzen op hun sociale media. Mike Shinoda van Linkin Park, Lindsay Lohan, Youtuber Logan Paul en rapper Post Malone zijn enkel van de grotere namen.

De fans van deze celebs worden ook vaak beloond voor het aankopen van NFT’s. Wie genoeg NFT’s van Post Malone en kunstenaar Fvckrender had aangekocht, kon met hen het drankspel ‘beer pong’ spelen.

Elon Musk bood ooit aan op sociale media om een tweet van hem als NFT te verkopen. Het startbod begon op 1,1 miljoen dollar. De allereerste tweet van Twitter-CEO Jack Dorsey is trouwens echt verkocht als NFT. Prijskaartje: 2,9 miljoen dollar.

6. Een stap richting duurzaamheid voor blockchain

Dat het ontginnen van cryptomunten helemaal niet goed voor het klimaat is, wisten we al lang. Zo vervuilt het mijnen van bitcoin per jaar ongeveer evenveel als de gehele stad Londen. Ook voor de blockchain achter die crypto wordt er veel energie gebruikt.

Omdat de verkoop van NFT’s ook moet voorzien worden van blockchain-code en heel wat crypto-transacties veroorzaakt, wordt die sector nu onder druk gezet om duurzamer te werk te gaan. 

Blockchain-bedrijf Mercado Bitcoin gaat een partnership aangaan met MOSS om de eerste cryptobeurs ter wereld te worden die een neutrale ecologische voetafdruk overhoudt aan zijn operaties. Ook de crypomunt Ethereum wil naar een meer duurzame en efficiënte manier van energiegebruik overstappen.

Op dit moment is het nog niet zeker hoe de toekomst voor NFT’s eruitziet. Het blijft wel interessant om hun snelle ‘rise and fall’ te bestuderen als een symptoom van onze maatschappij die steeds meer experimenteert met gedecentraliseerde structuren via crypto en blockchain… of zich gewoon uitzonderlijk hard verveelde tijdens de lockdowns.

‘Op dit moment zitten NFT’s nog in de Wild West-fase’, vatte de Amerikaanse ondernemer Mark Cuban het ooit heel poëtisch samen.