Dat leerlingen elkaar regelmatig de doom uit de ogen pesten is een gekend fenomeen. Blijkt nu dat ook leerkrachten – en zelfs schooldirecteurs! – onbeschaamd en op grote schaal collega’s viseren. Erger nog, de slachtoffers kunnen voorlopig nergens terecht en staan er helemaal alleen voor.
Enkel arbeiders pesten meer
Maar eventjes 11,8% van de Vlaamse leerkrachten geeft aan het afgelopen jaar ten prooi te zijn gevallen aan pesterijen. Dat blijkt uit een driejaarlijks onderzoek van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen bij 13.000 Vlamingen. In andere beroepsgroepen ligt dat percentage een stuk lager: gemiddeld 9,6%. Enkel laaggeschoolde arbeiders doen het nog slechter met 11,9%. De pesterijen gaan van roddelen en informatie achterhouden over uitsluiten tot regelrechte beledigingen en ongepaste opmerkingen over het privéleven. En niet enkel collega’s, maar ook directies doen er vrolijk aan mee. Schokkend, en onbegrijpelijk, dat de mensen die aan onze kinderen het goede voorbeeld moeten geven, elkaar zo ongegeneerd het leven zuur maken.
800 000 ziektedagen
De gevolgen van die pesterijen zijn niet mis: het ziekteverzuim in het onderwijs ligt onwaarschijnlijk hoog. Slachtoffers gaan immers vaak ten onder aan burn-out, stress of depressie. In 2013 waren maar liefst 800.000 van 2,4 miljoen ziektedagen in het Vlaamse onderwijs goed voor dergelijke psychosociale aandoeningen. ‘Ik kan al meer dan een maand niet werken’, getuigt V. uit G. ‘Ik zat er helemaal door. Een collega, gesteund door de directie, heeft mij compleet de grond ingeboord. Ik had recht op een halftijdse betrekking, maar heb die niet durven opnemen omdat ze mij bedreigden. “Als je hier komt werken, maken we er een heksenjacht van”, zeiden ze. “We gaan je pakken op elke fout die je maakt.” Wie kan zo nog lesgeven?’
Nood aan onafhankelijk meldpunt
Het meest hallucinante aan dit verhaal: er bestaat geen enkele onafhankelijke instelling waar de slachtoffers terecht kunnen. In Wallonië startte 4 jaar geleden een ‘groene telefoon’, waar men ondertussen al 1800 dossiers opende. In Vlaanderen is er… niks. Ja, er zijn preventiediensten zoals Provikmo en Limits, en ook de Externe Dienst voor Preventie op het Werk houdt zich bezig met klachten over pestgedrag onder collega’s. Maar diezelfde diensten werken niet onafhankelijk: zij koppelen direct terug naar de inrichtende machten of directies. In sommige gevallen is het zelfs de werkgever die hen betaalt.
Ook zogenaamde ‘vertrouwenspersonen’ staan vaak machteloos, hoe goed ze ook hun best doen. Ook zij zijn immers veelal collega’s, en dus ook afhankelijk van de directie en de school. ‘Als niet-vastbenoemde leerkracht sta je alleen’, bevestigt P. Uit S. ‘Mijn directeur gaf me gewoon mijn C4 aan het einde van het schooljaar, en in september moest ik niet meer terugkeren, zonder duidelijke reden. De vakbond kon niks doen, en bij Limits kon ik niet terecht omdat zij enkel bemiddelen tussen werkgever en werknemer. Wat ik dus ondertussen al niet meer was.’
Centraal Meldpunt Pesten
Eén lichtbaken in deze donkere geschiedenis schijnt vanuit het Limburgse Lommel. Daar richtten Shirley Rijken Rapp en Idy Van Hoek, maatschappelijk werker en juriste, vorig jaar de VZW Centraal Meldpunt Pesten op. Nu merken zij dat 65% van de meldingen over pesten op het werk gaat. Deze dappere dames werken hard aan een programma dat pesten onder de aandacht moet brengen – en daar houden, in tegenstelling tot vluchtige campagnes zoals een jaarlijkse ‘anti-pestweek’. Ook bieden ze het Pest Interventie Team aan voor scholen en bedrijven. Jammer genoeg moet dit prachtige – en broodnodige – initiatief het stellen zonder ook maar enige financiële hulp van de overheid, en draait het tot nader order volledig op vrijwilligers. Blijkbaar heeft onze regering belangrijker dingen om handen.
En wat zegt de minister?
Onderwijsminister Hilde Crevits (CD&V) haast zich wel te benadrukken dat ‘pesten onaanvaardbaar is’ en dat ‘elk geval er één te veel is’. Maar daar blijft het dan ook bij. Waar moeten mensen naartoe die geterroriseerd of geviseerd worden? Zich wenden tot de vertrouwenspersoon of de preventieadviseur van de school, adviseert mevrouw Crevits slapjes. Wat, zoals hierboven geïllustreerd werd, gelijk staat aan ‘trekt uwen plan’, bij gebrek aan beter. Vlaams Parlementsleden voor NV-A Vera Celis en Koen Daniëls springen daar meteen op en roepen hard om één neutraal meldpunt over alle onderwijsnetten. Ga eens kijken in Lommel, jongens. Ze kunnen jullie subsidies hard gebruiken.
www.centraalmeldpuntpesten.org
info@centraalmeldpuntpesten.org
