Wat als iemand sterft in de ruimte? Het is een vraag waarop er nog geen antwoord is, en daar moet wel dringend verandering in komen. Er zijn steeds meer bemande ruimtemissies, en als we naar Mars willen reizen zullen die ook langer gaan duren. Het is onvermijdelijk dat er ooit eens iemand zal sterven tijdens zo’n reis. Wat moet er dan gebeuren met het lichaam van de onfortuinlijke astronaut? 


Tot op vandaag is er nog niemand gestorven in de ruimte. De astronauten die naar het International Space Station (ISS) reizen ondergaan vooraf een grondig medisch onderzoek vooraleer ze mogen vertrekken. Maar als we Mars willen gaan verkennen, zullen ruimtemissies langer dan zes maanden duren, en dan zal er sowieso ooit wel eens iemand het leven laten in de ruimte. Nu ligt bij NASA de nadruk op preventie, maar een echt scenario voor een sterfgeval is er nog niet.

Bijhouden, verbranden of dumpen?



”Het kan gebeuren, maar in alle trainingen die ik al kreeg, hebben we het daar nooit over gehad”, zei astronaut Mike Massimo aan StarTalk Radio. Een standaardprotocol is er dus niet echt, maar astronauten denken er wel aan. In zijn boek “An Astronaut’s Guide to Life on Earth” legt astronaut Chris Hadfield een beangstigende oefening uit: de “death sim”. Daarin speelt een team ruimtevaarders een situatie na waarbij een collega sterft. Onmiddellijk rijzen enkele vragen over wat te doen met het lichaam van de overledene: moeten we het bijhouden in het schip? Maar wat dan met de geur? Verbranden we het mee met het vuilnis? Of laten we het lichaam gewoon los de ruimte in zweven? 


Die laatste lijkt de makkelijkste oplossing, en doet denken aan de begrafenis van Spock in Star Trek, maar dat is geen optie. De Verenigde Naties verbieden het dumpen van afval, en dus ook van een menselijk lichaam, in de ruimte, omdat we er geen idee van hebben welke gevolgen dat zou kunnen hebben. Stel je maar eens voor dat de eventuele bacteriën een planeet koloniseren als dat lichaam daar toevallig terecht komt. 



In duizenden stukjes mee nemen

Een lijk te lang bijhouden binnenin een ruimtetuig lijkt ook niet erg verstandig. De geur alleen al is misselijkmakend. De fysieke, maar zeker ook mentale, gezondheid van de overgebleven astronauten zou in het gedrang komen. Beeld je maar eens in dat je maandenlang een kleine ruimte moet delen met iemands doodskist. En een mini grafkelder toevoegen aan een ruimteschip zou miljoenen dollars kosten, dus dat doe je ook niet zomaar.

Een van de interessantste pistes is misschien wel het gezamenlijk project “Body Back” van de ecologische, Amerikaanse begrafenisondernemer Promessa en NASA. Daarin zou een lichaam in een soort luchtdichte slaapzak gestopt worden en dan buiten het ruimteschip gehangen worden om te bevriezen. Daarna zou het terug binnengehaald worden, waar ze het zodanig zouden laten trillen, dat het in duizenden kleine stukjes uiteen breekt. Dat stoffelijk overschot zou dan in die zak buiten het schip kunnen blijven hangen tot op de eindbestemming. 


Lichaam als meststof?!

En wat dan als iemand sterft óp Mars? Daar zijn voorlopig nog minder oplossingen voor. Als we ooit op Mars geraken, zou het de bedoeling zijn er te proberen leven. We zouden er dus onze eigen gewassen moeten kunnen kweken. Er gaan stemmen op om een eventueel lijk te gebruiken als compost of meststof. Maar dit is toch wel heel radicaal. En onwaarschijnlijk.

“Ik ben helemaal niet zeker of een menselijk lichaam wel een goede meststof is“, vertelt Paul Wolpe, bio-ethicus bij NASA, aan Slate.com. “Het is nog nooit gebeurd dat het stoffelijk overschot van een mens zo gebruikt wordt. Geen enkele beschaving heeft dat ooit al gedaan, ook niet diegene die wanhopig betere bemesting nodig hebben. Het is altijd al een extreem taboe geweest om een menselijk lichaam echt te gebruiken.“ 



Hoewel de dood een heel menselijke kwestie is, moet het hier toch bekeken worden als een financieel en praktisch probleem, schrijft Business Insider daarover.