We zijn het eigenlijk al jaren aan het zeggen: er zijn grote festivals en dan is er Roskilde. Het Deense muziekfeest bestaat ondertussen 44 jaar en het is één van de Europese klassiekers, naast Glastonbury, Rock Werchter, Rock am Ring en Pinkpop. Affichegewijs vaart het al enkele jaren een eigenzinnige koers, met op het eerste gezicht minder grote publiektrekkers. Maar ook dit jaar bleek dat eerder te betekenen: bijzonder uitgekiend geprogrammeerd met headliners die dat niet lijken te zijn. 

Paul McCartney was de kers op de taart, Muse gaf het beste van z’n recente headlineslots en zelfs Pharrell Williams deed het beter dan op Pinkpop en Werchter. Disclosure, Die Antwoord (jawel, beide echte headliners op het grote podium), maar ook Kendrick Lamar en Florence + the Machine waren erg sterk.

En ondanks een affiche die op het eerste gezicht een pak minder klinkende namen telde dan de andere topfestivals slaagde Roskilde erin om uit te verkopen. Aan Paul McCartney lag dat niet. Roskilde sleet immers 80.000 combitickets en gooide dit jaar slechts 5.000 dagkaarten op de markt.

Meer tijd

Eén van de leuke dingen op Roskilde is dat het festival hooguit vier acts programmeert op de Orange Stage, het grote podium. Maar ook op de vijf andere podia is het geen rush: vijf, maximaal zes acts per dag, vaak zelfs minder.

Dat betekent dat het festival later op de dag begint, maar vooral dat er tijd genoeg is om wat te doen tussen optredens of naar een ander podium te wandelen. Het wil ook zeggen dat de groepen meer tijd krijgen om te soundchecken en dat ze langere sets spelen, vaak sets die qua lengte in de buurt van hun zaaloptredens komen.

Beste geluid ooit

Het geluid op Roskilde dit jaar was het beste dat we ooit op een festival hoorden, en we hebben er ondertussen al wat gedaan. Het is het resultaat van het loslaten van bijna honderd studenten, ingenieurs bijna allemaal, de afgelopen twee jaar die als taak hadden om het daar waar mogelijk te verbeteren.

Op sommige podia was het echt verbluffend, zoals in de Arena-tent, capaciteit 15.000. We zagen bijvoorbeeld Noel Gallagher en The War on Drugs al eerder op festivalpodia dit jaar, en konden dus heel goed merken wat het verschil kan zijn. Verbluffend in beide gevallen.

Of neem Lamb of God. Een band die er een handje van weg heeft om de volumeknop helemaal open te draaien. Op Rock am Ring zijn we ervoor gaan lopen. Op Graspop, waar ze de geluidsnormen strict toepassen, klonk het dan weer bijzonder tam. Op Roskilde was het bijzonder luid – maar ook glashelder.

Tenten open

Op Roskilde hebben ze ook begrepen dat tenten horen open te staan aan de zijkanten. Toegegeven, het is daar een veel groter terrein in vergelijking met Werchter, Graspop of Pukkelpop of Pinkpop, en geluidsclashes zijn minder evident. Maar het geeft de festivalganger ook een veel comfortabeler en vooral veel veiliger gevoel. Ook rondom de tenten zijn de optredens vaak perfect te volgen daardoor.

Op Roskilde staan ze bovendien lichtjaren voor qua security en crowd control op andere grote festivals. Later deze week komen we daarop terug, nu volstaat te zeggen dat ze daar na de tien doden die in 2000 vielen bij Pearl Jam serieus hun lessen hebben getrokken en een systeem hebben gevonden en doorontwikkeld dat bijzonder clever is, bijzonder veilig ook en dat bovendien de bezoeker totaal niet de indruk geeft dat hij inboet aan vrijheid.

Alles, behalve glas, mag binnen

Integendeel. Op Roskilde werd dit jaar amper gecontroleerd door de stewards aan de ingang van het festivalterrein. Glas was een no-no. En uiteraard messen. Verder: pak het maar mee binnen.

Je eigen drank? Geen probleem zolang het in een rugzak past en maar niet in glas zit. Eten? Tja, waarom mag je eigenlijk je eigen eten niet binnen nemen op sommige (de meeste ondertussen) festivals? Ook vlaggen (vaak aan meterslange stokken), karretjes: allemaal geen probleem.

Geen reclame

Ook een verademing na de voorgaande festivals (onze voorruit hangt nu echt bijna helemaal vol met parkeerstickers) is de bijna volledige afwezigheid van reclame. De enige sponsoring, en dan nog bijzonder discreet is die van Tuborg, dat overigens ook alles wat het verdient op Roskilde afgeeft aan het goede doel.

Maar laten we even terugkeren naar de muziek. Roskilde programmeert 166 bands voor zes podia. In de aanloop van het “echte” festival is er een campingfestival, dat al op zaterdagavond begint en duurt tot woensdagochtend. Die week camping zit overigens in je ticketprijs inbegrepen. De programmatie is de meest diverse van alle grote festivals: rock, pop, hip hop, country, reggae, EDM, … het idee is om een palet van alles wat momenteel leeft aan te bieden.

Damon en zijn Afrikaanse vrienden

Een heel mooi voorbeeld van hoe erg we dat op andere festivals missen, hoe leuk en hoe goed dat kan zijn, was het optreden van Afrika Express, een collectief Afrikaanse muzikanten onder peterschap van Damon Albarn van Blur. Albarn heeft een boontje voor Roskilde, hij is een groot supporter van de alle winst moet naar liefdadigheid-strategie van het festival, plus, zo vertelde hij ons, het feit dat Roskilde draait op 30.000 vrijwilligers (ook daarover later deze week meer), vindt hij geweldig.

Afrika Express bracht honderd Afrikaanse muzikanten mee naar Roskilde, en die konden een heel groot deel van wie voor Paul McCartney kwam nog urenlang boeien na het optreden van “de Sir”. Ze hebben Albarn uiteindelijk van het podium moeten dragen, want na vier uur was het zelfs voor de Roskilde-mensen genoeg.

De kans dat je Afrika Express ooit op een ander, niet Engels en groot festival gaat te zien krijgen, laat staan dat die vijf uur mogen spelen, is onbestaande. Dat is heel erg jammer. Want wie zaterdag bleef kijken op Roskilde, ontdekte wat voor een ongelooflijk talent het Afrikaanse continent herbergt.

Albarn bracht muzikanten mee uit 22 Afrikaanse landen. Het was ongelofelijk. Het was een ontdekkingsreis voor de meeste aanwezigen, die tot zaterdag geen idee hadden dat bijvoorbeeld de beste gitaristen van de wereld momenteel uit Mali komen. Ik weet dat er nu een pak zitten te denken dat “dat soort Sfinksmuziek” geen plaats heeft op gewone rockfestivals, maar ze vergissen zich – ze hebben het zaterdag niet meegemaakt op Roskilde.

Tijd voor de sir

Afrika Express was een hoogtepunt, net als Paul McCartney, die vlak daarvoor op het Orange Stage afsloot. Roskilde probeert elk jaar een legende te strikken voor een meestal exclusief festivaloptreden, en het slaagt daar de jongste jaren opmerkelijk goed in. Vorig jaar stonden de Rolling Stones er, het jaar voordien werd Metallica ingevlogen voor één Europees optreden, in 2012 stond Bruce Springsteen er. Het was ook nog de bedoeling om AC/DC te zetten dit jaar, maar, konden we van de Roskilde-organisatie horen, die band weigerde te spelen op een ander podium dan hetgeen ze naar Dessel brachten en weigerde bovendien concessies te doen aan hun gage.

Paul McCartney is ondertussen 73. De gemiddelde leeftijd van het Roskildepubliek is 24. Hij speelde een setlist met maar liefst 39 nummers zaterdag, bijna drie uur lang. 80 procent van de songs die hij deed werden van begin tot einde meegezongen. Dan kan je toch wel een beetje van een triomf spreken. Het eerste deel van het optreden, de eerste zes nummers pakweg, waren een beetje zo-zo.

Macca leek stemproblemen te hebben. Maar vanaf Paperback Writer kwam hij erdoor, en viel er echt niks meer aan te merken. We kunnen er nog veel woorden aan vuilmaken, maar bottom line is The Beatles waren de beste band ooit, niks is eigenlijk ooit nog in de buurt gekomen van wat Paul, John, George en Ringo produceerden tussen 1963 en 1970. The Beatles zou een verplicht vak op school moeten zijn. Er is niet alleen de muziek, dit is dé band die kan claimen dat ie de wereld veranderde.

Dat beseft blijkbaar de gemiddelde Deen van 24 ook. Dat dezelfde jonge snaken die de dagen daarvoor zichzelf goed lieten gaan bij dingen als Die Antwoord, Mastodon, Disclosure of Muse vol bewondering in de pit stonden te kijken naar de ex-Beatle en hun longen uit hun lijf zongen bij Hey Jude maar ook een furieuze versie van Helter Skelter deed ons alvast vermoeden dat ze misschien er niet eens zo slecht uitziet, die toekomst.

Nieuwe headliners

Trouwens, de toekomst, die is nu tenminste op Roskilde. Hoofdboeker Anders Wahren kreeg bakken stront over zich omdat hij bijvoorbeeld Die Antwoord als topact zette op het groot podium. Afsluiter donderdag na Muse. Maar, ze stonden er wel, om één uur ’s nachts, ongeveer 70.000 jongeren, voor het Zuid-Afrikaanse Zefcollectief.

Idem dito voor Disclosure. Razend populair hoor, en topact op vrijdag. “Daar gaat niet veel volk staan”, dachten we, ”eerder iets voor Tomorrowland of een discotheek”. Wel, we geraakten er niet eens door, zoveel stonden er te dansen. Het was bovendien niet eens zo slecht; veel beter dan we konden vermoeden, hit na fucking hit (die broertjes kunnen wel degelijk songs schrijven) en met een visueel spektakel erbij om bij weg te dromen.

Kendrick’s gotta dream

En wat met Kendrick Lamar? We vermoeden dat die in Denemarken op school onderwezen wordt of zo. Hoe verklaar je anders dat de 70.000 voor het Orange Stage anderhalf uur lang alles meerappen? Lamar is momenteel wellicht de leukste en beste hip hop-act, maar, we zien hem nog niet staan op het grote podium van pakweg Rock Werchter als headliner. Maar afgaande op wat we in Roskilde meemaakten is dat voorzichtig, conservatief boeken misschien toch niet de beste koers om varen. We hebben al vaker gezeurd dat er geen nieuwe headliners opstaan, wel, Roskilde creëert ze.

Nicki Minaj

Hetzelfde kan jammer genoeg niet gezegd worden van Nicki Minaj. Net zoals met Pharrell Williams (die overigens op Roskilde een tikkeltje minder saai was dan op Pinkpop en Werchter) is hier de les dat sommige acts en shows niet compatibel zijn met echte festivals. Ze hadden het Nicki wellicht wel gezegd: “pas op kind, da’s een ander publiek”, en ze deed haar best om zich daar naar te gedragen. Maar, hoe aardig de dames die ze bij had ook oogden terwijl we aan het dansen en twerken waren, ’t is niet wat mensen zoeken als ze naar festivals als dit komen. Bovendien was het echt wel overdreven qua playback en backtracks.

Anderen zijn bij uitstek wel festivalacts, tenminste als ze er zin in hebben, de zon schijnt en er de juiste hoeveelheid Tuborg en cocktails in de kelen van het publiek zijn gelopen. We hebben het over Noel Gallagher.

Noel zowaar goed geluimd

Noel had ook de juiste hoeveelheid binnen op Roskilde vermoeden we, want we hebben hem zelden zo goed geluimd gezien. We kregen op Roskilde ook meer en langer, en dat meer en langer kwam in de vorm van klassieke Oasismeezingers. Gallagher, nochtans geen softie op dat vlak, was ook merkbaar aangedaan van het publiek en toen we hem van het podium zagen wandelen na Don’t Look Back in Anger leek hij echt van z’n melk.

Florence in de lucht

Ook Florence Welch ging met haar Machine als een storm over Roskilde. Het was vergelijkbaar met haar headline set op Glastonbury zei ze achteraf. Florence zoende met een overgelukkige jongeman in het publiek, liet zich crowdsurfen en genoot van elke seconde. We gaan even stout zijn en zeggen dat dat in haar geval misschien het beste is, nu genieten, want we zijn er een beetje van overtuigd dat het voor Florence + the Machine alleen nog maar naar beneden kan gaan. Tenzij ze opnieuw de banden aanhaalt met producer Paul Epworth, die haar beste nummers schreef en op de nieuwste (en een pak saaiere) plaat op dat vlak grotendeels afwezig is.

Epworth is nu eenmaal de man die de hits en de meeslepende Florence-dingen op z’n geweten heeft. Hij is ook, we moeten daar niet flauw over doen, de man die van Adele het succes gemaakt heeft dat ze is. Maar zelfs met Epworth vrezen we dat Florence zichzelf een beetje gevangen heeft gezet in haar eigen sound. Dat ze bijvoorbeeld Kiss with a Fist uit haar setlist heeft geschrapt, spreekt boekdelen. Soit, ze mocht op Roskilde vijf nummers langer spelen dan op Werchter, en je gaat ons niet horen zeggen dat het slecht was.

Muse, net dat beetje straffer

En het verschil met de echte top werd enkele uren later duidelijk toen Muse werd losgelaten op datzelfde Orange Stage. Muse deed ook Werchter en Pinkpop aan, en ze waren daar uitstekend. Het betere geluid, maar ook een fijngetunede setlist maakten het op Roskilde net dat beetje straffer. Muse is samen met Foo Fighters de populairste rockband op de planeet momenteel en zoiets vraagt om de nodige toeters en bellen. Maar op Roskilde kregen we ze op hun meest naturel sinds tijden, met minder backtracks dan bijvoorbeeld bij Florence, en op Madness na was het allemaal Bellamy & co in hun hoogste versnelling. “’t Was onze metalset”, zei Mat achteraf, en effectief, na wat we op Roskilde zagen, denken we dat de wei in Dessel wenkt wanneer Muse volgend jaar wellicht terugkomt met een grotere liveproductie van Drones.

Meer over Roskilde, volgens ons het beste festival ter wereld, krijg je de volgende dagen. Onder meer een aantal opmerkelijke verhalen over hoe ze daar een businessmodel hanteren dat lijnrecht ingaat tegen dat van de andere festivals, en hoe ze er daar in slagen om elk jaar 30.000 vrijwilligers te vinden om te komen werken op het festival.