De Croo I, na de wolk van enthousiasme over de casting: "Vandaag begint het echte werk" in Kamerdebat

De 53ste premier van België, Alexander De Croo (Open Vld), verdedigt vandaag in de Kamer (of liever, het Europees Parlement) zijn nieuwe regering. Gisteren al legde hij een opvallend korte regeerverklaring af, terwijl in de wandelgangen het enthousiasme van de nieuwe vicepremiers van Vivaldi afdroop. “Vandaag is het échte moment”, zo is op de Zestien te horen, waarbij te noteren valt dat de eerste minister in elk geval geen moddergevecht wil, of een schreeuwpartij, zoals bij het vorige optreden van de N-VA in de Kamer. Vivaldi voelt zich klaar om de kritiek van de oppositie te trotseren.

In het nieuws: Het debat in de Kamer is de eerste echte test voor De Croo I.

De details: Alle fracties komen aan bod, om de regeerverklaring te bespreken.

Tevredenheid gisteren, bij de nieuwe premier, over z’n eerste prestatie, een regeerverklaring. Die was kort, doelbewust blijkbaar: De Croo had zich expliciet verzet tegen een ‘shoppinglist’, een eindeloze waslijst van voornemens en opsommingen van wat ieder in de coalitie had gekregen en straks mocht gaan doen.
In de plaats dus een tussenkomst van maar 20 minuten, “dat was echt genoeg”, zo is te horen. Daarbij werd vooral één zaak onderlijnd: er moet bij De Croo I “op een andere manier aan politiek gedaan worden”. Die stijlbreuk wil de nieuwe regering meteen doortrekken: gedaan met het ruziemaken, ‘samenwerking’ is nu het ordewoord.
Het Wetstraat-circus slaat haar tenten neer in het Europees Parlement: twee dagen lang debatteert men dus niet in de Kamer, maar iets verderop, in de enorme mastodont van het Europese halfrond. Hier is normaal plek voor 751 parlementsleden: de coronaregels van social distancing kunnen dus makkelijk in acht genomen worden. Dat is een goede zaak: zo zijn tenminste alle Kamerleden in staat om mee het debat te volgen en tussen te komen.
De regeerverklaring zelf was goed om een paar duidelijke boodschappen te verpakken:
- In de coronacrisis neemt de politiek nu het heft in handen. Dat was de afgelopen zes maanden een van de frustraties van De Croo, die als vicepremier de inertie van het minderheidskabinet Wilmès II maar moeilijk kon aanzien. “Meer testen, en investeren in beschermingsmateriaal én vaccins“, zo stelde de eerste minister. Maar de onderliggende boodschap: het wordt anders, de macht schuift weg van bij de virologen naar één regeringscommissaris.
- De pensioenen mogen dan wel een rood pronkstuk zijn, het is ideaal om veel mensen tevreden te stellen. Meteen zette De Croo het handig om in een perfecte slogan: “Wie zijn hele leven lang heeft gewerkt, verdient een waardig pensioen.”
- “Dit regeerakkoord is het meest groene in de geschiedenis van ons land“, zo lanceerde De Croo een andere strijdkreet, deze keer voor de ecologisten in de regering. Grote investeringen verantwoorden die claim: er wordt 4,7 miljard euro vrijgemaakt, vooral in digitalisering en duurzaamheid.
- “Whatever it takes“, citeerde De Croo Mario Draghi, de baas van de Europese Centrale Bank, toen die de euro redde, om te onderlijnen dat deze regering het land uit de crisis zal sleuren. “Aan alle Belgen, ondernemers, investeerders, zeg ik klaar en duidelijk: deze regering zal alles doen wat nodig is om de crisis te overwinnen.”
- Over de stijl die hij wil hanteren, was hij helder: “Afbreken is gemakkelijk: het kost echt niet veel moeite, maar het brengt ons nergens. De voorbije jaren hebben we gezien hoe ruwheid en hardheid ook het politieke debat hebben overgenomen, maar wat heeft het ons bijgebracht?”
- De premier sloot af met een opvallend citaat, van de Italiaanse oud-premier Alcide De Gasperi: “De toekomst zal niet gebouwd worden met macht, noch met veroveringsdrang. Maar door de geduldige toepassing van de democratische methode, de constructieve geest van het akkoord, en door het respecteren van de vrijheid.”
Dat laatste is tekenend: De Croo wil absoluut niet in de boksring stappen met de oppositie, om daar alweer een rondje verbale klappen te gaan uitdelen. Neen, deze ploeg moet, na maanden van politieke immobiliteit en vijandigheid, dat net overstijgen, zo is de mantra.
Afwachten dus of hij en z’n nieuwe ploeg dat vandaag kunnen waarmaken: de oppositie was alvast scherp gisteren, in eerste reacties.
Zo had Bart De Wever (N-VA), de leider van nu de grootste oppositiepartij, het over “een regering zonder draagvlak, met een premier van de zevende partij én een regeerakkoord waarin rood en groen de boventoon zijn”. “Dat zeg ik niet, dat schrijft De Standaard, die mogen we toch geloven?”, zo stelde De Wever fijntjes op Terzake. “Vlaanderen zal de facturen betalen, maar dat rood en groen zijn wel niet de boventoon van deze regio, die heeft heel anders gestemd.”
Om 10 uur begint het debat, zaterdag om 14.30 uur, precies 48 uur na de regeerverklaring, volgt dan de vertrouwensstemming.

Opvallend: Premier De Croo moest meteen Europees aan de bak, en kreeg tussendoor ook de sleutels van de Zestien van Wilmès overhandigd.

Meteen na z’n maidenspeech als eerste minister, spurtte De Croo door naar een ander Europees gebouw, iets verderop, het Justius Lipsius, waar de Europese Raad verzamelde, om 15 uur. Daar beleefde De Croo dan z’n vuurdoop in het kransje van de 27 staats- en regeringsleiders van de Europese Unie.
“Ik ben erg blij hier te zijn, zodat ik mijn collega’s kan leren kennen, maar vooral kan aankondigen dat België eindelijk een regering heeft“, zo verklaarde De Croo aan de internationale pers.
Op de Raad kreeg hij, zoals verwacht, een hartelijk welkomst van de 51ste premier van België, Charles Michel (MR), die tegenwoordig voorzitter is van die Europese Raad. De opluchting bij de Franstalige liberaal moet zeer groot zijn: daar vreesden ze een scenario van Paul Magnette (PS) te moeten verwelkomen als nieuwe Belgische regeringsleider. Die zou dan niets anders gedaan hebben dan Michel saboteren, zo was de overtuiging: de relaties zijn niet bepaald amicaal.
Maar in de plaats kreeg Michel dus ook waar hij op hoopte: geen stoorzender, maar integendeel, “een vriend”, zo stelde hij letterlijk: “We hebben goed samengewerkt op Belgisch niveau, de afgelopen jaren”, verklaarde de voorzitter van de Europese Raad. Beiden waren zeer close toen Michel premier was. Toen al zag Michel in De Croo z’n gedroomde opvolger, ware het niet dat hij eerst eigenhandig nog z’n partijgenote Sophie Wilmès (MR) installeerde.
Overigens zwaaide Wilmès waardig af op de Zestien, met een applaus van heel haar staf, die zoals gebruikelijk op de trappen van de ambtswoning stonden opgesteld om afscheid te nemen. “Ik vertrek zonder tranen“, zei ze met een grote glimlach. Ze is voortaan vicepremier en kreeg haar droomdepartement van Buitenlandse Zaken.
Net daarvoor had Wilmès De Croo ontvangen op de Zestien, en de symbolische sleutels, in deze de ‘veiligheidsbatch’ van de premier, overhandigd aan haar opvolger. “Heel belangrijk, die sleutels”, stelde ze al lachend. Er waren de gebruikelijke cadeautjes: een vinylplaat met daarop een uitvoering van De Vier Seizoenen van Vivaldi.
En De Croo kreeg ook twee koffietassen, eentje met het nummer ’16’, en eentje met het nummer ’53’: een knipoog naar het adres waar de premier huist, en de hoeveelste in rij De Croo is. “Bedankt voor alles wat je gedaan hebt: je was een premier die een hele grote crisis het hoofd moest bieden. Dank voor al dat zware werk. Maar ook voor je uitstekend gevoel voor humor. In de moeilijke momenten heb je toch de gave om te kunnen lachen”, zo zei De Croo. “Je zal een uitstekende premier zijn”, antwoordde Wilmès.

Ook gebeurd: De nieuwe regering hield een eerste ministerraad.

Een pak volk zat er nog een beetje onwennig bij: er zijn niet zo gek veel ministers die echt regeerervaring hebben, in deze nieuwe ploeg. Zeker omdat ook de staatssecretarissen aanschoven, was het meteen een groep van 20 mensen rond de tafel.
Dat aantal is opvallend, omdat het een toename is, terwijl de trend net was om het aantal posten te beperken, de afgelopen jaren. De regering Di Rupo telde 19 posten, die van Michel had er 18, die van Wilmès had er slechts 13. Doordat bovendien zeven van hen in Vivaldi nu ook vicepremier zijn, neemt het aantal kabinetsmedewerkers opnieuw fors toe, een kwalijke trend in crisistijd.
Maar dat kan de pret niet drukken: het enthousiasme droop ervan af, bij zoveel nieuwe gezichten, en vooral de belofte van veel talent én ervaring in de samenstelling van de ploeg.
Alvast één persoon is bijzonder gelukkig daarover: de premier zelf. Die verwelkomde Vooruit-kopstuk Frank Vandenbroucke (‘Franky boy’ voor de Wetstraat-vrienden) hartelijk terug in de Wetstraat, maar is naar verluidt ook bijzonder opgetogen over de nieuwe vicepremier van CD&V, Vincent Van Peteghem. Die neemt de plek in van Koen Geens (CD&V), met wie premier De Croo een lastige relatie had in vorige regeringen.
Maar ook over neofieten als Annelies Verlinden, die voor CD&V Binnenlandse Zaken gaat doen, en Thomas Dermine, die voor de PS het relancebeleid in de regering vorm gaat geven, wekken op de Zestien groot enthousiasme op. “Zet maar geld in op die laatste, dat zal je wel zien”, zo is te horen.
Overigens valt op hoe de nieuwe leden van de regering meteen goed de boodschap van ‘samenwerking’ uitdragen. Het was de rode draad in de interviews die Villa Politica hield in de wandelgangen, en waarbij liefst vier nieuwe vicepremiers langsliepen.
- Vincent Van Quickenborne (Open Vld) straalt daarbij, de Kortrijkzaan is maar wat blij dat hij eindelijk terug is, in de cockpit van de macht: de gok die hij nam door zich compleet achter Egbert Lachaert (Open Vld) te scharen, betaalt zich nu dubbel en dik terug.
- Pierre-Yves Dermagne (PS) trotseerde meteen het Nederlandstalige spervuur van Linda De Win, maar stak zich daar allerminst weg: de man uit Rochefort onderlijnde dat hij als regionalist vanuit de Waalse regering was overgekomen, en niet van gedacht was veranderd. De ambities die hij heeft op het departement Werk zijn behoorlijk hoog.
- Vincent Van Peteghem belichaamt voortaan de ‘nouveau CD&V’ die voorzitter Joachim Coens (CD&V) installeerde: uit het niets meteen vicepremier én Financiën. Lastige vragen over Arco wist hij rustig en perfect te counteren: “De juridische procedure loopt”, herhaalde hij driemaal, met de glimlach.
- Petra De Sutter (Groen) is met Ambtenarenzaken en Overheidsbedrijven niet bepaald op haar droomdepartement beland: als arts en experte in fertiliteit had men toch misschien een andere portefeuille moeten in gedachten nemen. Maar ze liet het niet aan haar hart komen: “Ook in deze domeinen kunnen we groene ambities vooropstellen”, zo verklaarde ze.

Om te volgen vandaag: Zowel over de pensioenen als de taks op vermogens, plus het financieel realisme van Vivaldi, zullen onvermijdelijk vragen komen.

Al twee dagen, nog voor de eedaflegging van deze nieuwe ploeg, gist er een serieus probleem rond de communicatie over de pensioenen.
Vandaag herhaalt Meryame Kitir, de nieuwe minister van Vooruit, in Het Belang van Limburg nog eens duidelijk wat de socialisten nu al 48 uur verklaren: die verhoging richting 1.500 euro pensioen op het einde van een loopbaan, die is wel degelijk netto.
Dat is lijnrecht in tegen Georges-Louis Bouchez (MR), die bij hoog en laag in zowat elk interview stelt dat de stijging ‘bruto is, niet netto‘.
De zaak komt vandaag ongetwijfeld op het bord van de regering, in het debat. Dan zal de regering het toch meteen moeten uitklaren.
Ook een tweede punt van frictie tussen de liberalen, opnieuw de MR, en de rest, moet worden uitgeklaard: de taks op vermogens. De Tijd brengt vandaag de details van de Atoma-afspraken. Want in de tekst staat dan wel “dat de belastingen niet zullen stijgen”, er is wel degelijk een nieuwe taks gepland, bij de komende begrotingscontrole.
Die is al afgesproken dus: het zou gaan om een taks op transacties van meer dan 1 miljoen euro, waarbij meteen aan de bron zou worden belast. Op die manier vermijdt men dat men een vermogenskadaster moet oprichten.
Het nieuws stelt zeker de liberalen bloot aan behoorlijk wat potentiële kritiek: hun lijn was immers altijd dat er “geen nieuwe belastingen zouden bijkomen”. Ook daarover zette Bouchez brede schouders op de afgelopen dagen. Maar zowel Paul Magnette (PS) als Jean-Marc Nollet (Ecolo) wonden er geen doekjes om: die taks op grote vermogens zou er komen. “Er komt een rijkentaks“, zei Magnette letterlijk op LN24. Blijkbaar dus in de vorm van een transactietaks.
Overigens belooft het debat over het financieel realisme van De Croo I toch interessant te worden.
- Zo staat in de begroting een bedrag van meer dan 1 miljard aan nieuwe inkomsten voor de “strijd tegen fiscale en sociale fraude“. Hoe realistisch dat is, is maar de vraag.
- Een slankere overheid moet 600 miljoen opleveren. Dat lijkt compleet onhaalbaar: het vorige ‘redesign’, leverde nauwelijks iets op.
- Er moet 400 miljoen komen uit nieuwe accijnzen op tabak. Maar ook dat is een hoge inschatting, de vorige accijnsverhoging liep niet vlotjes.
- De werkgelegenheidsgraad opkrikken, onder meer door langdurig zieken aan het werk te krijgen, moet dan weer 600 miljoen opbrengen. Hoe dat zal gaan, zonder serieuze stok achter de deur, is een raadsel.
Bovendien moet daarbovenop nog 4 miljard bespaard worden op de begroting, en cours de route. Een boeiende kluif dus, voor de oppositie, om te zien hoe dat zal lukken. Nu al liggen de krachtlijnen vast: één derde besparingen, één derde nieuwe belastingen en één derde ‘diverse maatregelen’.

Belangrijk om te noteren: Het rommelt meteen serieus bij twee Vivaldi-partijen, omwille van de fameuze casting.

Bij Groen: Een broedermoord zindert na, maar vooral, de portefeuilles wegen licht.

Grote verwondering, teleurstelling en frustratie daarna, over de magere buit die voorzitter Meyrem Almaci (Groen) woensdag binnenhaalde in het allerlaatste onderhandelingsspel van Vivaldi: de bevoegdheden.
Met Energie had Groen wel dé portefeuille weggekaapt die iedereen voor Tinne Van der Straeten (Groen) zag, maar een verrassing was dat niet: aan de onderhandelingstafel had de groene politica iedereen verbluft met haar technische kennis, maar ook pragmatische visie op het energiebeleid.
Het waren vooral die andere bevoegdheden die tot tandengeknars leidden: met Ambtenarenzaken en Overheidsbedrijven, maar dat laatste dan wel zonder de NMBS én zonder de Nationale Loterij (het is staatssecretaris Sammy Mahdi van CD&V die daar met de cadeautjes kan gaan strooien voortaan) was het echt een mager beestje voor Groen.
“Het vermoeden bestaat dat Almaci doelbewust bevoegdheden koos, die niet pasten bij Kristof Calvo (Groen) z’n profiel. Waarom liet ze ‘politieke vernieuwing’, nochtans hét hoofdstuk waar hij zo hard op heeft gewerkt, zomaar liggen tijdens die onderhandelingen, terwijl wij dat hadden kunnen pakken?”, zo is in groene kringen te horen.
“Het klopt wel dat Groen met weinig eindigde, dat zagen wij aan tafel ook. Niet goed onderhandeld, neen. Maar meer vragen zijn daar niet bij gesteld toen”, zo is bij een betrokkene aan tafel te horen.
Hoe dan ook: zowat iedereen binnen Vivaldi ging ervan uit dat Calvo zou opduiken als vicepremier. Hij onderhandelde dagenlang mee de teksten, en was duidelijk een van de trekkers, zo is bij verschillende regeringsbronnen te noteren. “Ik was echt verbouwereerd toen ik hoorde dat die niet in onze regering kwam”, zo stelt een hoge onderhandelaar.
De manier waarop de interne keuze tot stand kwam, bij Groen, verscheurt bovendien de partij compleet. Almaci zelf deed, samen met Brussels minister Elke Van den Brandt (Groen), en twee partijsoldaten, David Dessers (Groen) en Niel Staes (Groen), het voorstel aan de partijorganen om niet Calvo, maar wel Petra De Sutter als vicepremier naar de regering te sturen. Zelf vond de groene voorzitter, die weken naast Calvo had onderhandeld, het niet nodig om haar kopstuk en fractieleider in te lichten, dat die uit de boot viel.
Calvo zelf vernam het, via een partijsoldaat, 30 minuten voor hij op het partijcongres heel het regeerakkoord zou verdedigen. Dat deed hij met verve, 98 procent keurde regeringsdeelname goed, waarna een nachtelijke discussie ontstond, die de Kamerfractie, met uitzondering van één Kamerlid, frontaal tegen de rest van de partij bracht.
Het werd een intern drama, waarbij Staes er zelfs mee dreigde dat heel de partijtop, inclusief Almaci, ontslag zou nemen, als niet De Sutter, maar Calvo minister zou worden. Als Europees Parlementslid was De Sutter nochtans voorzitter van de Commissie Interne Markt, een zeer prestigieuze post voor de Groene fractie. Federale ervaring heeft ze niet. Uiteindelijk won het kamp van Almaci en De Sutter de uitputtingsslag.
“Dit verdeelt de partij enorm. Na een verscheurende voorzittersverkiezing, waarbij Almaci het maar nipt haalde, is dit opnieuw een zware slag. Wij spreken maar als partij over ‘niet verdelen, maar mensen samenbrengen’, en ‘respect voor elkaar’, en dan doet onze voorzitter exact het tegenovergestelde. Ongezien”, zo is binnen Groen te horen.
“Dit is doodjammer, want terwijl we na zoveel jaar weer in de regering zitten, en euforisch hadden moeten zijn, drukt dit compleet de sfeer, en leidt dit tot diepe verdeeldheid”, zo stelt een ancien van Groen.
Almaci zelf doet er het zwijgen toe. Calvo reageerde wel kort op VTM Nieuws: “We schuiven twee heel sterke mensen naar voren. Maar het is wrang. De manier waarop het is verlopen, had wel anders gekund. Daar ga ik wel eens goed over nadenken.” Het is voorlopig niet duidelijk of Calvo verdergaat als fractieleider.
In kringen rond voorzitter Almaci klinkt het “dat ze geen commentaar geeft op interne vergaderingen“. “Als ze daarop reageert, dan doet ze dat rechtstreeks binnen de partij.”

Bij de MR: De bokkensprong te veel voor Georges-Louis Bouchez (MR)?

De Franstalige pers is voor het eerst dodelijk, over het optreden van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez, de opvallende voorzitter van de Franstalige liberalen.
Bouchez gebruikte de benoeming van zijn federale ministers als machtsmiddel, waarbij hij als enige voorzitter weigerde in de loop van woensdagavond en -nacht de namen voor zijn partij te lossen: iedereen van de MR werd in spanning gehouden, de hyperprésident liet z’n kopstukken allemaal een nachtje aan een touwtje bengelen.
Toen hij dan ’s morgens, via Twitter, de namen loste, ontplofte in Namen, in de Waalse regering een bommetje. Daar werd Valérie De Bue (MR), Waals minister van Toerisme, uit de regering geknikkerd, om plaats te maken voor Denis Ducarme (MR). Die was tegenstander van Bouchez bij de voorzittersverkiezingen in het najaar van 2019 en scoorde niet slecht. Ducarme eiste z’n plek dus nu op, en wilde boter bij de vis.
Alleen, Bouchez negeerde daarbij z’n twee kopstukken in de Waalse regering, Willy Borsus (MR) en Jean-Luc Crucke (MR): beiden moesten de vervanging via de pers vernemen. Zij reageerden woest, en gingen op de rem staan: decretaal moeten er in de Waalse regering een derde vrouwen zitten. Met De Beu eruit ging dat niet.
De schade was groot: Ducarme was twee uur minister, maar moest toen weer gaan. Want Bouchez bombardeerde prompt Ducarme dan tot voorzitter van de Kamerfractie. Waarna die fractie in opstand kwam.
Zo leek de beerput open te gaan: plots staat in La Libre en L’Echo kritiek te lezen over de houding van Bouchez tijdens de onderhandelingen. Daarbij had de MR-voorzitter zowat iedereen geschoffeerd en geïrriteerd, wat bijna leidde tot een exit uit de federale, maar ook Waalse regering.
Maar met de vernedering voor De Bue en de andere kopstukken in de Waalse regering, jaagde hij hele vleugels van de partij tegen zich in het harnas: de vrouwen, die zich geschoffeerd voelden, de regionale groep, die al veel langer vindt dat Bouchez zich te veel moeit, en uiteraard ook het kamp-Ducarme, dat eveneens wel bijzonder onheus behandeld werd.
Dat bovendien de compleet onbekende Matthieu Michel (MR), broer van Charles, plots staatssecretaris wordt, duidt op een vriendjespolitiek bij de MR, waar Bouchez net van beloofd had dat die zou eindigen met zijn voorzitterschap. Ook dat leverde kritiek op, en bracht broer Michel in verlegenheid: de clan-Michel moest plots ontkennen betrokken geweest te zijn bij heel het onfraaie schouwspel.
Het betekent in elk geval een ferme tik voor Bouchez, die door vriend en vijand als de grote potentiële stoorzender van Vivaldi gezien wordt.