Orkaan Maria bracht meer dan 100 apen die op een Caraïbisch eiland leven dichter bij elkaar en hielp hen de nasleep van de storm te overleven. Dat is de conclusie van een recent onderzoek gepubliceerd in toonaangevend vakblad Current Biology. Hoe verklaren de wetenschappers deze bevinding?
Al tientallen jaren volgen biologen de allianties, machtsstrijden en sociale relaties van de verwilderde resusmakaken (Macaca mulatta) op Cayo Santiago, een klein eiland in de buurt van Puerto Rico.
Nadat orkaan Maria het eiland in 2017 verwoestte, onderzocht een team wetenschappers onder leiding van Lauren Brent (University of Exeter) hoe de ramp de sociale interacties van de apen beïnvloedde.
De wetenschappers merkten dat er relatief weinig volwassen makaken stierven in de zes maanden na de storm.
Maria had bijna tweederde van de vegetatie op het eiland weggevaagd, waardoor de concurrentie om een stek in de schaduw en het voedsel wel moest zijn toegenomen.
Weggespoeld eiland
Het woongebied van de bestudeerde makaken is een mini-eiland van 600 op 400 meter. In de loop der jaren is de apenkolonie uitgegroeid tot ruim 1.000 leden, verdeeld over verschillende groepen. Daarvan werden er voor het huidige onderzoek twee nauwlettend bestudeerd: de ene onderzochte groep (KK) had 66 volwassen leden, en de andere (V) 93 leden.
De V-groep woont sinds de orkaan zelfs op een eigen eilandje omdat hun stukje van het eiland door de storm werd weggespoeld van het hoofdeiland.
De makaken leven overigens niet echt in het wild: ze worden iedere dag van voedsel en water voorzien. Ook hebben ze geen natuurlijke vijanden.
De gegevens uit de twee jaar voor de storm werden vergeleken met die van het onderzoek het jaar na de storm.
Onderzoek
De sociale verhoudingen bij de apen werden al jaren bepaald door te tellen hoe vaak apen binnen twee meter van elkaar zitten en wie elkaar hoe vaak vlooit, schrijft NRC. ‘Het meetellen van de vlooicijfers is belangrijk omdat door het gebrek aan schaduw de apen noodgedwongen al dichter op elkaar waren gaan zitten op de overgebleven plekken in de schaduw’, weet de Nederlandse krant.
De makaken zaten na de storm vier keer zo vaak dichter bij soortgenoten en ze vlooiden elkaar 50 procent vaker. De conclusies waren voor beide meetcategorieën hetzelfde: vooral de apen die voorheen weinig sociale contacten hadden, investeerden daar nu wel in.
Voor apen die al veel sociale contacten aanhielden, veranderde er weinig.
Intensiteit
Opvallend is dat vooral de hoeveelheid sociale contacten toenam, niet de intensiteit van de vriendschappen.
Prof. Brent merkte in Brits dagblad The Independent op dat het team verbaasd was over de mate van tolerantie die de apen ten opzichte van elkaar aan de dag legden.
‘Dit waren niet altijd actieve interacties – tolerantie kan ook betekenen dat je gewoon een schaduwrijke plek deelt om te zitten. Onze beste vrienden kunnen ons veel geven. Maar soms hebben we een sociaal netwerk nodig waarin iedereen gewoon vriendelijk genoeg is,’ voegde ze eraan toe.
Aan naaste familie werd na de storm niet méér aandacht gegeven dan ervoor.
Klimaatverandering
Brenda McCowan, professor in de volksgezondheid en voortplanting aan de School of Veterinary Medicine van de Universiteit van Californië, beargumenteerde bij CNN dat ‘dit onderzoek ook inzicht verschaft in hoe mensen zouden kunnen omgaan met de toenemende dreiging van een klimaatcrisis’. Rhesusapen zijn immers nauwe evolutionaire verwanten van de mens en delen veel kenmerken van hun biologie en gedrag met ons.
Orkaan Maria kostte het leven aan meer dan 3.000 mensen in het Amerikaanse gebied.
Sociale contacten tussen eilandmakaken namen toe nadat een orkaan de vegetatie van hun wooneiland wegblies. Dit zou een inzicht kunnen bieden in hoe mensen met elkaar omgaan als er zich meer natuurrampen voordeden. Rhesusapen zijn immers nauwe evolutionaire verwanten van de mens.
‘Opvallend is dat vooral de hoeveelheid sociale contacten toenam, niet de intensiteit van de vriendschappen.’
Lees ook:
- Waarom de wereld meer apen nodig heeft in de strijd tegen Covid-19
- Mensapen krijgen experimenteel coronavaccin in San Diego
(jvdh)