Het wijnerfgoed van Turkije is bijna 7.000 jaar oud en de hedendaagse wijncultuur blijft evolueren. Hoewel hier enkele van ’s werelds oudste bekende druivenrassen worden verbouwd, hebben de afgelopen jaren de lage binnenlandse consumptie en een wet uit 2013 die reclame en marketing voor wijn of gedistilleerde dranken verbiedt, ertoe geleid dat veel Turkse wijnproducenten zich tot de exportmarkt wenden. En dat is goed nieuws, want Turkije zit vol verrassingen voor wijnliefhebbers en biedt veel meer dan eenvoudige, goedkope wijnen om je kebab mee weg te spoelen tijdens een strandvakantie.

Het Anatolische schiereiland, dat het grootste deel van het huidige Turkije vormt, heeft een gedocumenteerde wijngeschiedenis van 7.000 jaar. Zelfs het woord “wijn” zou z’n oorsprong vinden in het Hettitische “wiyana” toen de Hettieten deze landen regeerden tussen 1.600-1.178 voor Christus.

Na de Hettieten, bleven Frygische, Griekse en Romeinse culturen wijn verbouwen in het huidige Turkije. Toen de Turken in de 11e eeuw arriveerden en zich bekeerden van het Griekse christendom tot de islam, werd het consumeren en produceren van alcohol een taboe. Grotendeels uit economische redenen stond het Ottomaanse Rijk (1299-1923) niet-islamitische minderheden (Grieken, Armeniërs, Syriërs onder andere) toe om alcohol te produceren, maar onder strikte regels en zware belastingen.

Aan het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw, toen phylloxera de wijngaarden van Europa verwoestte, groeide de vraag naar wijn die niet werd aangetast door de plaag. De Turkse wijnexport naar Europa bedroeg in 1904 in totaal 340 miljoen liter, een cijfer dat aanzienlijk hoger is dan de 75 miljoen liter die het land momenteel per jaar produceert. Van 1920 tot 1924 verbood Turkije kort de verkoop, productie, import en consumptie van alle alcohol.

In dezelfde periode eindigde de Ottomaanse heerschappij en werd de nieuwe Turkse Republiek gevormd. Die probeerde de wijnproductie in Turkije nieuw leven in te blazen met het staatsmonopolie Tekel. In de jaren 1950 startte de regering met het aanplanten van Franse druiven, waaronder Semillon, Gamay, Pinot Noir en Cabernet Sauvignon in de Egeïsche Zee en Thracië. Maar een echte drang naar kwaliteit kwam pas in de jaren negentig, toen boutique producenten Sarafin en Gülor baanbrekend werk verrichtten met internationale cepagewijnen.

1.000 inheemse druivensoorten, maar er worden er slechts 30 gebruikt bij het maken van wijn

Momenteel is Turkije de op zes na grootste druivenproducent ter wereld, hoewel het meeste daarvan wordt geconsumeerd als tafeldruiven of rozijnen. De commerciële wijnbereiding is nog steeds een zeer kleine industrie die wordt gedomineerd door een handvol wijnmakerijen die bereid zijn om door de zwaar gereguleerde alcoholwetten van het land te navigeren. Er zijn ook steeds meer vrouwen bij betrokken, van productie tot marketing.

Turkije is naar verluidt de thuisbasis van ongeveer 1.000 inheemse druivensoorten, maar er worden er slechts 30 gebruikt bij het maken van wijn. Belangrijke lokale rode druiven zijn de tanninerijke, bijna Nebbiolo-achtige Bog ̆azkere, de fruitige Oküzgözü en lichte Kalecik Karası; terwijl in de blanken de stalen Emir en weelderige Narince het meest voorkomen, terwijl de zeldzamere Kinali Yapıncak aan populariteit wint. Internationale variëteiten worden nog steeds op grote schaal aangeplant: Chardonnay en Sauvignon Blanc voor witte wijnen en Cabernets Sauvignon en Franc plus Syrah voor rode wijnen.

Turkse wijnregio’s

Er is geen officieel appellatiesysteem in Turkije. Het land is verdeeld in zeven verschillende geografische wijnregio’s, waarbij de Egeïsche Zee, Marmara en Centraal-Anatolië het leeuwendeel van de productie voor hun rekening nemen. Elazıg en Diyarbakır in Oost-Anatolië staan ​​bekend om respectievelijk Oküzgözü en Bog ̆azkere, en rode melanges die beide varianten bevatten, zijn geweldige tafelwijnen. Het nabijgelegen Tokat is de thuisbasis van de witte Narince-druif, die de potentie heeft om enkele van de beste witte wijnen van Turkije te maken.

De plateaus van Urla en Güney in de Egeïsche regio zijn ook belangrijke gebieden voor wijnbouwactiviteiten, voornamelijk voor internationale variëteiten – vooral Güney, met een koel klimaat op 900 meter hoogte waardoor de oogst tot in november doorgaat. Ook Thracië in Marmara is een bekend gebied voor zowel lokale als internationale druiven, en hier zijn veel producenten gevestigd.

De Centraal-Anatolische regio Cappadocië, die bekender is als toeristische bestemming, is ook een belangrijk wijnbouwgebied met vulkanische bodems en een continentaal klimaat, perfect voor zuurrijke minerale witte wijnen zoals Emir.

De moderne Turkse wijnindustrie

Volgens sommige bronnen drinkt 80% van de hedendaagse Turken geen alcohol. Het nationale gemiddelde voor wijnconsumptie wordt geschat op één liter per persoon per jaar, vergeleken met meer dan 30 liter bij ons. De daling van de binnenlandse consumptie is deels te wijten aan regelgeving die in 2003 onder de Turkse premier Abdullah Gül werd ingesteld en die werd afgedwongen door zijn opvolger, Recep Tayyip Erdoğan. Erdoğan, een geheelonthouder, heeft verklaard dat de nationale drank van het land geen bier, wijn of raki is, maar ayran, een niet-alcoholische yoghurtdrank. Beleid dat tijdens het presidentschap van Erdoğan is uitgevaardigd en gehandhaafd, heeft de reclame, marketing en verkoop van bier, wijn en sterke drank in Turkije beperkt.

(jvdh)