Op plaatsen waar cannabis legaal is en/of waar het makkelijk toegankelijk is voor medisch gebruik, zakt het aantal overdosissen door opiaten zoals heroïne maar ook zware pijnstillers spectaculair. In de VS en Australië zeggen officiële instanties nu ook voor het eerst dat er een rechtstreeks verband is tussen heroïnegebruik en overdosissen en het voorschrijfgedrag van artsen. Hoe we met een overaanbod aan goedkope heroïne in onze contreien zijn verzeild geraakt de jongste tijd, is trouwens ook een interessant verhaal.

Tegenstanders van de legalisering van cannabis hebben altijd als één van de belangrijkste argumenten gegeven dat wie begint met een jointje te roken gaat eindigen met een naald in zijn arm. Maar er is nooit echt aangetoond kunnen worden dat cannabis meer een eerste stap is naar hard drugs-gebruik dan andere genotsmiddelen.

Uit onderzoeken van de jongste jaren wisten we bijvoorbeeld dat relatief gezien meer mensen de stap van sterke drank en alcohol naar hard drugs zetten dan cannabisgebruikers. Nu blijkt dat op die plaatsen waar cannabis legaal is en/of waar het toegelaten is voor medisch gebruik het aantal doden van overdosissen door het gebruik van opiaten spectaculair daalt.

25 à 33 % minder drugsdoden waar cannabis legaal is

In de 23 Amerikaanse staten waar dat ondertussen het geval is, daalde het aantal doden door gebruik van dingen als heroïne maar ook zware pijnstillers met gemiddeld 25 procent. In die staten waar cannabis het langst en het meest gelegaliseerd is, is de daling nog spectaculairder: daar vallen een derde minder doden door overdosissen van opiaten.

Hierbij valt overigens aan te stippen dat in de westerse wereld er nog steeds acht keer meer mensen om het leven komen elk jaar door misbruik en overdosissen van pijnmedicatie en slaapmiddelen waar ze een voorschrift voor hebben dan door illegaal verkregen drugs. In West-Europa alleen vallen elk jaar meer dan 20.000 doden door een overdosis van een pijnstiller of een slaapmiddel waar een voorschrift voor is.

Bewijs

Soit, voor de studie werd gekeken naar de database met overlijdensakten in 50 Amerikaanse staten. Het aantal doden door een overdosis heroïne in de VS is de jongste jaren telkens met 8 à 9 procent gestegen, en het aantal doden door overdosissen pijnstillers is zelfs verviervoudigd in de VS de jongste tien jaar. Maar, dus niet waar cannabis voorhanden is op een legale manier.

Het bewijst alvast dat daar waar cannabis als een legaal alternatief voorhanden is voor mensen die pijn lijden of hun toevlucht zoeken tot opiaten zoals morfine en zelfs heroïne, het een grote impact heeft op het aantal fatale overdosissen.

Officieel een link gelegd nu tussen drugsdoden en voorschrijfgedrag

Echt verwonderlijk is dat niet, zeker in het licht van iets anders dat deze week uitkwam: in twee landen, de VS en Australië, is voor het eerst officieel een link gelegd tussen het voorschrijfgedrag van artsen van zware pijnstillers met opiaten en de toename van het aantal heroïneverslaafden en -slachtoffers.

Het Amerikaanse CDC (Center for Disease Control and Prevention) zei in een rapport dat het deze week uitbracht dat de toename in het voorschrijven en gebruik van pijnstillers op voorschrift van de jongste 15 jaar voor een groot stuk verantwoordelijk is voor een toename in het heroïnegebruik en het aantal heroïnedoden. Ook de Australische gezondheidsdienst AMA legde dezelfde link deze week.

Zowel in de VS als in Australië stellen ze een spectaculaire toename van het gebruik van zware pijnstillers vast. Artsen schrijven die nu 10 tot 15 keer meer voor dan vijftien jaar geleden, een cijfer dat ook in Europa in die lijn blijkt te liggen.

Oxy en tramadol

Het gaat om dingen zoals oxycodone, bekend als Oxycontin, maar van verschillende fabrikanten en ondertussen ook in generische vorm verkrijgbaar. Of het beruchte Vicodin of Tramadol zoals wij het kennen.

Voor ons land zijn er geen officiële cijfers, maar een rondvraag bij apothekers leert ons dat ook in Vlaanderen steeds meer mensen die zware, verslavende pijnstillers nodig hebben. Ze spreken van “makkelijk een verviervoudiging” van het aantal voorschriften de jongste jaren.

Zes op de tien

Het probleem is dat die pijnstillers niet alleen erg sterk zijn, ze zijn ook bijzonder verslavend. Wat nu in de hele westerse wereld wordt vastgesteld is dat wanneer artsen stoppen met ze voor te schrijven aan patiënten omdat ze oordelen dat ze die niet meer nodig hebben in hun behandeling, tot 6 op 10 van de patiënten op zoek gaan naar die pijnstillers omdat ze er aan verslaafd zijn.

En waar een vraag is, ontstaat een aanbod. En pijnstillers met opiaten zoals “oxy” blijken bijzonder makkelijk te koop en te bestellen op het internet. Of ze worden gewoon gedeald. Een steeds groter wordende proportie van de handel van de Mexicaanse drugskartels maar ook de Italiaanse en Russische maffia is in dit soort pijnstillers.

De nieuwe junkie: rijker, blanker en met een pijn-verleden

In de VS, maar ook in de UK en Canada bijvoorbeeld, stellen ze vast dat de nieuwe heroïneverslaafde verschilt van de junkies van vroeger: blanker, rijker en in bijna de helft van de gevallen met een verleden van door artsen voorgeschreven, zware pijnstillers.

De stap van die pijnstillers naar heroïne wordt niet alleen gezet omdat die heroïne sterker is, maar ook omdat die zo goedkoop is en zo overvloedig verkrijgbaar.

“It is a trend we’re really concerned about because the overprescription of opioid leads to doctor shopping, people trying to get more drugs, and when that doesn’t work, then they turn to the streets and try and get another form of those drugs”, zegt het hoofd van de Australische gezondheidszorg bijvoorbeeld. “When addicts are unable to get prescription medications to feed their habit, many turn to heroin, which is often cheap and accessible”, schrijft het CDC in z’n rapport.

Hoe het komt dat heroïne zo overvloedig verkrijgbaar is, en zo goedkoop is tegenwoordig, is overigens voor een heel groot stuk te wijten aan de politieke beslissingen die de jongste 14 jaar in het Westen zijn genomen. En het is een direct gevolg van de oorlog tegen het terrorisme.

Door het mislukken van de oorlog van het Westen in Afghanistan is er meer heroïne dan ooit op de markt, en hij is goedkoper dan ooit tevoren.

Sinds 2011 is de productie van papaver, voornamelijk om heroïne te maken, alweer met 60 procent toegenomen in Afghanistan. Vorig jaar alleen al was de stijging opnieuw 17 procent. Er wordt nu vijf keer meer papaver verbouwd in Afghanistan dan in de periode voor de interventie van de westerse coalitie in 2002. In Afghanistan wordt nu meer dan 80 procent van alle papaver in de wereld verbouwd, en het land produceert meer dan 90 procent van alle opium en heroïne.

Geld gegeven voor een waterput? Raad eens waar ze die voor gebruiken?

De jongste drie jaar is er voor 200.000 hectare aan papavervelden bijgekomen. 2.000 vierkante kilometer, da’s een hoop plantjes. En dat is gelukt dankzij irrigatieprojecten, betaald met de steun van het Westen. Gezond en toegankelijk water was één van de prioriteiten in de humanitaire hulp aan Afghanistan. Er werden sinds 2002 duizenden putten voorzien van moderne pompen. Er werden dammen hersteld en bijgebouwd op rivieren. Ondergrondse en bovengrondse kanalen aangelegd. En naar schatting 80 procent van al die dingen worden gewoon gebruikt om papavervelden te irrigeren.

Taliban, al-Qaida, IS

Een VN-rapport concludeerde in december nog dat “we ervan kunnen uitgaan dat de meeste infrastructuurwerken, zoals nieuwe en betere wegen, in grote mate bijdrage tot de groei van de drugshandel”.

De Taliban en al-Qaida, die voor een groot stuk de productie controleren, houden er jaarlijks ongeveer drie miljard euro aan over.

Ons kent ons en gunt elkaar ook wel eens wat, en ongeveer de helft van alle heroïne richting Rusland en Europa, passeert ondertussen door de handen van Islamitische Staat, dat daar vorig jaar ongeveer een miljard aan verdiende, zei Viktor Ivanov, het hoofd van de FSKN, de Russische narcoticabrigade op 7 maart nog op een conferentie van drugsbestrijdingsdiensten.

Hoe Iran van Afghaanse drugs z’n business maakte

Islamitische Staat en Iran, en Iran en de Taliban: dat zijn geen goeie vriendjes. Soennieten versus sjiieten weetjewel. Maar als het om geld gaat, dan kan die rivaliteit wel even aan de kant blijkbaar. Voor IS de heroïne in handen krijgt, moet die onder meer langs Iran passeren. En de beruchte Iraanse Revolutionaire Garde, de al-Quds, de geheime dienst die samenwerkt met onder meer Hezbollah, maar ook de Houthi’s die onlangs in Jemen een coup pleegden.

Enkele jaren geleden sloten Mullah Naim Barich, de Talibanleider in de zuidelijke Afghaanse provincie Helmand en zijn tegenhanger over de grens, generaal Gholamreza Baghbani van de Revolutionaire Garde in Anzar een deal. Een drugsdeal die van de Revolutionaire Garde een player maakte, en die ondertussen zelfs gezorgd heeft voor een aantal partnerships met Mexicaanse drugskartels.

De Albanezen, de Bulgaren en de Roemenen

Het komt erop neer dat de Revolutionaire Garde zich ondertussen ook flink laat financieren door een deel van de ketting tussen producent en gebruiker te zijn. Al in 2012 werd een rapport gepresenteerd aan het Amerikaans Department of Treasury (USDOT) waarin bewijs werd aangeleverd dat generaal Baghbani de smokkel van heroïne en opium ondersteunde en dat “as part of a broader scheme to support terrorism.” Er is ook bewijs dat de generaal van de Quds nauwe contacten onderhoudt met “Albanian, Bulgarian and Romanian crime organizations involved in transporting Afghani heroin to the West” en dat hij in de andere richting zorgt dat chemicaliën nodig om heroïne te produceren de Iraanse grens over geraken.

Revolutionaire Garde heeft ondertussen z’n eigen drugslabs

Een ander rapport, van de Office of the Director of National Intelligence (ODNI), uit 2013, meldde dat de Iraanse Revolutionaire Garde hun eigen, autonome apparaat aan het opzetten waren, waarmee zelf heroïne kon worden geproduceerd en gedistribueerd. “Members of the organization bring tremendous quantities of raw opium from Afghanistan to Iran, which are processed into heroin and other opiates in local labs. These drugs are then transported westwards through the extensive smuggling network established by the Revolutionary Guards, which consists of large fleets of ships and planes, straw companies, and secret bank accounts.”

Datzelfde rapport waarschuwde dat “The Revolutionary Guards and the world of organized crime is a phenomenon in the absence of appropriate attention and response, has deadly significant strategic ramifications. The IRGC’s labyrinth snakes through in the international drug trade, both directly and through proxies such as Hamas & Hezbollah. This involvement provides the organization with access to sources of financing that bypass international sanctions, as well as to sophisticated operational platforms that support its subversive efforts aimed at the West.”