Terwijl er momenteel naar oplossingen door de Europese politici wordt gezocht om de migratiedruk op Griekenland te verminderen en de Balkanroute gesloten te houden, hebben vluchtelingen en mensensmokkelaars al lang een alternatieve route gevonden. Bovendien: de aangekondigde deal met Turkije die de hoeksteen moet vormen van het beleid om asielzoekers te weren? “Europa moet geen wonderen verwachten van Turkije bij het terugdringen van het aantal vluchtelingen. Het is niet ons doel om het leven in Europa comfortabeler te maken”, luidt het aan Turkse kant daarover.
Deze week deed de Poolse EU-voorzitter Tusk nog een “indringende” oproep aan alle economische migranten om niet naar Europa te komen. “Geloof niet wat mensensmokkelaars zeggen. Riskeer jullie levens – en geld – niet. Het heeft geen zin”, zei hij. De Europese Unie heeft een belangrijke deal gesloten met Turkije in het vluchtelingendossier. Ankara zegt dat het bereid is om alle niet-Syrische vluchtelingen die voet aan wal zetten op Griekse eilanden, terug te nemen. Daarnaast zou Turkije ook van plan zijn om harder op te treden tegen mensensmokkelaars die de vluchtelingen vanuit Turkije de zee opsturen naar de Egeïsche eilanden.
Het werd met veel vertoon kenbaar gemaakt. Maar, Europa moet geen wonderen verwachten van Turkije bij het terugdringen van het aantal vluchtelingen. De EU probeert het probleem te veel over de schutting van Turkije te gooien, zegt Murtaza Yetis, de grote man achter de schermen bij onderhandelingen met de Europese Unie over de vluchtelingencrisis.
“Het zou een vergissing zijn om te denken dat Turkije het politiebureau van Europa is”, zegt Yetis. Hij is aangesteld door premier Davutoglu om alle ministeries aan te sturen die zich bezighouden met de vluchtelingenstroom uit Syrië. Het in Europa veelgehoorde verwijt dat Turkije te weinig doet om de crisis te bezweren, wijst Yetis van de hand. Hij benadrukt juist dat Europa verkeerde verwachtingen heeft.
“Turkije is hard aan het werk, maar niet met het doel om het leven in Europa comfortabeler te maken. Ons belangrijkste doel is de aanpak van de redenen achter deze crisis. Dat is voor ons belangrijker dan het naar beneden brengen van het aantal vluchtelingen dat naar Europa gaat”, zegt Yetis.
Dat is een toch ietwat andere versie dan we van de Europese kant te horen kregen over de invulling van het akkoord met Turkije. Eind november vorig jaar kwamen de EU en Turkije al tot afspraken over de vluchtelingencrisis. Europa geeft Turkije drie miljard euro, in ruil daarvoor verbetert Turkije de levensomstandigheden van vluchtelingen, zodat ze in Turkije blijven.
Andere golflengte
Maar daarmee is het probleem niet weg, zegt Yetis. “Ik vind het niet correct om te zeggen: wij geven jullie geld en jullie stoppen de vluchtelingenstroom. Het is een grote fout om te verwachten dat dit met het overmaken van drie miljard euro is opgelost. Turkije heeft in zijn eentje al zeker drie keer zoveel uitgegeven als de hele EU zal uitgeven aan de opvang van Syrische vluchtelingen in Turkije. Het Europese publiek richt zich alleen op het stoppen van de oversteek vanuit Turkije. Het feit dat dit gezien wordt als de enige oplossing, is een verkeerde houding.”
Alweer: andere golflengte toch waar ze in Turkije op zitten lijkt ons. Donderdag zei de Nederlandse premier Rutte (Nederland is momenteel voorzitter van de EU) dat “Turkije ervoor moet zorgen dat het aantal migranten dat de oversteek naar Griekenland maakt richting nul gaat. Bovendien moet Turkije meer migranten terugnemen die geen recht hebben op bescherming”.
EU-president Donald Tusk eiste eerder deze week al dat Turkije zorgt voor een ”duidelijke en significante’’ afname van de vluchtelingenstroom.
“Moeten” en “eisen”
“Moeten” en “eisen” van de Turken: maar waarom zouden ze? Of klopt er toch iets van wat in een Oostenrijkse krant verscheen, namelijk dat als pasmunt toch beloofd zou zijn dat Turkije bij de EU mag?
De instroom van asielzoekers naar de Griekse eilanden blijft overigens de afgelopen dagen aanhouden. Omdat Macedonië de grens heeft gesloten en dagelijks slechts mondjesmaat migranten doorlaat, lopen die allemaal vast in Griekenland. Hoewel.
Naar Italië dan maar
Op Facebook en Whatsapp worden al verschillende alternatieve routes aangeprezen die heel duidelijk stellen dat ze de blokkades en gesloten buitengrenzen omzeilen. Volgens het Italiaanse ministerie van Binnenlandse Zaken bieden mensensmokkelaars nu al aan om migranten in Griekenland per boot naar de oostkust van Italië te brengen, voor zo’n 6.000 à 7.000 euro per persoon. Inbegrepen: eerst overzet naar Griekenland, dan een busreis van Griekenland naar Albanië, en daarna een trip vanop een strand tussen Durres en Vlore met een rubberbootje over de Adriatische Zee. Die is tussen Albanië en het Italiaanse Brindisi maar zo’n 50 zeemijlen breed.
De tocht duurt hooguit twee uur in de snelle rubberbootjes, die, zoals de Albanese drugsmaffia goed weet, niet zichtbaar zijn op de radar. Ook bieden mensensmokkelaars boottochten vanuit Montenegro aan, een andere beruchte smokkelroute voor drugs.
Summer is coming
De Italianen houden er alvast rekening mee dat ze de volgende tijd duizenden vluchtelingen over zich heen kunnen krijgen. Tot voor kort was dat niet zo’n probleem voor de regering in Rome, want de asielzoekers wilden allemaal zo snel mogelijk weg uit Italië. De Italianen registreerden vluchtelingen ook niet. Dat was weliswaar tegen het Dublinakkoord, maar, redeneerden ze, de rest van Europa helpt ons niet met het redden en bieden van eerste opvang, dus, ze kunnen de pot op.
Maar ondertussen heeft Oostenrijk z’n grenzen gesloten. Het controleert onder meer aan de Brennerpas. Ook de Fransen voeren grenscontroles uit. En de Italianen dreigen dus met een pak vluchtelingen opgescheept te raken. Bovendien hervat over een maand of twee ook weer de oversteek vanuit Noord-Afrika naar Sicilië. Die ligt nu stil wegens te gevaarlijk op zee, maar eenmaal naar de zomer toe, komt de smokkel van daar weer op gang.