Wraak? Bewijs dat er een nieuwe cel actief is? Incompetentie van de veiligheidsdiensten? Een teken dat het netwerk rond Salah Abdeslam wel degelijk nog functioneert? Of geen van al die dingen? Waarom is in Brussel vandaag dit vreselijk drama gebeurd?
De aanslagen in Brussel tonen alvast twee zaken. Ten eerste: één zwaluw maakt de lente niet. En zoals zovelen onder ons al vreesden: de euforie bij het klissen van Salah Abdeslam was niet alleen ongepast, het was ook dom en getuigt van een verregaande naïviteit en onwetendheid over hoe jihadistisch terrorisme anno 2016 werkt.
Kopstuk
Zogezegd Europa’s meest gezochte terrorist, was ie, Salah. Er was – we quoten de politici – “een zware klap toegebracht” aan het terrorisme in ons land. Als zowel de beleidsmakers als de Europese veiligheidsdiensten moeite zouden doen om bij de tijd te komen, en eens echt goed te gaan kijken wat er juist achter de aanslagen zit die de jongste jaren in onze contreien zijn gebeurd, dan zouden ze zoiets niet zeggen.
Cellen die geleid worden door “kopstukken” en in een hiërarchie staan waardoor ze instructies krijgen van hogeraf (Islamitische Staat in het kalifaat bijvoorbeeld): dat is old school-terrorisme. Alle aanslagen die in Europa door jihadisten gepleegd zijn de jongste jaren waren initiatieven van de daders zelf, gefinancierd door de daders zelf en – nog iets dat zwaar onderschat blijft – er waren in heel veel gevallen linken met wat we dan maar niet-ideologisch zwaar banditisme zullen noemen.
Zaventem
Wat Jan Jambon (N-VA) zei afgelopen weekend, dat het twee kanten kon uitgaan, een escalatie “ofwel trekken andere cellen zich terug” … waarom zouden die zich terugtrekken? Gewelddadig jihadisme en islamistisch terreur stop je niet met individuen uit te schakelen. Integendeel. Osama Bin Laden is het beste bewijs.
Een tweede zaak: bent u nog op Zaventem geweest recent? Dan schoot u wellicht ook in de lach (figuurlijk dan, het is geen dag om lollig te doen) toen u een luchtvaartspecialist hoorde verklaren dat de luchthaven van Zaventem geldt als één van de best beveiligde ter wereld.
Echt iedereen kon met eender wat binnenwandelen in die vertrekhal. We gaan ons niet begeven in de discussie of je sowieso dit soort aanslagen kan voorkomen, maar laten we ook eerlijk blijven: wie beweert dat er daar veel moeite is gedaan om dit voorkomen, zit er ferm naast.
Link met Salah
Het is momenteel nog koffiedik kijken naar het waarom en wie. Maar, als we een piste er even willen uitlichten, dan is het deze: er is wel degelijk een link met Salah Abdeslam. Het lijkt heel erg mogelijk dat de daders van de aanslagen van vandaag plaatsvonden omdat de plegers ervan geen risico wilden nemen dat Abdeslam zou doorslaan.
Ze kregen daarvoor serieus wat incentives: een aantal mensen hebben dingen gezegd na zijn aanhoudingen die ze nooit hadden mogen zeggen. Onze minister van Buitenlandse Zaken, Didier Reynders, op kop. Zaterdag verklaarde die doodleuk dat Salah Abdeslam aan zijn ondervragers had toegegeven dat “hij van plan was om in Brussel aanslagen te plegen” en, en dit is veel belangrijker: “dat we een nieuw netwerk van mensen rond hem in Brussel zien nu”.
Broeders-in-de-waanzin
Eerder hadden mogelijke kompanen al te horen gekregen van de advocaat van dat er grote kans was dat Salah Abdeslam zou zingen als een vogeltje. Mary zei niet letterlijk maar suggereerde dat zijn cliënt alles eens goed uit de doeken zou doen in ruil voor strafvermindering. Ook de media liet zich lekker gaan. Het was speculeren tegen de sterren op in de kranten en op tv over de aanhouding van Salah Abdeslam en wat daarna gebeurde.
Begrijp ons niet verkeerd, we zijn er hier helemaal niet op uit om Reynders, Mary, de collega’s en onszelf aan de schandpaal te nagelen. Daar moeten wel lessen uit getrokken worden, maar we zeggen het hier vooral omdat, als we ons verplaatsen in het hoofd van de mogelijke daders, we reden genoeg zouden hebben om de aanslagen te plegen voordat onze voormalige broeder-in-de-waanzin eventjes alles uit de doeken zou doen tegenover zijn ondervragers.
Mohamed en Soufiane
Uiteindelijk zijn nog twee van de mannen waarvan we zeker weten dat die samen met Salah Abdeslam bij Parijs betrokken waren, op vrije voeten.
Mohamed Abrini, Belgische Marokkaan en jeugdvriend van Abdeslam. En Najim Laachraoui, de gast die samen met Abdeslam en Mohamed Belkaïd (die vorige dinsdag in Vorst werd neergeschoten) voor de aanslagen aan de Hongaars-Oostenrijkse grens werd gesignaleerd.
Er zijn er ongetwijfeld meer: je blijft geen vier maanden uit de klauwen van het hele Europese politieapparaat als je geen hulp krijgt van een hele hoop mensen. Ook dat is nu eenmaal een realiteit die blijkbaar nog steeds moeilijk te leren valt: al die plegers van jihadistische aanslagen bij ons komen niet meer van daar naar hier om dat te doen, nee, de meesten groeiden hier op in ons midden.