Deze week is een enorme sarcofaag over de kernreactor in Tsjernobyl geschoven. Er ligt nog altijd radioactief materiaal binnen: experts schatten zo’n 200 ton verrijkt uranium. Kan, 30 jaar na Tsjernobyl, zo’n kernramp nog eens gebeuren? De Nederlandse atoomexpert Wim Turkenburg zegt van wel: vooral op papier zijn kerncentrales veilig zegt hij.
Na de ramp in Tsjernobyl werd meteen een betonnen laag om de reactor gestort, maar daar zijn intussen scheuren in gekomen. Er ligt nog altijd radioactief materiaal binnen: experts schatten zo’n 200 ton verrijkt uranium. Om dat in te kapselen werd in 2010 begonnen met de bouw van een sarcofaag.
Niks te vroeg, want sindsdien zijn delen van het gebouw ingestort door ouderdom of slechte reparatie na de ramp.
Mega
De sarcofaag is nu dus over de reactor én over de betonnen beschermingslaag van 1986 geschoven. Ze heeft twee functies: het zwaar beschadigde gebouw wordt zo beschermd tegen regen en wind, om te voorkomen dat het verder instort. En binnen kan begonnen worden met sloop- en opruimwerk. Straling die daarbij vrijkomt, dringt dan niet meer naar buiten, de kap moet dat in princiep tegenhouden.
De sarcofaag is gigantisch: je kan ze zonder problemen over het Koning Boudewijnstadion schuiven. 110 meter hoog, 260 meter lang en 165 meter breed. Ze is gemaakt van roestvrij staal en beton. De sarcofaag weegt meer dan 26 miljoen kilo. Ze moest bovendien 300 meter verschoven worden, want wegens stralingsgevaar kon ze niet meteen over de kerncentrale worden gebouwd.
Papier
Maar, kan een ramp zoals Tsjernobyl opnieuw plaatsvinden. “Jawel”, zegt atoomexpert en emeritus hoogleraar Wim Turkenburg tegen de NOS. “Er staan 500 kernreactoren over de hele wereld en de kans dat zich nog een keer een kernramp voordoet is er zeker.”
Volgens Turkenburg zijn de reactoren vooral heel veilig op papier. “De kans op een kernramp wordt namelijk groter door fouten van de mens. Een kernramp is vooral een gevolg van interactie tussen reactor en mens. Het is niet puur technisch.”
Turkenburg noemt Tsjernobyl en Fukushima als voorbeelden. “Bij Tsjernobyl waren ze een experiment aan het uitvoeren en waren ze niet goed genoeg voorbereid. Bij Fukushima wisten ze al jaren dat de reactor niet goed voorbereid was op een tsunami, maar verzwegen ze dat om paniek te voorkomen en deden ze er niets aan. Twee voorbeelden van menselijk handelen die de kans op een kernramp groter hebben gemaakt.”
Chinezen
Volgens Turkenburg kunnen kernreactoren wel degelijk veilig gemaakt worden, maar dat kost geld. Geld dat de bedrijven die de kerncentrales uitbaten, alsook de overheden, niet willen op kunnen ophoesten.
“In China zijn ze bezig met de ontwikkeling van een nieuwe reactor”, volgens Turkenburg. Bij die reactor smelt de kern niet als de koeling wegvalt, waardoor de kans op een kernramp dus veel kleiner wordt.
Volgens Turkenburg zouden, moest er bij ons iets misgaan met de verouderde reactoren (België heeft een hele slecht naam in het buitenland op dat vlak), vooral de economische effecten gigantisch zijn.
Tihange
Wat zou er trouwens gebeuren als er een kernramp bij bijvoorbeeld kerncentrale Tihange in Luik zou plaatsvinden? Turkenburg: “Dan zou ongeveer 50 kilometer rondom de kerncentrale worden geëvacueerd.” Die evacuatie vindt binnen een paar dagen plaats. Die honderdduizenden mensen moeten ergens ondergebracht worden. Tijdens de evacuatie worden jodiumtabletten uitgedeeld in het gebied rondom de centrale om de kans op schildklierkanker te verkleinen of te voorkomen.
Het gebied is daarna tot 300 jaar lang niet bewoonbaar. De radioactiviteit neemt elke dertig jaar met een bepaalde hoeveelheid af, waardoor er op een gegeven moment wel weer mensen met bescherming zouden kunnen werken.