Turkije heeft een overeenkomst gesloten met Rusland over de aankoop van S-400 luchtverdedigingsraketten. De deal is omstreden, omdat Turkije lid is van de NAVO en het systeem sowieso niet aansluit op bestaande NAVO-systemen. Het is de eerste keer dat Turkije zo’n grote wapendeal sluit buiten het Atlantische bondgenootschap om. De wapendeal met Rusland lijkt vooral een politiek signaal aan het Westen te zijn. En een noodoplossing voor een probleem dat Erdogan zelf heeft veroorzaakt.

Het Russische S-400 raketsysteem kan gebruikt worden om vijandige vliegtuigen uit de lucht te schieten. Het lijkt daarmee op de Amerikaanse Patriot-raketten.

In april werd duidelijk dat Turkije met Rusland onderhandelde over de aankoop van het raketsysteem. Toen zei de Turkse minister van Defensie Isik geen raketten uit een van de NAVO-landen te willen aanschaffen, omdat die te duur zouden zijn.

De aanschaf van de S-400 leidt tot bezorgdheid bij de Verenigde Staten en andere NAVO-landen. Die vinden het geen goed idee dat NAVO-landen wapens kopen die werken met bestaande NAVO-systemen. De Amerikanen zijn ook steeds banger dat Turkije uit de NAVO stapt en zo uit de westerse invloedssfeer zal verdwijnen.

“We zullen voor onszelf zorgen”

De Turkse president Erdogan zei tegen de krant Hürriyet dat Turkije vrij is om keuzes te maken over zijn eigen veiligheid: “Niemand heeft het recht kritiek te uiten op de onafhankelijkheid van de Turkse republiek of op onafhankelijke keuzes wat betreft zijn defensie-industrie.”

“Als we problemen hebben met het verwerven van bepaald defensie-materieel en onze pogingen worden belemmerd, dan is wat dat wij doen erg simpel: we zullen voor onszelf zorgen“, zei Erdogan nog.

Erdogan benadrukte dat “bepaalde bondgenote”n Turkse pogingen om een luchtafweersysteem aan te kopen, hebben gedwarsboomd. Hij doelt daar wellicht vooral op Duitsland mee.

De Turkse regering voelt zich in toenemende mate beperkt door de NAVO. Dat lidmaatschap weerhoudt Turkije ervan een onafhankelijk buitenlandbeleid te voeren, vindt Ankara. En het beperkt de ontwikkeling van zijn eigen defensie-industrie. De Turkse wapenindustrie is de afgelopen jaren snel gegroeid. Turkije heeft zelf de ambitie om zijn eigen geavanceerde raketsystemen te produceren.

Turkije betaalt naar schatting 2,5 miljard dollar voor de S-400, dat deels wordt bekostigd met een Russische lening.

Andere redenen?

er is overigens nog een andere reden waarom Erdogan de Russische raketten koopt. Hij moet wel, want door zijn binnenlands beleid van zuiveringen tegen politieke tegenstanders heeft hij zich op verschillende manieren in de knoei gewerkt. Duitsland en de VS hun Patriot-raketten teruggetrokken van de Turks-Syrische grens als reactie bijvoorbeeld.

Plus: de Turkse luchtverdediging heeft serieus aan slagkracht ingeboet doordat Erdogan sinds de coup tegen hem meer dan 260 piloten van gevechtsvliegtuigen heeft ontslagen en/of vastgezet omdat ze aanhangers van Fethullah Gülen en zijn beweging zouden zijn.