De VS stelt dat Cuba gerichte, fysieke aanvallen heeft uitgevoerd op zijn diplomaten. Dat zou zijn gebeurd met “onhoorbare geluidsgolven”. Meer dan twintig ambassademedewerkers en hun familieleden lijden aan klachten als gehoorverlies, hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid. Ook op hotels waar buitenlandse toeristen verblijven zouden zo’n aanvallen zijn uitgevoerd. Maar kan zoiets? 

De VS trekt meer dan de helft van het personeel van zijn ambassade in Havana terug. Op de ambassade worden geen visumaanvragen meer in behandeling genomen en er komt voor Amerikanen een negatief reisadvies voor Cuba.

Met het terugtrekken van de ambassademedewerkers wil Washington de boodschap geven dat het ontevreden is over de aanpak van de akoestische aanvallen. Cubaanse diplomaten in de VS kunnen wel op hun post blijven, hoewel verschillende Congresleden de regering-Trump hebben opgeroepen de Cubanen het land uit te zetten.

Maar het terugtrekken van de Amerikaanse diplomaten uit Havana en het negatieve reisadvies (toerisme is een belangrijke inkomstenbron voor Cuba) zetten druk op de relatie tussen de VS en Cuba, die onder de vorige Amerikaanse regering juist voorzichtig weer tot leven was gewekt.

Hoe het begon

De bal ging aan het rollen toen in augustus de Amerikaanse zender CBS meldde dat ambassademedewerkers in de hoofdstad Havana ineens last hadden kregen van gehoorverlies, hoofdpijn, evenwichtsstoornissen en misselijkheid. Ook gezinsleden van de Amerikanen werden ziek.

Bij een aantal van die mensen werd licht hersenletsel en schade aan het centraal zenuwstelsel geconstateerd. Sommigen hebben ondertussen een gehoorapparaat nodig.

De autoriteiten op Cuba zeggen dat ze geen idee hebben wat er aan de hand is. Het raadselachtige fenomeen zou al gespeeld hebben sinds eind 2016.

Amerikaanse diplomaten op Cuba (en zelfs toeristen) bestookt door aanhoudende onhoorbare geluidsgolven om hen ziek te maken: het klinkt wel bijzonder Hollywood-achtig. Maar zou het kunnen?

Infrasone trillingen?

In theorie wel. Gehoorverlies, hoofdpijn, misselijkheid en licht hersenletsel kunnen wel degelijk veroorzaakt worden door infrasone trillingen, geluid waarvan de frequenties zo laag zijn, dat een mens het niet kan horen.

“Je voelt zulke trillingen gelijk in je botten”, zeggen neurospsychologen daarover. Het maakt met andere woorden niet eens uit of je je oren beschermt.

Maar, zo’n infrasone trillingen veroorzaken wel geen blijvende klachten. De effecten zouden verdwijnen zodra je uit bereik van het signaal bent.

En toch hebben mensen die werkten op de ambassade in Cuba blijvende gehoorschade. En ook een aantal van de andere slachtoffers wordt nog steeds in Amerika behandeld, wat erop wijst dat hun symptomen nog niet zijn verdwenen.

Dat maakt de optie van een infrasone aanval behoorlijk ongeloofwaardig.

Wat dan wel? Magnetronwapen?

Wat dan? Een nieuw wapen dat we nog niet kennen Audiowapens zijn niet zo sci-fi als je zou denken. Een jaar of tien geleden waren “wonderwapens” van trillingen en ultrasoon geluid enorm modieus. Maar ondertussen hoor je van die wapens niks meer.

Neem het Active Denial System van de VS aka het “magnetronwapen” genoemd. Een straal van elektromagnetische golven die de lichaamstemperatuur van slachtoffers tot rond de vijftig graden verhoogde. Het doel daarvan was vijanden tot dekking te dwingen of weg te jagen, zonder ze te doden. “Het is ondraaglijk, alsof je een snikhete ovendeur opent”, beschreef een Britse journalist de ervaring tijdens een test.

LRAD?

Een ander voorbeeld is het geluidskanon LRAD (Long Range Acoustic Device). Het produceert een hels kabaal en kan blijvende gehoorschade aanrichten op een afstand van 300 meter, schreef de BBC al in 2005.

LRAD is onder meer gebruikt om piraten in Somalische wateren weg te jagen bij vrachtschepen. Ook tijdens de G20-top van 2009 in Pittsburgh werd het geluidskanon ingezet tegen betogers.

Ondertussen wordt in meer dan 70 LRAD gebruikt. Het geluidskanon wordt niet alleen op mensen gericht. Het wordt ook ingezet om bijvoorbeeld vogels weg te jagen bij vliegvelden.

Zou zo’n LRAD-achtig systeem achter de mysterieuze kwalen in Cuba zitten?

Wellicht niet. Dan zouden de Amerikanen, of anderen in de buurt van de ambassade, duidelijk iets hebben gehoord. Ook het gebruik van ultrasoon geluid (waarvan de frequentie te hoog is voor het menselijke oor) lijkt onwaarschijnlijk. Dan krijg je meer last van oorsuizen, of gehoorschade. En niet hersenletsel, misselijkheid of hoofdpijn, zeggen de neuropsychologen.

Voorlopig blijft het dus een raadsel wat er op Cuba is gebeurd. De problemen lijken overigens voorbij. De afgelopen tijd zijn er geen nieuwe zieken meer bij gekomen.