Netflix is een weelde. Niet alleen zijn er de dingen waar door heftige promotie of door de betrokkenheid van bekende namen hoge verwachtingen aan vasthangen, ook zijn er de kleinere dingetjes die via mond-aan-mond-reclame (vaak via sociale media) er verbazingwekkend snel in slagen een publiek te vinden. Eén van de voorbeelden in die laatste categorie, is er de kleine Canadese parel Alias Grace die helaas vandaag nog heel erg actueel aandoet.

Alias Grace start in 1859. Op dat moment is Grace (Sarah Gadon), nog steeds een jonge vrouw, al vijftien jaar geleden veroordeeld voor moord. Elke dag nog wordt ze naar het huis van de gevangenisdirecteur gebracht in Kingston om daar huishoudelijk werk te gaan verrichten. Niet enkel om huishoudelijk werk te verrichten, maar om als levende attractie te dienen voor de bezoekers daar, de dames van de spirituele kring. Aangezien Grace haar proces destijds in de kranten is gevoerd, is ze een bekende moordenares, een bekendheid die haar roem niet te danken heeft aan het zingen van liedjes of het acteren op toneel.

Grace heeft geen herinneringen meer aan het gebeurde, of herinnert zich maar flarden. De gerespecteerde Amerikaanse psychiater Simon Jordan (Edward Holcroft lijkt verrassend hard op Matthias Schoenaerts) wil een poging doen om samen met Grace haar verhaal te reconstrueren. Tegelijkertijd wil het Comité der Pardonnering haar nog het liefst snel in vrijheid zien, want “ze heeft te veel van haar jeugd in de gevangenis doorgebracht.”

Wanneer dokter Jordan zijn sessies met haar begint en uit haar bekentenis wil voorlezen, zegt zij: “Dat is niet echt mijn bekentenis. Het is wat de advocaten zeiden dat ik moest zeggen, wat er in de kranten stond.” Met andere woorden: haar proces was toch al gemaakt. Ze kon maar beter bekennen. Hoe is alles dan wél gegaan?

Drie personages om te zien:

1. Grace Marks (Sarah Gadon)

Grace, briljant gespeeld door de Canadese Sarah Gadon, moet één van de mooiste personages zijn die we ooit op televisie gezien hebben. Ze is goed van inborst, een tikje naïef en goedgelovig en bereid om iedereen een kans te geven.

Grace leeft haar leven met de Bijbel als leidraad en vindt mensen die alleen op zondag gelovig zijn en “de kerk gebruiken als een kooi om God in op te sluiten” hypocriet. “Als zo iemand al tot moord in staat is geweest” (want is dat niet de centrale vraag?), dachten we gedurende de hele reeks, “dan hebben de omstandigheden haar daartoe gedwongen.”

Grace was een Ierse immigrante, uit een protestantse familie. Haar vader was een drankorgel, iemand die ze liever niet dan wel zag. Haar moeder overleed tijdens de overtocht van Ierland naar Canada en krijgt een begrafenis op zee. Al snel stuurt haar gewelddadige vader haar het huis uit om te gaan werken in een landhuis in Toronto. Wanneer haar beste vriendin daar, Mary, sterft is dat voor haar een enorme schok.

Niet heel veel later daarna vervoegt ze het huishouden van Thomas Kinnear (Paul Gross) en Nancy Montogemery (Anna Paquin) waar haar geluk even snel vervliegt als de wind.

2. Mary Whitney (Rebecca Liddiard)

Mary is het dienstmeisje dat Grace bij haar aankomst in het landhuis meteen onder haar hoede neemt. Aan Mary heeft Grace niets dan goede herinneringen. Mary lijkt van nature altijd opgewekt en lief al kan ze niet tegen onrechtvaardigheid en vindt ze rangen en standen verwerpelijk. “Zowel dame als dienstmeid moeten pissen en die van de dame ruikt niet naar seringen” is één van haar uitspraken.

Maar ook zij draagt haar kruis mee. Mary waarschuwt Grace meer dan eens voor mannen en daar heeft ze zo haar redenen voor…

Het mooie aan actrice Rebbeca Liddiard die Mary Whitney speelt is dat ze zowel kan sprankelen wanneer ze vrolijk is, als overtuigend kan spelen wanneer ze dat niet is. Rebbeca Liddiard is (nog) geen grote naam, maar heeft alles om dat wel te worden. Trouwens, doet ze jullie ook heel erg denken aan Rachel Weisz?

3. Jamie Walsh (Stephen Joffe)

Jamie is vaak te vinden in de buurt van de woning van Nancy en Thomas Kinnear. Hij is ongeveer even oud als Grace en steekt niet onder stoelen of banken dat hij het wel voorhaar te pakken heeft gekregen. Nadat Grace hem vriendelijk maar kordaat afwijst (“je bent nog maar een jongen”), gaat Jamie een nog veel grotere rol spelen in Grace’s leven dan ze ooit voor mogelijk had gehouden.

Waarom kijken?

Alias Grace is gebaseerd op een roman van Margaret Atwood en die naam kan bij een gepassioneerd televisiekijker een belletje doen rinkelen, want ook The Handmaid’s Tale is een verhaal van haar hand. De serie wordt vaak omschreven als Making A Murderer, maar dan in fictie. Dat lijkt ons te kort door de bocht en te beperkend: Alias Grace is meer dan dat. Enerzijds is het een reeks over schuld en onschuld en over wat die begrippen precies kunnen betekenen, maar anderzijds is het ook – en vooral – een reeks over vrouwen die ten onder gaan in een mannenmaatschappij.

In een tijd die overspoeld wordt met berichten, beschuldigingen en bekentenissen over seksuele intimidatie is Alias Grace een must voor elke kijker. Want niet alleen Grace, maar ook Mary én Nancy zijn slachtoffers van mannen die geloven dat de grenzen niet voor hen bedoeld zijn, of die geloven dat er geen grenzen zijn omdat zij nu eenmaal mannen in een machtspositie zijn. Zelfs die brave dokter Jordan, die beweert niet in bekoring te worden geleid door Grace, helpt zijn hospita niet zomaar met het betalen van haar rekeningen.

“De vloek van Eva”, zegt Mary, “is dat ze Adam naast zich moet dulden.” Een beetje kort door de bocht misschien, maar wel helemaal waar vanuit Mary’s perspectief. Wanneer Grace haar eerste maandstonden heeft, waarschuwt Mary haar: “Je bent een vrouw nu. Mannen zullen snel naar je beginnen omkijken nu. Wees vooral op je hoede voor de hoge piefen, want die denken dat ze alles mogen.”

We zijn allemaal vlees

Veel actueler dan dat kan het niet meer worden, maar daarnaast worden (en hou in herinnering: het zijn maar zes afleveringen) ook thema’s als immigratie en de rol van religie en wetenschap en hoe ze zich tot elkaar kunnen verhouden aangeraakt.

Het is mooi hoe Grace over de overtocht via boot vertelt. Ze noemt de boot “een drijvende krottenwijk”, maar ook heeft ze oog voor de verbondenheid: protestanten en katholieken stonden naast elkaar in het ruim. “Bij leven en welzijn hadden ze elkaar de kop ingeslagen”, vertelt Grace, “maar met een zeereis maakt God misschien duidelijk dat we allemaal vlees zijn.” We zijn allemaal vlees. We zijn allemaal gelijk, over ons geloof of ongeloof heen.

Hoe lief en betrouwbaar Grace er ook uit ziet en hoe graag we haar willen geloven: ergens blijven we er wel bij stilstaan dat we een versie van de feiten krijgen. Haar versie van de feiten. Van een vrouw die in de gevangenis zit en misschien daarom nog niet door en door doortrapt is, maar vast wel heel erg graag uit die gevangenis wil en een idee heeft van hoe ze dat doel moet bereiken. Series als The Usual Suspects en Mr. Robot indachtig, weten we ondertussen dat het verhaal volgen vanuit het vertelperspectief van de hoofdpersoon niet altijd even betrouwbaar is. Alleen is het de vraag: is dat hier ook zo? Of worden we bewust op het verkeerde been gezet?

Sarah Polley

De scenario’s voor deze reeks zijn geschreven door Sarah Polley. Haar naam mag – nee: moet – een extra argument zijn om Alias Grace te bekijken, want het was ook zij die eerder al prachtfilms schreef als Away From Her en Take This Waltz en in 2012 nog een mooie documentaire maakte (Stories We Tell) over haar familie.

Net zoals daar in de documentaire gaat Polley hier met het meeste respect op zoek naar het grote geheim. Ze vertelt het verhaal chronologisch en nergens overemotioneel en door de tijd die dokter Jordan neemt om met Grace te praten, wint hij haar vertrouwen en kan hij haar afpellen zoals een ui: laagje per laagje, zodat we steeds dichter bij het hart komen om zo bij de waarheid uit te komen. Of toch tot een waarheid.

Polley wilde deze reeks schrijven, benadrukt ze, omdat we niet mogen vergeten hoe belangrijk het is om op de hoogte te zijn van de geschiedenis. Want alleen dan kunnen we voorkomen dat we onze gemaakte fouten herhalen. “Het is belangrijk terug te kijken”, zei ze in een interview, “zeker nu we het risico lopen de verworven vrijheden weer te verliezen.” Lees: een vrouw is baas over haar eigen lichaam. Een vrouw moet in staat zijn om haar eigen grenzen aan te geven. Een vrouw mag niet het speeltje van een mannenmaatschappij worden. Kan het nog actueler?

Daarnaast is Alias Grace ook een onbewust pleidooi voor psychotherapie. Het verhaal van Grace bewijst dat een mens gevormd wordt door wat er in het verleden met hem of haar gebeurd is en dat iemand een rugzak kan meedragen die veel zwaarder is dan hij of zij zelf ooit heeft kunnen vermoeden.

Ondanks alle miserie is Alias Grace tegelijkertijd schrijnend én mooi. De acteerprestaties staan in het algemeen op een torenhoog niveau, maar vooral Grace is een wondermooi personage. Het fijne aan Alias Grace is dat we, net als in het echte verhaal, nooit te weten komen of ze schuldig, medeplichtig of onschuldig is. Er worden aanwijzingen gegeven in elke richting, maar het is aan de kijker zelf om een oordeel over Grace te vellen.

Ons oordeel over Alias Grace is alvast duidelijk: niet te missen televisie.