Al weken lopen de politieke gemoederen in België hoog op over het VN-migratiepact, dat volgende week in Marrakesh goedgekeurd moet worden. En nu staat de Belgische regering op vallen omdat de grootste coalitiepartij, de Vlaams-nationalistische N-VA, weigert het migratiepact van Marrakesh te steunen. Maar wat is dat migratiepact nu juist? 

Bijna alle 193 VN-lidstaten hebben afgesproken dat er vergaande manieren moeten komen om de wereldwijde migratie te reguleren. Dat werd werd in juli, na jarenlange onderhandelingen, overeengekomen. Het verdrag voor ‘veilige, ordelijke en gereguleerde migratie’ heet in het kort het migratiepact of ook wel Marrakesh-akkoord omdat het volgende week in die Marokkaanse stad moet worden ondertekend.

Meer dan 180 landen discussieerden de afgelopen jaren onder leiding van de Verenigde Naties over migratie. Het resultaat is een intentieverklaring voor beter migratiebeleid in de toekomst. Het is geen internationaal verdrag en het is op geen enkele manier juridisch bindend, staat in de tekst.

Er staat onder meer in waarom mensen migreren, hoe migranten beschermd moeten worden, hoe ze kunnen integreren in de samenlevingen waarin ze terechtkomen en hoe ze kunnen terugkeren naar hun eigen land.

De verklaring heeft als uitgangspunt dat migratie van alle tijden is en zal zijn. En dat geen enkel land in z’n eentje migratieproblemen kan oplossen en dat internationale samenwerking nodig is. Daarom gaat de verklaring over heel veel aspecten van migratie.

23 Doelen

De verklaring stelt 23 doelen, dit zijn de belangrijkste:

– Het verzamelen van data en informatie over migratie zodat er goed beleid kan worden ontwikkeld door de landen en de Verenigde Naties. Op dit moment wordt deze informatie op vele manieren verzameld, met verschillende methodes, definities en statistische gegevens.

– Terugdringen van de redenen die mensen ertoe brengen om te migreren. Het verlaten van je oorspronkelijke land kan komen door politieke, economische, sociale en milieu/klimatologische oorzaken.

– Correcte en actuele informatieverstrekking zodat potentiële migranten een betere afweging kunnen maken. Het gaat dan om informatie over werk- en studievisa, eisen die aan verblijf in een land worden gesteld, maar ook informatie voor migranten die al onderweg zijn of net zijn aangekomen.

– Stimuleren dat burgers zijn voorzien van identiteitsbewijzen en andere documentatie. Met paspoorten, reisdocumenten en geboortebewijzen kan iemands identiteit en nationaliteit beter worden vastgesteld. Door beter functionerende registers van de burgerlijke stand kan worden voorkomen dat mensen stateloos zijn.

– Verbeteren van mogelijkheden voor legale migratie. Er moet meer duidelijkheid komen over toegestane migratie in landen waar tekorten op de arbeidsmarkt zijn, en over de opleidings- en ontwikkelingsmogelijkheden en rechten van migranten om in familieverband te leven.

– Verbetering van arbeidsomstandigheden en eerlijke en ethische manieren om mensen aan werk te helpen. Het gaat om het tegengaan van illegale arbeid, uitbuiting, slavernij en mensenhandel, en het beter vergelijkbaar maken van diploma’s en vaardigheden.

– Kwetsbaarheid van migranten verminderen. Dit moet door de rechten van migranten in landen van oorsprong, de landen waar ze doorheen reizen en hun bestemming beter te beschermen volgens internationaal recht. Dit is met name van belang als het gaat om kinderen, en hun toegang tot basisvoorzieningen zoals juridische hulp en gezondheidszorg.

– Minder doden en gewonden door migratie, meer inspanningen om het lot van vermiste migranten te achterhalen.

– Procedures voor aanvraag, beoordeling en afwijzing van migratie moeten beter en voorspelbaarder worden, detentie van migranten mag alleen als laatste redmiddel en volgens de wet. Terugsturen van migranten moet veilig en waardig gebeuren na individuele beoordeling.

– Bevorderen van integratie van migranten in de samenleving, tegengaan van discriminatie en bevorderen van op feiten gebaseerde percepties van migratie zodat er een beter publiek debat komt.

Waarom nodig?

Er zijn al talloze wetten, regels, verdragen en verklaringen van kracht die (ook) op migranten van toepassing zijn. De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens uit 1948 is een belangrijke pilaar onder het internationale bouwwerk. Maar ook de VN-millenniumdoelen uit het jaar 2000 moeten bijdragen aan betere leefomstandigheden, en vermindering van armoede, ongelijkheid, ziekte en honger.

Deze nieuwe intentieverklaring over migratie verwijst naar al die andere afspraken. Maar om migratie wereldwijd in betere banen te leiden, vinden de opstellers het nodig om deze nieuwe verklaring te steunen. Zorgen over onvoldoende bescherming van universele mensenrechten en fundamentele vrijheden van vluchtelingen en migranten zijn een belangrijke drijfveer.

Wat gaat er praktisch gebeuren?

Omdat migratie in de hele wereld voorkomt, moet ook de hele wereld beter gaan samenwerken. In de verklaring beloven de deelnemende landen de intenties na te leven.

De Verenigde Naties zal functioneren als verzamelpunt waar oplossingen worden verzameld en beschikbaar worden gesteld aan andere landen. De secretaris-generaal van de VN heeft besloten dat er een migratienetwerk in het leven wordt geroepen, de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) gaat dat coördineren. De secretaris-generaal zal elke twee jaar rapporteren over de voortgang. Daarnaast komt er elke vier jaar een internationale conferentie om te beoordelen hoe het met de uitvoering van alle voornemens is gesteld. De eerste conferentie staat gepland voor 2022.