Het debat over fiscaliteit is springlevend, ook binnen de regering. CD&V ijvert steeds luider voor een vermogenswinstbelasting, net als de vakbonden en het middenveld. En Luxleaks deed er een schepje bovenop: grote vermogens vluchten naar belastingparadijzen. Maar het antwoord dat de minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) klaar heeft is simpel: een Kaaimantaks die fiscale paradijzen viseert. En die zal veel meer opbrengen dan de nu geraamde 120 miljoen euro. Want daar hebben ook N-VA en Open Vld groot belang bij. 

Minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) wil absoluut werk maken van de Kaaimantaks, ook wel ‘doorkijktaks’ genoemd. Dat is een belasting op constructies via belastingparadijzen (zoals de Cayman Islands, vandaar Kaaiman), waarlangs nu miljarden aan inkomsten (meestal uit vermogens) worden weggesluisd zonder dat er belastingen betaald worden. 

Het antwoord op Luxleaks: de Kaaimantaks

De regering schoof die taks, die in het regeerakkoord staat, vorige week nog eens naar voor. Dat kwam als reactie op de Luxleaks, waarin door een consortium internationale onderzoeksjournalisten onthuld werd dat Luxemburg jarenlang alle andere EU-landen en hun belastingdiensten voor miljarden lichter maakte. Premier Charles Michel (MR) onderstreepte dat “de regering niet gewacht heeft op de onthullingen uit Luxemburg, want we hebben dit al voorzien”. 

Bovendien valt de discussie rond Luxleaks samen met de fundamentele eis van het protest langs links op het regeerakkoord: waarom betalen de werknemers zo veel, via het missen van de indexsprong onder andere, terwijl de vermogenden de dans ontspringen? Zeker het feit dat die Kaaimantaks ‘maar’ 120 miljoen gaat opbrengen, is een doorn in het oog.

Gebeuk op CD&V langs links

Dat CD&V knap lastig zit in heel de discussie over vermogens(winst)belasting, is duidelijk. Zowel sp.a als Groen boden vandaag de christendemocraten een wisselmeerderheid aan. Want in de Kamer is er een nipte meerderheid te vinden die zo’n forse vermogensbelasting wel zou zien zitten. Dat zou er dan wel een van PS, cdh, sp.a, Groen, Ecolo, FDF én CD&V moeten zijn. Dat is politiek ondenkbaar. 

Maar ondertussen blijven Groen en sp.a wel beuken. “De roep om eerlijker belastingen is oorverdovend,” zegt Wouter Van Besien van Groen. “Na de nationale betoging, LuxLeaks en de uitlatingen van Marc Coucke zien heel veel gewone burgers en experten in dat het regeerakkoord op dit punt fundamenteel verkeerd zit. Ook in de verkiezingscampagne bleek al dat een meerderheid van de Vlamingen gewonnen is voor een grotere bijdrage van de grootste vermogens. Die grondstroom moet een vertaling krijgen in het parlement.”

120 miljoen, dat was de vergelijking met Nederland

Marc Leemans van het ACV was afgelopen zondag in De Zevende Dag opnieuw bijzonder scherp voor de regering. Hij sprak heel schamper over de Kaaimantaks: “120 miljoen euro moet dat opbrengen. Alstublieft, dat men daar niet mee afkomt.” In De Zevende Dag maakte de Factchecker van het programma, een rubriek waarin men probeert zo objectief mogelijk een stelling door te lichten, ook nog eens brandhout van die Kaaimantaks. De conclusie van de Factchecker was duidelijk: die 120 miljoen is toch wel bijzonder mager, alle onthullingen en bedragen uit Luxleaks in acht genomen. “De Kaaimantaks is best aardig, maar een echte oplossing die al dat geld naar de Belgische fiscus haalt, is het zeker niet”, stelde anchor Tim Pauwels zondag.

Alleen is de basisveronderstelling van 120 miljoen niet juist. Dat bedrag is namelijk veel te laag ingeschat, zo laat men doorschemeren in regeringskringen. “De ingeschreven 120 miljoen komt uit vergelijking met Nederland (vergelijkbare belasting sinds 2011). Men heeft inkomsten voor ons land proportioneel verrekend op basis van onder meer het bevolkingsaantal”, zegt Ferry Comhair, woordvoerder van Van Overtveldt.

De taks-shift van bij de regeringsonderhandelingen is terug

“Het zeker niet uitgesloten dat de opbrengst hoger zal liggen. België kent bv. proportioneel meer “high net worth individuals” dan NL. Maar deze belasting is nieuw, dus afwachten”, zegt Comhair. Maar goede bronnen in de Wetstraat zijn affirmatief: het wordt veel meer dan 120 miljoen. 

Waarom men zo zeker is dat het meer wordt? De vraag is eerder: waarom staat de taks maar voor zo’n klein bedrag ingeschreven in de begroting? Wel, dat heeft alles te maken met de dynamiek aan de onderhandelingstafel op het moment van het tot stand komen van het regeerakkoord. Tijdens die cruciale dagen van de Zweedse coalitie legde CD&V de taks-shift op tafel: in plaats van systematisch inkomsten uit arbeid te belasten, moesten er meer inkomsten uit vermogens belast worden, samen met een hervorming van de btw en meer inkomsten uit accijnzen.

CD&V wilde geen al te hoge inkomsten uit die Kaaimantaks

Die taks-shift werd een stuk een fetish: er moesten nieuwe inkomsten bij uit andere posten dan arbeid. Goed, N-VA en Open Vld wilden wel praten over zo’n Kaaimantaks, die vermogens viseert, maar eigenlijk vooral onethische constructies moet beteugelen. En dus kwam die er, alleen mocht het bedrag van de inkomsten voor CD&V absoluut niet hoog liggen: dan zou een vermogenswinstbelasting financieel niet meer nodig zijn om tot een evenwicht te komen. Dus onderhandelde de christendemocraten heel fel op dat bedrag, dat een absoluut minimum is. 

Uiteindelijk kwam de vermogenswinstbelasting er niet, ook al droomt een deel van CD&V er nog steeds hardop van, zoals afgelopen weekend nog. Maar dat lage bedrag van 120 miljoen voor de Kaaimantaks bleef staan.

Kaaimantaks binnenhalen om elders de lasten te doen dalen

Vandaag liggen de verhoudingen helemaal anders. Zowel N-VA als Open Vld houden keihard vast aan hun mantra: de totale belastingdruk moet dalen, niet stijgen. “De Kaaimantaks is een belasting, dus ze zal meegerekend worden in de globale belastingdruk”, stelt Comhair formeel. En dat is niet zonder belang natuurlijk: als Van Overtveldt erin lukt om een veelvoud van die 120 miljoen binnen te rijven, dan moet dat elders gecompenseerd worden. Dan ‘krijgt’ de N-VA dus toch elders een lastenverlaging.

Marc Leemans heeft dus groot gelijk over die 120 miljoen euro, daar zullen ze niet mee afkomen. Alleen is de achterliggende logica voor de N-VA van wat er met die extra inkomsten moet gebeuren wel eventjes anders dan die van het ACV.