De voorbije weken zijn er twee hele mooie jeugdfilms uit Nederland onze zalen komen binnenwaaien. Enkele weken geleden was er Kapsalon Romy (die nog steeds speelt) en deze week kwam daar Mijn Bijzonder Rare Week Met Tess bij. Daarom zouden we dit stuk in het teken van die films willen zetten. De jeugdfilm blijft sterk ondergewaardeerd, zeker als het op publieksaantallen aankomt. Door een gebrek aan budget kunnen ze amper promotie maken en zijn ze altijd de verliezer in de strijd met superhelden of Disney-remakes. Op filmfestivals doen ze het wél goed en terecht, want er zitten ware pareltjes tussen.

Wie (meer) op de hoogte wil blijven van aankomende jeugdfilms of een voorstelling wil boeken of bezoeken met een school, kan altijd terecht op de site van J.E.F., een vzw die een aanspreekpunt is voor iedereen die te maken heeft met jeugd, film en nieuwe media, op school of in de vrije tijd.

Kapsalon Romy: zelden Alzheimer beter verbeeld gezien in een film

Kapsalon Romy was één van de films die het tot op de shortlist schopte van de films die in aanmerking kwamen voor de Nederlandse inzending voor de Oscars van dit jaar. Uiteindelijk viel de keuze op Instinct, een even uitstekende film over een zedendelinquent die na vijf jaar behandeling op punt staat om voor het eerst op onbegeleid verlof te gaan.

In Kapsalon Romy maken we kennis met Romy (Vita Heijmen). Haar ouders zijn net uit elkaar en als een gevolg daarvan moet haar moeder Margot (Noortje Herlaar) weer meer gaan werken. Na school wordt Romy dus opgevangen door haar oma (Beppie Melissen) die sinds jaar en dag een kapsalon uitbaat. Romy heeft geen geweldig goeie band met haar oma en blijft dus zo lang mogelijk op school hangen.

Maar dan begint Romy op te merken dat haar oma zich vreemd begint te gedragen: het werken met de kassa valt haar moeilijker en moeilijker, oma raakt geld kwijt, vergeet afspraken, begint woorden te vergeten en legt boeken in de ijskast en onderzetbordjes in de broodrooster. Romy begint dus meer en meer taken over te nemen in het kapsalon van haar oma tot het voor iedereen duidelijk is wat er moet gebeuren.

De kracht van een film als Kapsalon Romy is dat dit een ingang kan zijn om onderwerpen als dementie en eindigheid bespreekbaar te maken. De ziekte is dan ook op een hele mooie en menselijke manier benaderd, mét aandacht voor details als de oma die haar dochter meteen corrigeert als die zegt dat haar moeder altijd kapster geweest is of de aandacht van de oma voor de haren van anderen.

Het is ook mooi om te zien dat de oma van Romy verandert van een kille, strenge oma in een warme en liefdevolle vrouw. Tegelijkertijd laat de film ook zien hoe genadeloos het leven kan zijn. Als het huis en het kapsalon van oma verkocht worden, gaat letterlijk een heel leven de container op. Klaar. Plaatsmaken voor iemand anders. Het beeld is best hard, maar het gaat niet anders in het leven.

Het is zoals Romy zegt op het einde van de film: wanneer je met dementie geconfronteerd wordt, zal het alleen maar slechter worden. Er zal een moment komen wanneer oma haar dierbaren niet meer herkent en ook niet meer zal weten wie ze zelf is. Maar de weg die je tot die tijd samen bewandelt, kan best zijn mooie momenten hebben.

Score: 7/10

Mijn Bijzonder Rare Week Met Tess: ook kinderangsten kunnen groot en existentieel zijn

Ook de nieuwe jeugdfilm Mijn Bijzonder Rare Week Met Tess is een veelgeprezen filmpareltje. De film won al prijzen op jeugdfilmfestivals over de hele wereld en werd ook genomineerd als Beste Film (en voor Beste Scenario) op het Nederlands Filmfestival. Ook in deze film komen zware thema’s als sterfelijkheid, (ont)hechting en afstamming aan bod, maar een jeugdfilm heeft één voordeel: aan het eind komt alles goed en wandel je gedragen het leven weer in.

De jonge Sam (Sonny Coops Van Utteren) is met zijn gezin op vakantie, maar is de laatste tijd beginnen na te denken over eindigheid. “Denk je dat de allerlaatste dinosaurus wist dat hij de laatste was toen hij doodging?” is bijvoorbeeld zo’n vraag die door zijn hoofd spookt. Omdat hij het jongste gezinslid is, is hij tot de conclusie gekomen dat hij dus als laatste zal overblijven, nadat zijn vader, moeder en zijn oudere broer Jorre al overleden zullen zijn. Om zich al voor te bereiden op wat er komen gaat, begint Sam met alleenheidstraining: elke dag van hun vakantie wil hij twee uur langer alleen zijn zodat het alleen-zijn hem later niet meer al te zwaar zal vallen.

Maar net dan ontmoet hij Tess (Josephine Arendsen), een bijzonder vreemd meisje dat samen met haar moeder, die bij de dokter werkt, op het eiland woont en daar een huisje verhuurt aan gasten. Wanneer Tess de nieuwe gasten Hugo (Johannes Kienast) en Elise (Terence Schreurs) ontvangt, merkt Sam op dat zijn nieuwe vriendin zich plots bijzonder vreemd begint te gedragen.

Het is het begin van een avontuurlijke en eventrijke week waarin de ouders niet meer als figuranten zijn die Tess en Sam hun vrije gang laten gaan. Wat Mijn Bijzonder Rare Week Met Tess gelukkig niet doet, is zijn publiek onderschatten. Wanneer Sam tegen Tess zegt dat het misschien beter is om zich niet aan Hugo te hechten doet hij dat met de woorden “Dat scheelt weer een begrafenis.” Het is een loodzware dialoog, maar tegelijkertijd spreekt Sam één van de grootste existentiële angsten en één van de laatst overblijvende taboes uit.

Tess is daarin zijn beetje zijn tegenpool. Tess is de wervelwind die leeft om ervaringen op te doen en mensen te leren kennen. Alleen twijfelt ze of ze er wel goed aan doet om haar vader te leren kennen, want wat als die haar niet wil? Of als ze niet goed genoeg is?

Uiteindelijk leert Sam dat het net de essentie van het leven is dat niemand het alleen aan kan, dat je daar net anderen voor nodig hebt die je kunnen bijstaan wanneer het moeilijk wordt. Ronduit ontroerend wordt de film wanneer Sam de bejaarde strandjutter Hille (Hans Dagelet) ontmoet. Terwijl Sam de reflex heeft om te leren alleen te zijn, is het de strandjutter die hem bijbrengt dat hij in het leven net moet inzetten op het vergaren van zoveel mogelijk herinneringen die je kunnen voeden wanneer je geliefden er uiteindelijk niet meer zullen zijn. Hille leeft duidelijk nogal teruggetrokken in z’n huisje, maar in zijn hoofd is hij nooit alleen.

De grote sterkte van Mijn Bijzonder Rare Week Met Tess is dat het zijn hoofdrolspelers als volwassen mensen behandelt wiens angsten even groot en overheersend kunnen zijn als die van hun ouders. Kinderen doen meer dan spelen alleen en Sam en Tess hebben ons in de loop van de 82 minuten van deze film een paar keer flink geraakt. We gaan nog vaak aan hen denken.

Zoals de vader die voor ons zat in de zaal achteraf in de lift zei: “Eindelijk nog eens een film over echte mensen.”

Score: 8/10