Het enthousiasme van Open Vld, sp.a en Groen om samen een versoepeling van abortus te willen stemmen, en euthanasie voor dementerenden te willen regelen, doet de christendemocraten helemaal verkrampen.

Wat er gebeurt: Paul Magnette (PS) mag nu al een paar weken proberen orde te scheppen tussen de tien verschillende partijen die aan tafel zitten, om een coalitie te vormen. Maar daarbij moet hij tot z’n scha en schande vaststellen dat het steeds meer een boeltje is. Zeker aan Vlaamse kant heeft elke partij z’n issues, en kampt men met onstabiliteit. Het voorbeeld van de dag: CD&V herontdekt met Joachim Coens de diep-christelijke flank. De man zwaait in De Tijd met veto’s: als de PS doorduwt op de ethische hervormingen dan zal het een regering zonder CD&V zijn. Het is maar zeer de vraag of dat dreigement de paars-groene coalitie in de Kamer zal tegenhouden: Magnette heeft als informateur weinig tot geen greep op werkzaamheden van parlementsleden, laat staan dat er de traditie is om hen op deze thema’s terug te fluiten. Bovendien zijn er een pak belanghebbenden in het spel die er een kans in zullen zien om CD&V eraf te rijden en in oppositie te duwen. Een regenboogcoalitie zonder donker-conservatieve CD&V kan perfect, nu ook cdH en DéFI beschikbaar zijn.

De vraag op korte termijn? Welk spel speelt Coens? Is de frontrunner in de race om het CD&V-voorzitterschap zich bewust van het feit dat hij federaal z’n partij in moeilijkheden brengt? Een pak interne stemmen wijst op de naïviteit van de Dammenaar. Die zou ingefluisterd worden door de rechterflank in de partij, om Pieter De Crem niet te noemen, in een strategie om toch maar de beweging richting regenboogcoalitie tegen te houden.

De grote vraag? Qua vadis CD&V? Wil de partij echt terug appelleren aan de conservatieve kerkgaande Vlaming, zoals Coens blijkbaar beoogt? Velen binnen CD&V stellen zich vragen: zit dat deel van Vlaanderen (dat nog maar een fractie is van wat het ooit was) niet al lang bij N-VA of zelfs Vlaams-Belang? Dreigt CD&V, door zich veel te assertief en vooral restrictief te gedragen, niet een groot deel meer gematigde kiezers af te stoten? Het blinde enthousiasme van Open Vld (liberalen hadden het over de ‘intense vibe’ die hing in de Melsensstraat) voor bepaalde ethische voorstellen mist bij momenten elke subtiliteit. Daar valt in het centrum garen bij te spinnen, is de redenering. Maar niet door als een blinde stier naar een conservatief-rechtse positionering te stormen. Maar dat lijkt exact wat Coens van plan is: een positie die eerder doet denken aan een ChristenUnie of SGP in Nederland, dan een brede christendemocratische partij.

In de wandelgangen: Magnette mag zich ondertussen eens flink de ogen uit wrijven. Bij de Vlaamse partijen is CD&V een probleemkind. Maar het is niet het enige:

• Bij Open Vld blijft het nu al even schijnbaar rustig. Maar onderliggend borrelt het, en zijn bij het vormen van de Vlaamse regering toch diepe wonden geslagen aan de top van de partij. Gemaakte afspraken zijn niet nagekomen, en da’s altijd een basis voor wantrouwen.
• Bij sp.a gaat de wissel van de macht niet onopgemerkt. Conner Rousseau, de jonge voorzitter, heeft het al een paar keer aangegeven: het dreigement om in oppositie te gaan, tenzij sp.a heel straffe zaken binnenhaalt, is niet hol. De nieuwkomer heeft nauwelijks zin in een regenboogcoalitie.
• Bij Groen heeft de interne voorzittersverkiezing onmiskenbaar voor diepe verdeeldheid gezorgd. Meyrem Almaci won met het kleinste verschil, en dat tot consternatie van een stevig deel van haar parlementairen. Vooral de heftige manier van campagne voeren, leidde tot gekneusde zielen bij de groenen.
• Bij N-VA heeft de afgelopen kiesnederlaag een kater gelaten. De weifelende manier van coalitievormen, waarbij de partij verdeeld raakte over met wie in zee te gaan voor de Vlaamse coalitie, blijft nazinderen. Bij de PS blijven ze plagerig de volgende vraag steeds opnieuw spinnen: is Bart De Wever nog wel echt de baas? Een PS-kopstuk duwde gisteren in de wandelgangen nog eens op de zere plek: “Het echte probleem is Theo Francken (N-VA), hoe kunnen we die ooit echt vertrouwen?”

Om rekening mee te houden? Het veto van Coens is dus een zoveelste complexiteit voor Magnette. Die moet nu met cijfers komen, begrotingsvoorstellen. Daarbij komt het erop aan om een kader afgesproken te krijgen: in welk tempo en met welke snelheid krijg je het begrotingstekort in evenwicht federaal? Daarvoor zijn slechts drie methodes, die politiek allemaal moeilijk liggen:

• Besparingen. Die moet je federaal quasi allemaal in de sociale zekerheid gaan doen, er is niets anders meer om op te besparen. En dat ligt niet evident, voor de PS zeker niet.
• Nieuwe belastingen. Dat lijkt ook onvermijdelijk, wil je het evenwicht gaan benaderen. Alleen, de belastingdruk ligt al zo hoog in dit land, de liberalen willen niet weten van een ‘belastingsregering’, laat staan dat N-VA daarop zit te wachten.
• Geld bij de gewesten gaan halen. Het grote taboe: de federale overheid is ondergefinancierd, de deelstaten (zeker Vlaanderen) zwemmen in het geld. Maar wie durft dat aan, geld ’terug’ te geven aan het federale?

De essentie: Er mag dan al her en der wat enthousiasme zijn over de regenboogcoalitie, zover zijn we nog niet. Magnette moet nog behoorlijk wat puin ruimen, en allianties smeden, wil hij daarin slagen.