Een exclusieve enquête van iVox in opdracht van Het Nieuwsblad doet die krant de conclusie trekken dat de Vlaming “In de ban van de angst” is voor terroristische aanslagen. En er is weer een school die een uitstap naar Brussel heeft afgezegd vandaag wegens te gevaarlijk voor aanslagen. VTM organiseert vanavond een “Groot Terreurdebat”. Ondertussen zijn er in de eerste weken van 2015 al 25 doden gevallen op onze wegen. En hier zijn nog een paar dingen die het allemaal in perspectief zetten.
30,5 procent van de Vlamingen zegt “schrik te hebben om zelf slachtoffer te worden van een terreuraanslag in België”. 80,6 procent “denkt dat de kans op terreuraanslagen in België heel groot is”. 26,8 procent van de mannen en 39,3 procent van de vrouwen zegt “bepaalde plaatsen en activiteiten te vermijden als gevolg van de recente gebeurtenissen in Parijs en Verviers”. 46 procent vindt het een goed idee om het leger in de straat te laten patrouilleren.
In Halle heeft schooldirecteur Bart Perrez beslist om de uitstap van vandaag naar de Munt in Brussel af te gelasten. Hij vindt het risico op een aanslag te groot. Heeft hij een punt?
Perspectief
Wel, het valt nooit uit te sluiten natuurlijk dat er iets gebeurt. Net zo min als je niet 100 procent kan uitsluiten dat er geen vliegtuig op je huis valt terwijl je dit leest. Maar als we onze premier mogen geloven, en er geen concrete aanwijzingen zijn van een op til zijnde aanslag, dan zijn er wel een aantal statistieken die kunnen helpen de zaak in perspectief te plaatsen. We vermoeden dat de schooluitstap met de bus zou gebeuren. Als we gaan kijken naar hoeveel Belgische kinderen er de jongste twintig jaar omkwamen of gewond raakten in busongevallen en hoeveel door een terroristische aanslag van radicale moslims, dan is de kans 110.000 keer groter op een busongeval.
De kans dat je sterft in verkeersongeval is 1.048 keer groter in Vlaanderen
De kans dat je als Vlaming sterft in een auto-ongeval is 1.048 keer groter dan dat je sterft door een terroristische daad – en dat zijn dan alle terroristische daden, niet eens alleen die van moslimradicalen. Afgaande op de actualiteit is je kans om het leven te laten in een verkeersongeval nog groter. Immers: het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid liet vandaag nog weten dat het zich ernstig zorgen maakt over het aantal verkeersdoden. Er zijn er in januari al 25 gevallen op onze wegen, en dat is een fikse stijging ten aanzien van andere jaren.
17.600 keer meer kans op hartaanval
Hier zijn nog wat cijfers: je hebt als Belg bijvoorbeeld vandaag de dag 17.600 keer meer kans om te sterven aan een hartaanval dan ooit slachtoffer te worden van een terroristische daad. Je hebt 12.571 keer meer kans om van kanker te sterven dan door een terroristische aanslag. De kans dat je, als je nu 25 bent, aan het einde van je leven dement wordt of alzheimer krijgt, is van een orde die we hier nu niet gaan zetten, want het zou wellicht de statistieken over de kans dat je zelfmoord pleegt gaan beïnvloeden.
De kans dat je sterft door te vallen of te struikelen is 404 keer groter dan dat je omkomt door terrorisme. De kans dat je thuis omkomt door een accident met een meubel is 16 keer groter. Je hebt ook 100 keer meer kans dat je vermoord wordt door iemand in je naaste familie dan door een terrorist.
Wurgseks, honden en agenten
Of, nu we toch bezig zijn, 87 keer meer kans om te verdrinken in je eigen bad, of, voor de avontuurlijk aangelegden onder jullie, 12 keer meer kans om aan je eind te komen door wurgseks. Dood door bliksem komt in onze contreien tien keer meer voor dan slachtoffer worden van terrorisme, en dat is ongeveer dezelfde odds als doodgebeten te worden door een hond. Voor heel Europa geldt trouwens dat je tot acht keer meer kans hebt om door een politieagent te worden verwond dan door een terrorist.
Als we even gaan kijken wat er uitgegeven wordt aan preventie per slachtoffer, komen we tot het schrijnende cijfer 44.000. Of: per slachtoffer van terrorisme is 44.000 keer meer gespendeerd door de westerse wereld, of toch tenminste qua belastinggeld, sinds 9/11 dan per kankerslachtoffer. Met de beloofde extra uitgaven voor veiligheid gaat die kloof alleen maar groter worden.
Maar wat als we niks zouden doen?
De vraag is natuurlijk: maar hoeveel slachtoffers zouden er vallen als we dat geld niet zouden uitgeven en die anti-terreurmaatregelen niet zouden nemen? Moeilijk, niet? De Amerikaan John Mueller, een politiek wetenschapper en de Australiër Mark Stewart hebben desalniettemin geprobeerd daar een antwoord op te vinden.
Ze kwamen er op uit dat om de huidige kosten van de strijd tegen terrorisme te verantwoorden er elke dag vier aanslagen afgewend zouden moeten worden in de westerse wereld. Het aantal mislukte, verijdelde maar ook geslaagde terroristische aanlagen in de Europese Unie blijft volgens Europol overigens afnemen.
Leven in angst blijkt trouwens geen goedkope grap te zijn. Exacte cijfers heeft niemand, maar de meeste analisten zijn het er wel over eens dat de oorlog tegen het terrorisme sinds de aanslagen van 9/11, straks 13 jaar geleden, de westerse wereld ondertussen ongeveer 5.000 miljard heeft gekost.
En hoe effectief zijn maatregelen?
We zijn ook eens gaan zoeken of er wetenschappelijke studies bestaan over – los van de kosten – het effect van maatregelen zoals extra bewaking en het inzetten van het leger. En die zijn er amper. In één zo’n studie, The Effectiveness of Counter-Terrorism Strategies: A Systematic Review, lezen we “in the course of our review, we discovered that there is an almost complete absence of evaluation research on counter-terrorism strategies. From over 20,000 studies we located on terrorism, we found only seven which contained moderately rigorous evaluations of counterterrorism programs.”
Of: er worden duizenden miljarden gespendeerd, maar er wordt nauwelijks gekeken naar hoe effectief de maatregelen zijn. Zeven studies of 0.035 percent van alles studies over terrorisme, stellen die vraag.
Antwoorden
De antwoorden die ze vonden zijn ook niet echt wat we willen lezen wellicht. Zo blijkt het extra inzetten van gewapende soldaten aan “probability targets” de jongste twintig jaar geen meetbaar effect te hebben gehad. Een andere conclusie is dat “repressive actions are either ineffective or lead to a backlash”. Of: repressieve maatregelen zijn ineffectief of verergeren de zaak alleen maar. Een derde opvallende conclusie is dat, over een langere periode bekeken, het uitschakelen van leiders van terroristische groeperingen, geen enkel effect heeft.
Een studie die we vonden ging specifiek over dat laatste. De conclusie is dat “leadership transition generally causes a noticeable and statistically significant increase in attacks and casualties for the months immediately afterward.” Statistisch bekeken gaan terreurorganisaties dus nog meer aanvallen doen en doden veroorzaken nadat er een machtswissel plaatsvindt.
De bevindingen komen overeen met een andere studie van Jenna Jordan aan Georgia Tech, die ook ontdekte dat “organizations that have not had their leaders removed are more likely to fall apart than those that have undergone a loss of leadership.”