De dobbelsteen lijkt geworpen over paars-groen, na een geheime meeting tussen de zes partijen. Maar wrikt Bart De Wever (N-VA) toch z’n voet tussen de deur?

Wat gebeurt er precies? Bart De Wever, de N-VA-voorzitter, lijkt helemaal uit het bos gekomen. Hij leek daar al lang verscholen, een beetje gelaten over alles wat informateur Paul Magnette (PS) leek te doen in z’n rol. Toen Bart Somers (Open Vld) vorige week fel uithaalde (“Een klein kind kan zien dat N-VA niet wil mee regeren”) kwam hij een eerste keer terug op het voorplan, om hard uit te halen. Meteen was dat de eerste trap in een opbouw die steeds pijnlijker werd voor Open Vld:

• Somers creëerde zo eerste het beeld dat Open Vld de N-VA eruit aan het duwen was.
• Vervolgens lekte de nota van Paul Magnette (PS), waaruit bleek dat de rechtsere partijen inhoudelijk niet veel binnen haalden.
• Toen kwam heel de geruchtenmolen over de persoonlijke ambities van Gwendolyn Rutten, die graag zelf premier zou worden van paars-groen.
• Tenslotte lekte vandaag dat er een geheime vergadering plaatsvond met enkel de paars-groene partijen, zonder N-VA én zonder CD&V.

De details: De Wever haalde de sloophamer boven over die ‘geheime vergadering’ in een interview dat hij om 7 uur gaf aan de VRT.

• “Ik heb van hen al twee weken niets meer vernomen. En dan hoor je dat ze achter je rug bij Magnette gaan praten. Ik voel me bekocht”, zo speelde hij in op het beeld van de liberalen als ‘judassen‘.
• Inhoudelijk ging hij meteen ook in de aanval: “De voorstellen van Magnette zijn sociaal-economisch barslecht en ook op vlak van migratie is er geen omslag. Zo’n regering heeft ook maar één derde van de stemmen in Vlaanderen, toch wel de regio die de facturen betaalt. Wij vinden het ongelooflijk en dat met name de Open Vld daar zomaar in mee schuift.”
• Maar misschien het belangrijkste: De Wever zette de deur open om nog steeds aan zet te kunnen blijven. “Ik loop niet weg van de tafel. Als men mij morgen zou vragen initiatief te nemen, zal ik dat zeker niet weigeren”, zo stelde hij zelf.

Tussen de regels: Dat laatste is niet onbelangrijk. De Wever krijgt al weken het verwijt “dat hij en zijn partij niet willen meebesturen”. Hij deed niet al te veel moeite om dat te ontkrachten. Liever liet hij paars-groen naar een kookpunt gaan, om dan rustig te zien of de pot zou overkoken of fijntjes garen. Het is nog altijd niet zeker wat er straks uit de keuken komt, maar feit is dat Open Vld het risico loopt flink z’n vingers te schroeien in deze situatie. De Wever geeft met z’n opening (“Ik zal geen initiatief weigeren”) het perfecte argument aan de tegenstanders van paars-groen binnen Open Vld om alsnog aan de noodrem te trekken. Want kan je op dit moment al vol voor paars-groen gaan? Of laat je liever dan toch maar De Wever voor eens en altijd duidelijk aantonen dat hij niet wil of kan, door hem zélf een onderhandelingen te laten leiden, al dan niet met de PS?

De grote vraag? Men stond al eerder zeer dicht tegen paars-geel of varianten daarop. En waarom mislukte het toen?

• In de zomer koos N-VA uiteindelijk, na lang aarzelen, voor een nieuwe Zweedse coalitie in Vlaanderen. Dat maakte het federaal allerminst makkelijker. De combinatie van sp.a, Open Vld en N-VA was te krap. De combinatie van sp.a, CD&V en N-VA was te links. Beiden hadden het federaal véél makkelijker gehouden.
• Toen is er ook niet onderhandeld over één ‘Vlaams front’ of een ‘gezamenlijke eisenbundel’ vanuit de Vlaamse regering. Dat is meteen een sterk argument voor de voorstanders van paars-groen, ook binnen Open Vld, om te zeggen dat N-VA ‘eigenlijk gewoon niet wil’.
• Durfde de leiding van N-VA niet te kiezen? Het is zeker zo dat alle andere Vlaamse én Franstalige onderhandelaars er maar op blijven wijzen dat het leiderschap van Bart De Wever niet langer gecontesteerd is.
• In de fase onder Geert Bourgeois (N-VA) en Rudy Demotte (PS) beperkten de twee grote partijen, N-VA en PS, zich tot rechtstreeks met elkaar onderhandelden, zonder de anderen. Dat pakte verkeerd uit. Ze raakten niet tot een akkoord, en vervreemden zich van de liberalen.

Opvallend ook: Net vandaag zette de federale onderhandelaar van CD&V, Koen Geens, druk op de N-VA, om toch maar kleur te bekennen. Hij pleitte alsnog voor een regering mét N-VA en PS, “in het belang van het land”. Het is de these dat een regering waarin één landsdeel niet deftig vertegenwoordigd is, heel de federale staat onstabiel maakt. Dat, zo wijzen andere onderhandelaars erop, is ook de redenering die al langer op het paleis gemaakt wordt: als ze de Belgische staat willen overeind houden, dan brengen ze deze keer maar beter N-VA er ook in. Anders zou de volgende uitslag wel eens een meerderheid aan Vlaamse kant voor de separatistische Vlaams-nationalistische agenda kunnen opleveren. En dat willen de koning en zijn entourage absoluut vermijden. Maar of het op de PS allemaal veel indruk maakt?

The big picture? Paars-groen zit op een zuchtje van een deal. De cruciale geheime vergadering is er geweest. Het is een ultiem slotoffensief van De Wever, die nu wel moet op het voorplan komen. Maar het feit dat hij zich “beschikbaar toont” om zelf het initiatief te krijgen, is een belangrijk signaal. Kan Open Vld dit nu negeren? En ook, welke contacten zijn er achter de schermen, om alsnog het scenario een andere wending te geven?