Proxima verschijnt op 27 november 2019 in de bioscoop. Hoofdrolspeelster Sarah (Eva Green) is een ambitieuze Franse astronaute en gescheiden moeder die in volle voorbereiding is van een verblijf in het International Space Station dat een jaar zal duren. Terwijl ze als enige vrouw in een omgeving vol mannen, gespeeld door onder andere Matt Dillon, loodzware fysieke en mentale training ondergaat, worstelt ze ook met de idee dat ze haar 8-jarige dochtertje een jaar lang zal moeten achterlaten. Bovendien is de soundtrack van Oscarwinnaar Ryuichi Sakamoto (The Revenant, The Last Emperor). Regisseur Alice Winocour begint spontaan te praten.

Regisseur Alice Winocour: “Wat leuk is: onlangs heeft een Italiaanse astronaut Proxima bekeken in het ruimtestation ISS, in het Europese gedeelte. Het was de eerste keer dat er echt een film vertoond is in de ruimte. Ik heb de film dan ook gemaakt in samenwerking met de Europese Ruimtevaartorganisatie en met echte astronauten. Die vertelden mij dat ze altijd fouten zien in ruimtefilms, die hun wereld moeten voorstellen. Na de vertoning heeft de astronaut mij verteld dat er geen fouten zaten in Proxima.”

Eerste cameraploeg in Star City in Rusland

“Dat raakt mij, want ik heb echt geprobeerd om de film mét hen te maken, door op de locaties te filmen waar zij zich voorbereiden op hun ruimtereis. Daar was nog nooit eerder een cameraploeg geweest. Dat was in Rusland.”

“Als regisseur was het erg fijn om te draaien op plaatsen, die nooit eerder gefilmd zijn. Als ik de toestemming niet gekregen had, was ik er niet in geslaagd om Proxima te maken.”

Was het moeilijk om die toestemming te krijgen om in Star City in Rusland te filmen?

“Ik heb me gericht tot de Europese Ruimtevaartorganisatie om te zeggen dat films vooral het Amerikaanse luik van de ruimtevaart laten zien. De Amerikanen lijken daar wel een monopolie op te hebben, we zien altijd NASA, maar je hebt natuurlijk ook Russische en Europese astronauten. Daarom vroeg ik aan de Europese Ruimtevaartorganisatie of ik in een echt ruimtevaartcentrum mocht filmen, waar de astronauten werken.” 

“Ze hebben dat geaccepteerd en daarna volgde een golf van administratie om in de militaire basis te mogen draaien. Het was niet gemakkelijk, maar we zijn er uiteindelijk wel in geslaagd om op een echte startbasis te filmen, de enige plaats ter wereld waar je de planeet kan verlaten.”

“Alles wat je ziet, is echt, behalve de loodzware trainingen natuurlijk. We hebben Eva Green natuurlijk niet laten trainen met gewichten van 150 kilogram. Ook de centrifuge-simulatie was niet echt.”

Gesprekken met échte astronauten

Wat wisten de astronauten je allemaal te vertellen dat nuttig was voor Proxima?

“Het scenario schrijven heeft twee jaar in beslag genomen. Ze hebben over hun familie en trainingen verteld. Ook de terugkomst was voor velen van hen erg zwaar, zowel op fysiek als op emotioneel vlak. De mens is natuurlijk niet gemaakt om ergens anders te leven dan op aarde.”

Hoe lang heeft de productie van Proxima in beslag genomen?

“We hebben 47 dagen gedraaid, maar als je de voorbereidingen erbij telt, heeft het bijna negen maanden geduurd. Dan tel ik de scenariofase niet mee.”

Anders dan andere ruimtefilms

Je hebt nu al een heel aantal films geregisseerd, waarom nu een film over astronauten en een lanceerbasis?

“Je hebt regisseurs die autobiografisch werken en gebeurtenissen uit hun eigen leven laten zien. Dat kan ik niet. Om iets intiem van mezelf te kunnen laten zien, moet ik me kunnen inleven in een wereld die ver van mezelf staat. Dat intieme in Proxima is de relatie tussen het meisje en haar moeder die astronaut is. Ik kan me daar goed in herkennen, want ik heb zelf een dochter van dezelfde leeftijd als het meisje in de film. Hierdoor kon ik me inleven in de hoofdrolspeelster.”

Is Proxima een film met een boodschap? We zien bijvoorbeeld een redelijk seksistische, mannelijke collega van hoofdrolspeelster Sarah.

“Ik vond het vooral belangrijk om licht te werpen op het leven van vrouwen, die astronaut zijn. Ik wou in de verf zetten hoe moeilijk de combinatie van dat beroep en een gezin met kinderen is. De vrouwen, die je in andere ruimtefilms ziet, worden nooit vertoond met kinderen. Ook vrouwelijke superhelden hebben nooit kinderen. Het lijkt wel of kinderen hebben iets is wat hen van hun missie afhoudt. Maar in de realiteit hebben vrouwelijke astronauten hun missie én hun kinderen. Daarom wou ik het publiek confronteren met een vrouw in een overwegend mannelijke werkomgeving.” 

“Het was niet enkel de bedoeling om het spectaculaire van de ruimtevaart te tonen, maar ik wou ook vrouwen aanspreken die met een idee van een perfecte moeder rondlopen en zich schuldig voelen. Ik wou tonen hoe moeilijk het voor vrouwen is om te functioneren in een professionele wereld, die niet voor hen gemaakt is, in een mannenwereld.”

Strijd van vrouwelijke astronauten

Astronaut zijn is dus moeilijker voor vrouwen dan voor mannen?

“Ja. Het is natuurlijk ook een zeer moeilijk beroep voor mannen, maar omwille van twee redenen is het moeilijker voor vrouwen. Ten eerste moeten ze meer dan mannen laten zien dat ze zo’n zware missie aankunnen. Amper 10 procent van de astronauten is vrouw, ze moeten dus nog beter presteren. Ook moeten vrouwelijke astronauten zich altijd aanpassen aan de mannelijke werkomstandigheden. Ruimtepakken zijn bijvoorbeeld ontworpen voor het lichaam van een man. Mannen hebben bredere schouders, vrouwen bredere heupen. Vrouwelijke astronauten moeten dus trainen in pakken, die ontworpen zijn voor mannen.”

“NASA heeft enkele maanden zelfs de plannen voor een ruimtewandeling van twee vrouwelijke astronauten geannuleerd, omdat er geen twee geschikte ruimtepakken voor de astronauten in kwestie waren. Dat verhaal alleen al toont aan hoe moeilijk vrouwen het hebben in die sector. De zaken veranderen, maar wel heel traag.”

In de Engelstalige pers wordt je film Proxima wel eens vergeleken met Ad Astra en Interstellar. Wat vind je daarvan?

“Ik ben niet de aangewezen persoon om over ruimtefilms te praten, want als ik zo’n film zie, kijk ik vooral naar het filmtechnische aspect en niet zozeer naar het verhaal. Het zal nog wel even duren voor ik als een ‘normaal’ persoon naar een ruimtefilm kan kijken.”

Steracteurs Eva Green en Matt Dillon

Vanwaar de beslissing om de hoofdrolspelers Eva Green en Matt Dillon te casten?

“Ik vind Eva Green een fascinerende actrice, mede omdat ze zelf zegt dat ze niet van deze planeet is. Dat maakte haar zeer interessant en geschikt om in de huid van een vrouwelijke astronaut te kruipen. Bovendien ziet ze er niet uit als een typische moeder.”

“Matt Dillon had zeker geen gemakkelijke rol. In het begin moest hij zich als een macho gedragen, als een bad guy. Later in de film evolueert hij. Om de complexiteit van zo’n personage geloofwaardig over te brengen, heb je een erg getalenteerde acteur nodig. Zoiets mag niet karikaturaal gebracht worden. Ik wist dat Matt de diepgang in zich heeft om zo’n personage te vertolken.”

Invloeden

Heb je je laten inspireren door bepaalde literatuur of andere films?

“Vooral door films die niets met de ruimte te maken hebben, want Proxima is niet echt een ruimtefilm, zoals je dat gewoon bent. Het gaat eerder over aardse gebeurtenissen dan over wat zich in de ruimte afspeelt. Ik hou van films die over heel kleine, menselijke dingen gaan. Voor mij draait cinema om het confronteren van de kijker met familiale relaties of de grootte van het sterrenstelsel.”

“De titel Proxima slaat op de ster die het dichtst bij ons sterrenstelsel ligt. Die ligt maar liefst vier lichtjaren van ons verwijderd en ligt dus tegelijkertijd heel dichtbij en heel ver van ons. Het zou met onze technologie van vandaag 10.000 jaar duren om tot daar te reizen. Ik vergelijk dat graag met een moeder en haar dochter. De twee liggen tegelijkertijd heel dicht bij elkaar en heel ver van elkaar.”

Menselijke connectie met aarde

Wat denk je van de recente ontwikkelingen op het vlak van ruimtevaart? Men hoopt op termijn de maan en mars te koloniseren.

“We zien dat de planeet in gevaar is en dus gaan we op zoek naar andere plaatsen om te leven. Ik ga daar niet mee akkoord, want ik vind dat we als mensen verbonden zijn aan de aarde. Er zijn geen alternatieve plekken om te leven, wij zijn ontworpen voor deze planeet. Elon Musk zegt bijvoorbeeld ‘fuck Earth‘. Ik vind dat gevaarlijk.” 

“Ook astronauten, die jarenlang in de ruimte geleefd hebben zeiden mij dat ze vanaf daar naar onze planeet keken en goed beseften dat we die allemaal moeten beschermen. Als je op de maan staat, zie je tenminste de aarde nog. Op Mars is dat niet het geval. Die afscheiding van de aarde is erg moeilijk voor ons. Astronauten, die een jaar in het donker moeten leven, hebben het psychologisch zeer moeilijk.”

Minimalistische soundtrack

De muziek in de film is erg intens.

“Componist Ryuichi Sakamoto is een muzikale meester. In al zijn films, waaronder The Revenant en The Last Emperor, is heel minimalistische muziek te horen. Hij slaagt er bij Proxima in om de geluiden van de aarde naar boven te doen komen. We hebben samengewerkt aan een soundtrack, die minder operatisch is, zoals bij andere ruimtefilms. Aangezien Proxima vooral over gebeurtenissen op aarde gaat, wilden we ook geluiden die aan de aarde doen denken. Het is een meeslepende mix geworden van sounddesign en minimalistische muziek. Ik wou met de muziek echt iets fysiek aan de film toevoegen.”

Nieuwe film

Wat zijn je toekomstplannen?

“Ik ben van plan om zo snel mogelijk een nieuwe film te draaien. Het scenario voor een volgende film is al bijna afgerond.”