Cookiebanners, AVG-regels en de nieuwe AI-wet liggen onder vuur nu de Europese Commissie het digitale wetboek wil vereenvoudigen. Kan Brussel de bureaucratie terugdringen zonder zwakke plekken te creëren, of is dit juist een overwinning voor Big Tech?
“Wij hechten waarde aan uw privacy.” Miljoenen mensen in de Europese Unie hebben zich inmiddels neergelegd bij de online irritatie van banners die content blokkeren totdat je cookies accepteert of weigert. Nu willen EU-wetgevers de digitale wetgeving, die bekendstaat als een van de strengste ter wereld op het gebied van gegevensbescherming, ingrijpend aanpassen om de papierwinkel te verminderen en het browsen eenvoudiger te maken.
Met deze veranderingen wil de Europese Commissie tegemoetkomen aan de roep van zowel lidstaten als bedrijven om minder bureaucratie. Toch waarschuwen consumentenbeschermers dat de privacy van iedereen binnen de EU in het geding kan komen door bedrijven en buitenlandse actoren.
Welke regels staan op het punt om te veranderen?
De hervormingen zijn vooral gericht op de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), die sinds 2018 van kracht is. Deze verplicht webwinkels en digitale platforms om toestemming te vragen voordat persoonlijke gegevens worden verwerkt.
Ook de impopulaire cookiemeldingen die bij het bezoeken van websites opduiken, zijn hier een gevolg van. Cookies zijn kleine data-bestanden die door een webserver worden aangemaakt tijdens het surfen en op het toestel van de gebruiker worden opgeslagen. Volgens de plannen zouden cookiebanners minder vaak moeten verschijnen, omdat bij bepaalde activiteiten geen toestemming meer nodig is.
“De wijzigingen verminderen het aantal keren dat cookie-mededelingen opduiken en stellen gebruikers in staat om met één klik toestemming te geven en hun voorkeuren centraal op te slaan via browser- of systeeminstellingen,” aldus de Commissie in een verklaring. De woensdag gepresenteerde voorstellen bevatten ook aanpassingen op het gebied van de omgang met niet-persoonlijke data en cyberbeveiliging.
Andere regels rond niet-persoonlijke gegevens worden mogelijk eenvoudiger, waaronder de EU Data Act, bedoeld om consumenten meer rechten te geven over data die wordt verzameld door verbonden apparaten zoals smart-tv’s. Daarnaast lopen er parallel nog aparte richtlijnen, bijvoorbeeld over gegevensbeheer bij overheden of in de zorg. Ook de Europese AI-wet wordt geraakt. Die schrijft uitgebreide verplichtingen voor aan systemen als ChatGPT en Gemini, ook tijdens de trainingsfase van het model.
Het Europees AI-kantoor zal vanaf augustus volgend jaar delen van die regels gaan handhaven, al vraagt de sector herhaaldelijk om meer tijd om zich aan te passen.
Waarom past de Commissie de wet aan?
De vereenvoudigingen maken deel uit van de zogenoemde omnibusinspanningen om bureaucratie weg te snijden, na herhaaldelijke verzoeken van bedrijven en lidstaten. Grote digitale spelers als TikTok en Meta, het moederbedrijf van Facebook, hebben de EU-regels eerder als tegenstrijdig en concurrentieverstorend bestempeld.
Dinsdag vroegen ook de Duitse bondskanselier Friedrich Merz en de Franse president Emmanuel Macron om soepeler EU-regels tijdens een Frans-Duits digitaliseringscongres in Berlijn. EU-vicevoorzitter Henna Virkkunen gaf op dat congres aan dat het doel is om wetgeving te stroomlijnen zonder aan strenge waarborgen te tornen. “Door regels te vereenvoudigen, de administratieve lasten te beperken en flexibelere en evenredige regels te introduceren, houden we onze belofte om bedrijven meer ruimte te geven voor innovatie en groei,” aldus EU-commissaris voor economie Valdis Dombrovskis.
“De innovatiekloof dichten en bureaucratie verminderen zijn essentieel om de productiviteit van de EU te verhogen,” zei hij. De plannen stuiten echter op forse kritiek van gegevens- en consumentenbeschermers.
Wat zeggen critici en belangengroepen?
Gegevens- en consumentenbeschermers waarschuwen dat het versoepelen van de regels neerkomt op toegeven aan de lobby van techbedrijven. Meer dan 120 organisaties, waaronder Amnesty International, waarschuwden de Commissie in een open brief dat het afzwakken van de rechten van EU-burgers gevaarlijk is, en noemen de digitale regels van de EU het belangrijkste verdedigingsmiddel tegen uitbuiting en surveillance door binnen- en buitenlandse partijen.
Ook uit het Europees Parlement klinkt kritiek. Europarlementariër Alexandra Geese reageerde: “Vereenvoudigen ja – maar niet als dekmantel voor deregulering waarbij burgers hun rechten kwijtraken.” De voorstellen van de Commissie moeten nog worden goedgekeurd door de lidstaten én het Parlement.
Bron: DPA Trends