Het rapport van de IPCC (Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering), vertelt dat de opwarming van de aarde met ongeveer 1,1°C al veel veranderingen teweeggebracht heeft. Dat in verschillende regio’s, variërend van hevigere droogtes en stormen tot stijgende zeeën.

Het rapport berekent dat al die veranderingen zullen toenemen naarmate de aarde verder opwarmt. Toch is het nog steeds niet te laat om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Zo kunnen we de temperatuurstijgingen nog steeds beperken tot de internationaal overeengekomen doelstellingen van Parijs. Namelijk een opwarming van maximaal 1,5°C of ruim onder de 2°C. Dat zou helpen om sommige van de gevolgen te stoppen of te vertragen, zegt het rapport. 

Ambtenaren van de VN zeiden dat het IPCC in de afgelopen drie decennia steeds vaker alarm had geslagen in haar rapporten. Toch heeft dat tot nu niet geleid tot juiste beleidsreacties. 

Mensen zijn de definitieve oorzaak

Hoesung Lee, voorzitter van het IPCC, zei dat het rapport een beter inzicht geeft in de klimaatverandering en de manier waarop die nu al een impact heeft op de wereld.

“Het vertelt ons dat het onbetwistbaar is dat menselijke activiteiten klimaatverandering veroorzaken en extreme weersomstandigheden frequenter en ernstiger maken”, zei hij. Lee beschreef het als een “waardevolle gereedschapskist” voor onderhandelaars tijdens de COP26-klimaatonderhandelingen in november.

Alle delen van de wereld worden getroffen, voegde hij eraan toe. Lee merkte daarbij op dat het rapport gedetailleerde informatie bevat over de gevolgen per regio. Ook snel ontwikkelende kennis over het toeschrijven van extreme weersomstandigheden aan klimaatverandering zit erin.

Het biedt een interactieve atlas waarmee mensen de klimaatveranderingen kunnen nagaan in de regio waar zij wonen.

Emissies beperken van essentieel belang

Petteri Taalas is de secretaris-generaal van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO), en gastheer van het IPCC. Hij zei dat de huidige plannen van regeringen om hun emissies te beperken, indien bevestigd en uitgevoerd, de opwarming van de aarde kunnen beperken tot 2,1°C.

Maar dat niveau van temperatuurstijging zou nog steeds veel problemen met zich meebrengen. Daaronder vallen voedseltekorten, extreme hitte, bosbranden, stijging van de zeespiegel, een potentiële “vluchtelingencrisis” en negatieve gevolgen voor de wereldeconomie en biodiversiteit.

Naast het terugdringen van de emissies “is het van essentieel belang om aandacht te besteden aan onze aanpassing aan de klimaatverandering. De negatieve trend in het klimaat zal nog decennia en in sommige gevallen nog duizenden jaren aanhouden”, zei hij bij de presentatie van het rapport.

Een krachtige manier om zich aan te passen, zei hij, is te investeren in vroegtijdige waarschuwingsdiensten voor bedreigingen zoals droogte en overstromingen. Slechts de helft van de 195 lidstaten van de WMO beschikt momenteel over dergelijke diensten. Daardoor worden menselijke en economische verliezen in de hand gewerkt.

Ook zijn er ernstige lacunes in de meteorologische en weersvoorspellingssystemen in Afrika, delen van Latijns-Amerika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan, merkte hij op.

Veerkrachtige infrastructuur

Youba Sokona, vicevoorzitter van het IPCC en speciaal adviseur voor duurzame ontwikkeling bij de denktank South Centre, zei dat het rapport beleidsmakers kan helpen. In Afrika zou het helpen om de klimaatveranderingen te begrijpen, te anticiperen en te verbeteren.

Dat zou hen in staat stellen veerkrachtigere infrastructuur te ontwerpen, zoals grotere dammen in droogtegevoelige gebieden of robuustere waterkeringen in steden. Ze kunnen ook makkelijker financiering vinden voor dergelijke projecten, zei Sokona.

Stijging zeespiegel

Het rapport bevat specifieke wetenschappelijke informatie over de poolgebieden. Het stelt dat het zeer waarschijnlijk is dat het Noordpoolgebied de afgelopen 50 jaar meer dan tweemaal zo snel is opgewarmd dan de rest van de wereld.

Dat heeft geleid tot extremere hitte, ontdooiing van de permafrost en langere brandseizoenen. Bovendien is het waarschijnlijk dat het Noordpoolgebied tegen 2050 ten minste één keer ijsvrij wordt in de zomer.

Hoofdauteur van het IPCC-rapport Dirk Notz, die aan de Duitse universiteit van Hamburg onderzoek leidt naar zee-ijs, zei dat het Noordpoolgebied “het vroegtijdige waarschuwingssysteem van onze planeet” is. De klimaatverandering manifesteert zich daar vroeger en sterker.

Hij zei dat beleidsmakers het nieuwe rapport moeten gebruiken om plannen te maken voor een stijgende zeespiegel. Rekening houdend met de mogelijkheid dat die boven de eerder voorspelde waarden uitkomt.

Als men bijvoorbeeld een kustdijk bouwt om zich te beschermen tegen een waterstijging van 1 meter in deze eeuw, zou het verstandig zijn deze te verhogen om zo nodig een stijging van 2 meter op te vangen.

“Ik hoop … dat zowel de samenleving als de beleidsmakers echt begrijpen wat hier op het spel staat. Dat we de comfortzone van ons klimaatsysteem, waarin we de afgelopen duizenden jaren hebben geleefd, verlaten en ons op volledig onbekend terrein begeven”, zei hij.

(NS)