De Belgisch-Nederlandse organisatie donordetectives helpt donorkinderen om hun onbekende vader op te sporen via DNA-databases, zelfs al gaat het om anonieme donors. Bij de spermabanken zitten ze verveeld met de zaak. UZ Leuven begrijpt dat de donorkinderen willen weten wie hun biologische vader is, maar geeft toe dat de organisatie met deze handelingen het recht op privacy van de vaders schendt. Ook de privacycommissie kijkt met argusogen naar donordetectives maar zegt dat het niks kan doen zonder een officiële klacht.
Twee Belgische en vier Nederlandse donorkinderen hebben de website donordetectives uit de grond gestampt om lotgenoten te helpen hun vaders op te sporen. Dat meldt persbureau Belga. Het gaat dus om mensen waarvan de moeder zich liet bevruchten door een zaaddonor bij een spermabank of fertiliteitscentrum.
Hoe gaan de donordetectives te werk? Ze sturen een uitgevoerde DNA-zelftest met wangslijm op naar databanken met DNA-gegevens. Op basis van DNA-matches worden biologische vaders opgespoord. Fantastisch, zo’n familiehereniging, maar in België is het leeuwendeel van de spermadonors anoniem. In Nederland was dat het geval tot 2004. Toen werd die anonimiteit daar afgeschaft.
Schending van de privacy? Bij donordetectives vinden ze dat blijkbaar geen probleem: “De opkomst van grote, openbare DNA-databases maakt dat de wettelijk vastgelegde anonimiteit van hun donorvaders plots in veel minder stug beton is gegoten. Onze boodschap is duidelijk: we gaan je vinden.”
“Anonimiteit bestaat niet meer”, zegt Emi Stikkelman, medeoprichter van donordetectives. “Donoren kunnen zichzelf beter melden, want vroeg of laat vinden we ze wel. De urgentie is groot nu veel kinderen zelf op zoek gaan.” Zelf kwam de 32-jarige Stikkelman na 17 jaar zoeken haar vader op het spoor via DNA-databanken. Volgens de organisatie hebben in mei ruim 70 donorkinderen wangslijm opgestuurd naar databanken. “Donorkinderen zijn massaal DNA aan het testen. Een selecte groep zet alles op alles om hun donorvader te vinden. Anderen zijn nieuwsgierig of ze binnen een gezin matchen met broers en zussen.”
Bij de spermabanken zitten ze met de handen in het haar door het voorval. “Het fertiliteitscentrum is voorzichtig met reacties”, liet de woordvoerder van UZ Leuven aan newsmonkey weten. “Aan ene kant hebben we begrip voor vaders die anoniem willen blijven. Maar we begrijpen ook dat de donorkinderen graag hun biologische vader willen leren kennen.” Hij geeft wel toe dat de acties van donordetectives absoluut het recht op privacy van de donorvaders schenden.
Schending privacy?
Volgens de privacycommissie overtreedt donordetectives de wet niet met zijn uitspraken. “In België gaat de vrije meningsuiting heel ver, zelfs als het over iets strafbaar en onethisch gaat”, zegt Caroline De Geest, woordvoerster van de privacycommissie, aan newsmonkey. Voorlopig stelt de privacycommissie geen onderzoek of procedure in tegen donordetectives. “We zouden bevoegd zijn een procedure tegen hen op te starten als er een klacht van bijvoorbeeld een donor zou binnenkomen”, aldus De Geest.
“Maar nu hebben we geen zicht op hun praktijken, we kennen het volledige dossier niet. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat wanneer de mensen van donordetectives hun project aan ons komen voorstellen, blijkt dat ze wel bepaalde privacy-maatregelen in acht nemen.” Dat laatste lijkt in dit geval eerder onwaarschijnlijk gezien gespierde uitspraken van donordetectives als “we gaan je vinden” en “anonimiteit bestaat niet meer”.
Discriminatie?
De vzw Donorkinderen die lotgenoten een hart onder de riem steekt, zegt aan persbureau Belga dat donorkinderen in ons land gediscrimineerd worden: “Iemands afkomst is een fundamenteel, soms zelfs existentieel, puzzelstuk van iemands identiteit. Dit doelbewust een mens onthouden louter en alleen op basis van tijdstip en manier van verwekking, duidt niet alleen op discriminatie, het schendt ook een grote groep burgers in een basisrecht.”