België staat dit jaar op de achttiende plaats in de lijst met gelukkigste landen ter wereld. Daarmee zijn we twee plaatsen gezakt. Dat blijkt uit het nieuwe World Happiness Report 2019 van de Verenigde Naties. Geen paniek: het valt best mee, want uiteindelijk halen we quasi dezelfde score als vorig jaar en zijn twee landen ons gewoon voorbijgestoken. Maar we zijn dus best happy. Vraag is alleen: waarom klagen we dan zo graag? En: waarom de zon niet gelukkig maakt.

We halen dit jaar 6.927 punten in de World Happiness Report, en vorig jaar waren er dat 6.923. Al bij al is dat een verwaarloosbaar verschil. De Luxemburgers en de Britten zijn ons voorbijgestoken.

Finland (7.769 punten) is volgens de jaarlijkse lijst van de Verenigde Naties het gelukkigste land ter wereld. De topdrie wisselt al jaren tussen Noorwegen (2), Denemarken (3) en Finland. Op vier staat IJsland. Zuid-Sudan sluit de lijst af als ongelukkigste land ter wereld. De mensen zijn er vier keer ongelukkiger dan in ons land.

In het rapport wordt geluk in 156 landen gemeten aan de hand van een aantal factoren, waaronder de verdeling van welvaart, sociale verbondenheid, levensverwachting en keuzevrijheid. Volgens de onderzoekers laat Finland al sinds 2014 een stijgende lijn zien, die nu wordt bekroond met een eerste plaats.

Benin

De VN heeft ook voor het eerst gekeken hoe het geluk in landen zich de afgelopen tien jaar heeft ontwikkeld. Benin heeft de grootste geluksslag gemaakt. Het West-Afrikaanse land steeg in tien jaar tijd met maar liefst vijftig plekken op de wereldranglijst.

Volgens de onderzoekers hebben zaken als economische malaise en oorlogen duidelijk hun weerslag op de ranglijst. Zo daalden Venezuela en Syrië de afgelopen tien jaar het sterkst.

De achttiende plaats, dat lijkt misschien niet echt spectaculair, maar, als je een beetje relativerende kijkt naar de cijfers zitten de West-Europese landen best wel dicht bij elkaar. Of: we zijn gelukkig en een meerderheid van de Belgen zegt dat ook. Maar hoe kan het dan dat zoveel mensen om ons heen klagen?

Daar zijn drie redenen voor, legt geluksprofessor Patrick van Hees uit. Iets wat de negativity bias heet, onze vrijheid van meningsuiting en de invloed van politici en de media.

De negativity bias

“Wij zijn getraind om negatieve dingen eerder te zien dan positieve dingen, dat heet de negativity bias”, volgens Van Hees. “Dat komt zelfs nog uit de oertijd: toen moesten we snel zien of eten giftig was, of een dier een roofdier was. Om te overleven moesten de mens de negatieve dingen gewoon sneller zien dan de positieve.”

Een tweede reden is volgens Van Hees de vrijheid van meningsuiting. “Wij mógen namelijk klagen. Wij mógen kritisch zijn op bijvoorbeeld onze politici. Dat is een luxe en daarom maken we er ook graag gebruik van.”

Politici

Ook zijn de berichten die we horen vaker negatief, zegt Van Hees. “Politici hebben de neiging om de nadruk te leggen op de dingen die fout zijn of gaan. Dat horen veel mensen omdat de media daarover berichten. Die klachten worden dan snel overgenomen.”

En daarnaast vallen klachten ook gewoon veel meer op. Misschien hoor je maar een klacht per dag en honderd leuke dingen, maar toch valt die ene klacht meer op dan de rest, zegt Van Hees. “Er is een overdreven focus op het negatieve.”

Maar gelukkig betekent klagen niet dat je ook echt ongelukkig bent. “Meestal zeggen mensen: ‘ja, er zijn veel problemen in de wereld, maar gelukkig merk ik daar zelf niets van. Ik ben wel gelukkig'”, zegt Van Hees.

De zon maakt niet per se gelukkig

Een opvallende vaststelling in de wereldranglijst van gelukkige landen is dat in de landen waar de zon veel schijnt, mensen niet gelukkiger zijn. In Noord-Europa zijn mensen gelukkiger dan Zuid-Europa, terwijl je in Portugal en Spanje toch veel sneller in de zon aan het strand kan liggen en voor vele Belgen het een droom is om in dat klimaat hun oude dag te gaan slijten.

“Weer is een tijdelijke invloed op je geluksgevoel”, zegt Van Hees. “Op de lange termijn hebben andere factoren, zoals onder meer de economie, kwaliteit van de overheid en vrijheid, meer invloed.”

Van Hees noemt Japan als voorbeeld. Een rijk land, maar de inwoners zijn niet zo gelukkig. “Daar is namelijk minder individuele vrijheid. In de Japanse cultuur is het normaal om je op werkgebied aan te passen aan je familie. Was je vader slager, dan word jij dat ook. Dan zie je dat die factor een grotere invloed op het geluksgevoel heeft dan de economie.”

Wat zijn dan de basisingrediënten om gelukkig te zijn?

Los van alle factoren zoals economie en vrijheid, blijkt uit zowat alle studies dat gezondheid en relaties de belangrijkste factoren die invloed hebben op geluk. Soms zit volkswijsheid er dus gewoon pal op.

Vooral gezondheid speelt een belangrijke rol bij geluk. Van degenen die hun gezondheid beoordelen als slecht of zeer slecht, is maar 58% gelukkig. Bij mensen die wel gezond zijn is dat 94% in de top tien landen van de Happiness-index.

Mensen met een partner zeggen doorgaans ook veel gelukkiger te zijn dan singles. “Relaties zijn heel belangrijk, want het effect van een relatie (ook vriendschap) blijft altijd een geluksimpuls geven. Het is niet zoals het kopen van een auto, dat geeft één keer een korte geluksimpuls”, volgens de geluksprofessor.