De pest, ook wel de Zwarte Dood genoemd, lijkt vooral een term uit geschiedenislessen, maar in sommige zuidelijke Amerikaanse staten is de ziekte nog steeds actief. Althans de bacterie die één van de ergste pandemieën uit de geschiedenis van de mens veroorzaakte. Vlooien hebben in Arizona positief getest op de bacterie en hoewel mensen nog maar zelden besmet worden, vraagt de overheid er toch voorzorgen te nemen.

De pest is nooit helemaal weg geweest. In de zuidelijke staten van de VS duikt de ziekte zelfs nog regelmatig op, al zijn vooral knaagdieren daar het slachtoffer van. Heel soms worden ook mensen besmet. Enkele weken geleden zijn nog twee mensen in New Mexico met de pest in het ziekenhuis opgenomen. Doorgaans blijft de ziekte beperkt tot enkele gevallen per jaar, maar het potentieel op een grotere uitbraak blijft bestaan. Uit onderzoek is gebleken dat vlooien in de staat Arizona de verantwoordelijke bacterie dragen.

De Zwarte Dood

Eén van de belangrijkste vormen van de ziekte is de builenpest. Die variant kan door de vlooien verspreid worden. Patiënten hebben dan last van koorts en ze voelen zich erg zwak. Wanneer de infectie in het bloed dringt, kan de huid zwart kleuren en afsterven. Als patiënten dan niet behandeld worden, kunnen ze de gevaarlijkste vorm van de pest ontwikkelen: de longpest. Die ziekte kan ook via de lucht verspreid worden wanneer patiënten hoesten. De bacterie die wetenschappers nu in de vlooien terugvinden lijkt opmerkelijk veel op de bacterie die eeuwen geleden de Zwarte Dood veroorzaakte.

Vooral tussen 1346 en 1353 heeft de pest een ravage aangericht. Naar schatting zouden tot 200 miljoen mensen door de pandemie om het leven gekomen zijn. De wereldbevolking zou tijdens de Middeleeuwen zelfs van 450 miljoen naar 350 miljoen teruggevallen zijn. In Europa zou dat betekenen dat tussen 30 en 60 procent van de bevolking toen gestorven is. Pas in de zeventiende eeuw was de wereldbevolking echt hersteld van de pest, al is de ziekte tot in de negentiende eeuw regelmatig terug opgedoken.

Huisdieren

Hoewel de impact vandaag hier dus niet meer mee te vergelijken valt, neemt de overheid in Arizona toch het zekere voor het onzekere. Twee districten roepen hun inwoners op om hun voorzorgen te nemen. “De ziekte kan overgedragen worden op mensen en andere dieren door de beet van een besmette vlo of door direct contact met een besmet dier”, staat er te lezen op de Facebook-pagina van Navajo County. Ze vragen om huisdieren niet vrij te laten rondlopen, omdat ze de bacterie dan kunnen oppikken. Op die manier zou het risico voor hun baasjes uiteraard ook vergroten.

Toch nog 584 doden

De pest is tegenwoordig wel goed te behandelen als je er op tijd bij bent. Daarom lijst het lokale gezondheidsdepartement de symptomen op. Doorgaans krijgen patiënten er binnen twee tot zes dagen na de besmetting last van. Ze kunnen dan koorts en hoofdpijn ontwikkelen, zich zwak voelen, spierpijn hebben en gezwollen lymfeklieren krijgen. Symptomen die dus ook wel op de griep lijken. Bijgevolg kunnen we de ziekte onderscheppen voor ze erger wordt met behulp van antibiotica, middelen die onze voorouders nog niet voldoende hadden.

Er zijn ook signalen die ons alert maken, want de bacterie zal doorgaans eerst slachtoffers onder knaagdieren maken. In de Verenigde Staten zijn dat vooral prairiehonden, een diersoort die tot de familie van de eekhoorns behoort. Doorgaans denken we immers dat knaagdieren verantwoordelijk zijn voor de pest, maar eigenlijk gaat het dus om de bacterie die vlooien op hen overdragen, waardoor ze minstens zo kwetsbaar zijn als de mens. De pest leeft vooral in de zuidelijke staten van de VS verder, aangezien het daar heter en droger is.

Uiteraard is de pest in de VS geen groot probleem aangezien het gemiddeld om één tot zeventien gevallen per jaar gaat en de ziekte snel onderschept wordt. Dat is wel anders in gebieden waar een humanitaire crisis of een oorlog woedt. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is het daar erg moeilijk om tijdig patiënten te detecteren en verspreiding tegen te gaan. Tussen 2010 en 2015 zou de pest zo wereldwijd toch nog 584 dodelijke slachtoffers hebben geëist.