De lente lonkt en dan is er volgens ons niets leuker dan in een luie stoel op je terras of op een bankje bij de parkvijver in een boek te duiken. De uren laten wegtikken terwijl jij verdwijnt in een verhaal. Op Wereldboekendag vroegen we eens rond op onze redactie en dit zijn onze tips voor jullie!
1. George Orwell – 1984
Ja, we weten het: velen van jullie hebben dit boek voor school moeten lezen en lezen voor school is saai. En toch. Neem het boek nog eens ter hand wanneer je het kan lezen zonder druk, zonder dat je er een vervelende opdracht over moet oplossen of zonder dat je erover ondervraagd wordt op het examen in juni en je zal zien waarom al die leerkrachten je precies dit boek hebben willen opdringen.
Het boek is gepubliceerd in 1949, toen 1984 nog heel ver weg was. Ondertussen ligt ook 1984 al even in het verleden en nu blijkt dat George Orwell een verdomd goed beeld had van hoe de toekomst er zou gaan uitzien. 1984 speelt zich af in de maatschappij van Big Brother, een maatschappij waar privacy en voor jezelf denken uit den boze is. Waarom zou je voor jezelf denken als Big Brother voor jou denkt?
Maar meer nog is 1984 een liefdesverhaal. Een liefdesverhaal over Winston Smith, de hoofdpersoon in het boek, en zijn Julia die verliefd zijn in een maatschappij waar liefde verboden is. Het verhaal van een onmogelijke liefde in een kritiek op de maatschappij.
2. Redmond O’Hanlon – Into The Heart Of Borneo
Dit reisboek is vaak beschreven als een boek om de tijd mee stil te zetten en is dat niet waar we allemaal eigenlijk naar zoeken als we een boek ter hand nemen?
In dit boek beschrijft Redmond O’Hanlon de reis die hij in 1983 maakte samen met zijn goeie vriend en James Fenton, diep in de jungle, naar een nog witte vlek op de kaart, in één trek op zoek naar de zeldzame witte neushoorn.
Wat Into The Heart Of Borneo zo onweerstaanbaar maakt, is de veelvuldig gebruikte humor die het boek siert. En extra plezierig is dat die humor ook bij de vertaling overeind is gebleven. De hachelijkheid van de tocht wordt duchtig gerelativeerd, de ongemakken worden weggefilterd door de schoonheid van de herinnering.
Als de expeditie ten slotte het gebied bereikt van de befaamde Ukit-stam, worden de blanke leden van de expeditie algauw omringd door opgewonden jongeren, die weinig geïmponeerd zijn door de ouderen van de stam, en liever de laatste discodans leren. Een boek dat elke jongere ooit gelezen zou moeten hebben.
3. Caitlin Moran – How To Build A Girl
Hoofdpersoon in How To Build A Girl is de veertienjarige Johanna. Johanna houdt van seks. Thuis is ze niet gelukkig: haar vader is een mislukte popster die leeft van een uitkering, haar moeder heeft een postnatale depressie. Johanna groeit op in een arbeidersgezin dat het niet breed heeft en ze schaamt zich voor haar afkomst en voor hoe ze eruit ziet. Daarnaast houdt ze ook van masturberen en wil ze zo snel mogelijk ontmaagd worden.
We zijn er getuige van hoe Johanna een nieuwe naam kiest, Dolly, en die op al haar kleren borduurt. Hoe ze zich enkel nog maar in het zwart gaat kleden. Hoe ze zichzelf een nieuwe identiteit aanmeet door de popmuziek waar ze naar luistert, door te beginnen roken en drinken en door zo veel mogelijk seks te hebben.
De seksscènes beschrijft Moran in al zijn details, ook de slechte sekservaringen doet ze compleet uit de doeken. Schaamte is haar onbekend en ze doet daarin dan ook denken aan Lena Dunham in Girls die overigens fan is van Moran.
Net als Girls is How To Build A Girl overigens niet enkel bedoeld voor meisjes, maar voor alle jongeren, want uiteindelijk krijgt elke jongere te kampen met onzekerheid, is iedereen op zoek naar zichzelf, naar een identiteit. How To Build A GIrl is een verhaal over die thema’s in zeer vlotte stijl.
4. David Nicholls – One Day
15 juli is de cruciale datum in dit boek. Op 15 juli 1988, de dag van hun afstuderen, ontmoeten Emma en Dexter elkaar voor het eerst. Het klikt, ze brengen de nacht samen door en de dag nadien scheiden hun wegen. Waar staan ze één jaar later? En twee jaar later? En vijf? En tien?
Elk jaar tussen 1988 en 2007 wordt er ingezoomd op die 15de juli om te zien wat Emma en Dexter gemaakt hebben van hun leven. En: kruisen elkanders wegen nog?
Net als de mooie verfilming van vier jaar geleden met Anne Hathaway en Jim Sturgess is het boek afwisselend vertederend, grappig en triest. En soms ook wel confronterend. De relatie tussen Emma en Dexter verandert doorheen de jaren, ze worstelen met zichzelf,met hun leven en met elkaar.
David Nicholls maakt een mooie oefening, kijkt vanop helikopterzicht naar een mensenleven om dan telkens weer even in te zoomen en te focussen op de details en de verschillen tussen de twee hoofdpersonages.
One Day is een bestseller geworden, met dank aan zijn vlotte schrijfstijl en de vlotte dialogen die het boek toegankelijk maken voor een groot publiek.
5. Tina Fey – Bossypants
Tina Fey kennen we waarschijnlijk allemaal. Ze is een schrijfster, actrice, producente én comédienne. Ze schreef onder meer Mean Girls en 30 Rock en schreef sketches voor Saturday Night Live. Haar imitatie van Sarah Palin is legendarich geworden.
Wel, die Tina Fey dus heeft een autobiografisch boek geschreven, Bossypants, waar ze haar leven met haar kenmerkende humor onder de loep neemt. Het is in de eerste plaats grappig, maar op een dieper niveau kan je er ook veel levenswijsheden uit halen.
De verschillende hoofdstukken hebben titels die zowel hilarisch zijn als je doen stilstaan bij de dingen zoals All Girls Must Be Everything, My Honeymoon, Or A Supposedly Fun Thing I’ll Never Do Again Either of Remembrances Of Being Very, Very Skinny.
In de Verenigde Staten verkocht het boek al meer dan een miljoen exemplaren. Wie Fey haar verhaal zelf wil horen vertellen kan zich het audioboek aanschaffen. Dat werd al genomineerd voor een Grammy en ging al meer dan 150.000 keer over de toonbank.
6. Joseph Heller – Catch-22
Een klassieker. Eén van de meest indrukwekkende en belangrijkste oorlogsromans aller tijden. Oorspronkelijk verscheen het boek in 1961 nadat Heller er maar liefst tien jaar aan gewerkt had. Catch-22 is dan ook een ongelooflijk ambitieus en idealistisch boek.
Catch-22 is zwaar, maar essentieel. Of zoals ze destijds schreven in The New York Times: wie het boek kan verteren zal het niet licht vergeten.
Catch-22 is het Apocalypse Now van de literatuur en probeert het absurdisme van oorlog te vatten. Dat wil niet zeggen dat er niet in gelachen kan worden, de absurde humor is kenmerkend voor het boek. En zoals de film La Vita E Bella al bewezen heeft, kan ook humor een grote indruk nalaten
Ook in de titel wordt er verwezen naar het absurdisme: de Catch-22: de val die als regel gold in de luchtmacht – het milieu waarin de roman zich afspeelt.
Die gaat zo: iedereen die niet meer goed bij zijn verstand is, mag naar huis. Daartegenover staat de eigenlijke Catch-22: iedereen die naar huis wil, is nog te goed bij zinnen om in aanmerking te komen tot ontslag. Een vicieuze cirkel dus.
Daarnaast wordt ook nog felle kritiek geuit of het kapitalisme als systeem en probeert Heller de waanzin van oorlog te vatten door oorlogstrauma’s te beschrijven.
We zeggen het nog één keer met de woorden van The New York Times: wie het verteerd krijgt, zal het niet licht vergeten.
7. Dimitri Verhulst – Problemski Hotel
Eentje uit eigen land, want uiteraard hebben wij ook onze knappe schrijvers en moeten we ’t niet altijd elders gaan zoeken.
Amper iets meer dan 100 pagina’s telt Problemski Hotel en toch weet de schrijver van De Helaasheid Der Dingen al datgene dat gezegd moet worden, te zeggen.
Dit boek is het resultaat van een tijdschriftreportage die Verhulst schreef en waarvoor hij zich enkele dagen liet opsluiten in het asielzoekerscentrum van Arendonk. De spanningen tussen de bevolkingsgroepen die hij daar gezien had, maar ook de dagelijkse vernederingen en de wanhopige ontsnappingspogingen lieten hem niet meer los en dus besloot Verhulst er een boek over te schrijven.
De enige manier om de absurde toestanden waarin de asielzoekers dagelijks moesten leven tot leven te brengen was voor hem het gebruik van absurde, maar wrange humor. Zijn kenmerkende stijl van laconieke, ironische en cynische humor in scherpe zinnen is dan ook hier herkenbaar.
Problemski Hotel (2003) was de eerste roman die Verhulst schreef waar hij op dit moment nog achter staat, waar hij zijn stem en zijn stijl vond. De roman wordt op dit moment verfilmd en Verhulst zelf was dan ook nauw betrokken bij het schrijven van het scenario en de dialogen.
Het verhaal over asielzoekers lijkt dan ook relevanter dan ooit. De grote kracht van Problemski Hotel is dat het die zware problematiek op een lichte manier benadert, dat het een verhaal over hoop is in een wanhopige situatie. De film wordt in de zalen verwacht in het najaar van dit jaar.
8. Mark Haddon – The Curious Incident Of The Dog In The Night-time
Een schitterende titel en alleen daarom al het lezen waard. In het Nederlands wordt die titel Het Wonderbaarlijke Voorval Met De Hond In De Nacht. Geef toe, dat wil je toch lezen?
Het goede nieuws is dat de rest van het boek even bijzonder is als de titel. Zonder al te veel over de verhaallijn weg te geven over de inhoud van het boek kunnen we wel zeggen dat Mark Haddon op een mooie, ontroerende en grappige manier de wereld schetst van een vijftienjarige autistische jongen. De speurtocht van Christopher start als de hond van zijn buurvrouw vermoord wordt.
Het wonderbaarlijke is dat Haddon – net als Jonathan Safran Foer in Extremely Loud And Incredibly Close die ook makkelijk in deze lijst had kunnen staan – naar een andere taal dan de gebruikelijke heeft gezocht om Christopher zich te laten uitdrukken. Tekeningen, lijstjes en wiskundige formules zijn maar enkele van die manieren.
Strikt gezien is The Curious Incident een jeugdroman en de grote druk maakt ook dat je dit boekje op enkele uurtjes uit hebt, maar geloof ons maar wanneer we zeggen dat het boek even effectief is voor kinderen en voor volwassenen die de verwondering waarmee een kind naar de wereld kan kijken nog bezitten of willen terugvinden.
9. Julian Barnes – The Sense Of An Ending
Veel dikker dan The Curious Incident en Problemski Hotel is The Sense Of An Ending, met zijn 160 pagina’s niet, maar hij verdeelt zijn lezers wel veel meer. Wij kennen mensen die het na tien bladzijden dichtsloegen en wij kennen mensen die het het mooiste boek vonden dat ze ooit lazen. Wij zouden zeggen: probeer en beslis zelf.
Tony Webster is de hoofdfiguur van het boek. Hij is een man van middelbare leeftijd geworden, de tijd heeft hem ingehaald en hij kijkt met weemoed terug op zijn schooljaren en de jaren die daarop volgden. Hij heeft een redelijk doorsnee leven gehad, hij was er redelijk tevreden mee. Hij heeft vriendschappen gehad, is verliefd geweest, is getrouwd, heeft een kind gekregen en is daarna weer gescheiden, zoals zovelen doen. Hoe gaan die dingen? En in dat hele traject heeft hij nooit iemand pijn proberen doen.
Hij moet zijn hele leven echter opnieuw in overschouw nemen als hij een dagboek in handen krijgt van één van zijn vroegere vrienden dat al datgene dat voorbij is in een ander perspectief zet.
The Sense Of An Ending is prachtig geschreven en bevat op elke bladzijde minstens één levenswijsheid. Het boek won de Man Booker Prize in 2011.
10. Art Spiegelman – Maus
Maus is misschien wel de bekendste en de allerbelangrijkste graphic novel die ooit gepubliceerd is. Het verhaal verscheen in 1972 als een slechts drie pagina’s tellend verhaal en werd in 1977 hervat als langer verhaal. .
Maus vertelt eigenlijk het verhaal van Spiegelmans vader Vladek en hoe moeilijk die het had om als Poolse Jood de Holocaust te overleven. Ook de moeilijke relatie tussen Art en zijn vader en het effect dat de oorlog heeft gehad op de verschillende familiegeneraties wordt niet uit de weg gegaan.
Om het verhaal niet te zwaar op de hand te maken, vertelt Spiegelman het verhaal aan de hand van één grote dierenmetafoor: de Joden zijn de muizen in het verhaal, de Duitsers zijn de katten en de Amerikanen hebben de rol van honden toebedeeld gekregen.
In 1992, toen de graphic novel opnieuw werd uitgegeven, kreeg Maus de Pullitzer Prize en was daarmee het eerste beeldverhaal dat die prijs kreeg toebedeeld. Daarmee zette Maus de beeldroman of graphic novel definitief als literair genre op de kaart.
11. Haruki Murakami – De Kleurloze Tsukuru Tazaki En Zijn Pelgrimsjaren
Hier had ook Norwegian Wood kunnen staan, wat algemeen beschouwd wordt als de beste instaproman in het universum van Haruki Murakami, maar omdat deze laatste van Murakami minder bekend is én ons in ons middenrif geraakt heeft, kiezen we toch voor deze. Nadat we de laatste pagina hadden omgeslagen moesten we dit schrijfsel even laten bezinken en konden we een dag of vier niets anders lezen.
Hoe dat zo komt? Deze Murakami raakt je in de essentie van het menszijn. Het gaat om ergens bij willen horen en het gevoel hebben er niet écht bij te horen. Het gaat om je leven leven zonder dat je daar enige noodzakelijkheid toe voelt, gewoon omdat het hoort. Het gaat om vriendschappen en het verliezen van die vriendschappen. Het gaat dus eigenlijk, net als eerder in deze lijst, over hoe essentieel het is om een identiteit te hebben en die te ontwikkelen. Dit boek gaat om keuzes maken en alleen achterblijven.
Tsukuru Tazaki’s vrienden willen van de ene op de andere dag niets meer met hem te maken hebben en Tsukuru heeft geen enkel idee waarom. Zestien jaar na de feiten, midden in zijn kleurloze leven waarin geluk ontbreekt, gaat hij op zoek naar dat waarom.
Dat alles klinkt erg zwaar en dat is het ergens ook, maar nog meer dan zwaar is het vertederend. En het beste geval doet het je beseffen hoe waardevol je eigen leven is.
Dit boek raakt je waar elk boek je zou moeten raken: in je hart.
